İnsan sağlığı; beslenme, genetik, iklim ve çevre koşulları gibi birçok etmen etkilenmektedir. Beslenmenin organizmanın yaşamındaki rolü yanında büyüme, gelişme, fizyolojik işlevlerin sürdürülmesi ve yaşam süresi üzerinde de olumlu etkileri vardır. Sağlığın temelini, yeterli ve dengeli beslenme oluşturmakta olup, sağlıklı beslenmenin anne karnından başlayarak sağlanması, yaşam boyu sağlığın korunması ve kronik hastalıkların önlenmesi açısından önem taşımaktadır.
Sağlıklı beslenmenin hedefi; yeterli ve dengeli beslenmenin sağlanmasıdır. Yeterli ve dengeli beslenmede meyveler diyetin önemli vitamin, mineral, posa ve fitokimyasalların kaynağını sağlamalarından dolayı önemlidirler. Meyveler yaklaşık % 70-95 oranında su, %0,1-1,5 azotlu maddeler, %0,1-0,3 yağ, %3-18 karbonhidrat ve %0,3-0,8 mineral madde içermektedir. Bu nedenle meyveler diyetin su içeriğinin karşılanmasında önemlidirler.
Makrobesin Öğeleri
Meyvelerde en çok bulunan meyve şekerleri glukoz ve früktozdur. Meyve türleri için glukozun fruktoza oranı da meyve türü ve cinsine göre değişir. Elma ve armutlarda şeftali, kayısının tersine fruktoz miktarı daha fazladır.
Meyvelerin posa içeriği yüksek olup, yetişkinlere yaş ve cinsiyete bağlı olarak günde toplam 25-30 gram posa alımı önerilmektedir. Meyvelerin yenilebilen kısımlarının %7’si kadar yüksek oranlarda posa içermektedir. Meyvelerde posa olarak en fazla bulunanlar selüloz, hemiselüloz ve pektindir. Bunlar parçalanmaya karşı dirençlidir, insanlar tarafından sindirilmezler. Bu nedenle bağırsakların çalışmasını regüle ederek önemli bir fonksiyonu yerine getirirler.
Mikrobesin Ögeleri
Meyveler vitaminlerin en iyi kaynaklarıdır. Suda çözünen vitaminlerden olan C vitamini (askorbik asit) en yaygın olarak bulunanıdır. C vitamini özellikle frenk üzümü ( 200 mg/ 100 g), çilek ( 60 mg/ 100 g) ve narenciyelerde ( 30-50 mg/ 100 g) bulunmaktadır. C vitamini açısından en zengin gıdalardan birisi kuşburnudur (2000-3000 mg/100g). Elma, armut, erik gibi meyveler ise orta düzey altında (3-5 mg /100 g) C vitamini içermektedirler. Meyvelerde B grubu vitaminlerden tiamin, riboflavin, niasin, folik asit gibi vitaminler de az miktarlarda bulunmaktadır. Sarı renkli meyvelerde (kayısı vb) önemli miktarda proA vitamini niteliğinde karotenoidler, özellikle β-karoten bulunabilmektedir.
Meyvelerde doğal olarak bulun antosiyaninler, flavanonlar gibi maddeler antioksidan aktivite göstermektedirler. Çilekgiller, üzüm, erik, nar gibi birçok meyvelerin rengini veren antosiyaninler, vişne gibi meyvelerde hem meyve etinde hem de kabukta bulunduğu halde, siyah üzüm ve bazı erik çeşitlerinde yalnızca meyve kabuğunda bulunurlar.
