Tıpta tinnitus adı verilen çınlama-uğultu, dışarıdan sesli bir uyaran olmadığı halde bir ses varmış gibi kulakta ya da kafa içinde ses algılanmasıdır.
Çok eski çağlardan beri var olan ve insanları rahatsız eden kulak çınlamalarına ait en eski bilgiler mısır yazıtlarına (M.Ö.1600) dayanır. Hipokrat, M.Ö.400 yıllarında bu konuyla ve tedavisiyle ilgili yazılar yazmıştır.
Tinnitus adını latince tinni(e) kelimesinden almaktadır.
İngilizce tinnitus, Fransızca akufen, adları verilen kulak çınlaması bir hastalık değil pek çok hastalıkta oluşabilen bir şikâyettir.
Sürekli veya aralıklı olabilir, ton ve şiddet açısından da değişkenlik gösterirler. Bazen uğultu şeklinde, bazen de ıslık gibi çok tiz bir ses tipindedir. Çok hafif olabildiği gibi çok rahatsız edici de olabilir. İşitme kaybı ile birlikte olabilir veya olmayabilir.
Toplumda genel görülme sıklığı %15’dir, yaş ilerledikçe görülme sıklığı artar, 50-80 yaş aralığında görülme sıklığı %30-40’lara kadar yükselir.
Kulak Çınlaması – Tinnitus Çeşitleri
Kulak Çınlamaları-Tinnitus iki temel gruba ayrılır.
Subjektif tinnitus: Sadece hasta tarafından duyulabilen çınlama olup daha yaygındır. Sıklıkla iç kulakta, işitme sinirindeki ve bazen de beyindeki işitme merkezinde var olan bazı hastalıklardan oluşur.
Objektif tinnitus: Hem hasta hem de başkaları tarafından duyulabilen çınlamadır. Nadir rastlanır. Dışarıdan gelen bir ses olmadığı halde; damar anormallikleri, östaki tüpü açılıp kapanmaları, boyun çene ve damaktaki bazı kas kasılmaları sonucu oluşan sesin duyulmasıdır. Bu tür sesler kulak çevresine yaklaşıldığında veya bir aletle dinlenildiğinde başkaları tarafından da duyulabilir.
KULAK ÇINLAMASI NEDENLERİ
Çınlama nedenleri ve tedavisi konusunda şimdiye kadar tüm dünyada pek çok araştırma yapılmıştır ve yapılmaktadır. Sıklıkla kulak ve işitme sinirinin her hangi bir yerindeki, özellikle de iç kulağın salyangoz denilen koklear bölgesindeki hastalıklar sonucu çınlama oluşmaktadır. Ancak burada oluşan patolojiler her zaman tam olarak belirlenemez.
Günümüzde bilgisayar ve elektronikteki gelişmelerinde ışığında yapılan ileri elektro-fizyolojik çalışmalar, tüm çınlamaların nedenlerinin ve tedavilerinin belirlenmesi açısından geleceğe daha umutla bakmamıza neden olmaktadır.
Kulağa Bağlı Çınlama-Tinnitus Nedenleri;
Dış kulak kaynaklı çınlamalar: Kulak kiri, kulak kanalında yabancı cisim, tümörler ve iltihaplara bağlı dış kulak yolu tıkanıklıkları, doğuştan kulak kanalının kapalı olması pes tonlarda çınlama ve uğultular oluşturabilir.
Orta kulak kaynaklı çınlamalar: Orta kulak iltihapları, alerji, kemikçik zincirinde kopukluk veya kireçlenme gibi orta kulağın iletim mekanizmasını bozan hastalıklar sonucu orta kulak boşluğunu döşeyen doku örtüsünde değişiklikler, östaki tüpünde tıkanıklığa ve orta kulak boşluğunda sıvı birikmesine neden olabilir. Geniz eti büyümesi, iltihap ve alerjiler gibi geniz boşluğunda yer alan hastalıklarda da östaki borusu tıkanabilir.
Östaki tüpü tıkanık olduğunda; denize dalma, yükseğe çıkma, uçağa binme gibi basınç ve yükselti değişiklikleri, kulak zarının iki tarafı arasında basınç farkı, kulaklarda dolgunluk ve tıkanıklık yapar.
Bu hastalıklar zamanında tedavi edilmezse, orta kulak boşluğunda gelişecek kalıcı değişiklikler ve kulak zarında çöküklük, kemikçik zincir hareketlerini kısıtlayarak daha çok kalın ve orta tonda kulak uğultularına yol açabilir.
Kafa travmaları sonucu kemikçik zincirinin kopması ve üzengi kemikçiğinin yerinden ayrılmasında oluşan kulak çınlamaları işitme kayıplarıyla birlikte olabilir.
İç kulak kaynaklı çınlamalar: Ani yüksek sese maruz kalma, uzun süre gürültülü ortamda çalışma, Menier hastalığı, Otoskleroz, labirentitler ve ve yaşlanma sonucu gibi iç kulak, işitme siniri ve işitmenin beyin içindeki bağlantılardaki bozulmalar sonucu oluşan birçok hastalık kulak çınlamalarına neden olur.
Kulak kanalı ve orta kulak yoluyla dışarıdan gelen ses dalgalarını elektriksel uyarılara dönüştüren iç kulak tüylü hücreleri ve işitme siniri, işitme sisteminin en hassas ve narin bölgesidir. İltihap, alerji, çok kuvvetli ani bir sese maruz kalma, uzun süre çok gürültülü bir ortamda bulunma, kişinin özel duyarlığı olan bazı ilaçların kullanması, özellikle yaşlılıkta damar sertliğine bağlı kan dolaşım bozuklukları sıklıkla tiz tonda kulak çınlamaları oluşturur.
İşitme sinirinin beyne girdiği bölgede oluşan özellikle tümöral hastalıklar çınlama ve işitme kaybı yanında aynı yerdeki denge ve yüz sinirini de etkileyerek baş dönmesi, dengesizlik ve yüz felci de yapabilir.
Yapılan araştırmalarla, aşırı ses ve gürültünün direkt olarak, iç kulağın ön bölümünde yer alan işitme hücrelerinde mekanik ve biyolojik değişikliklere yol açtığı kanıtlanmış ve uluslararası kuruluşlarda 90 dB üstü gürültü düzeyinin insan sağlığına zararlı olduğu kabul edilmiştir.
Çınlamaların Nörolojik nedenleri:
Kafa travması, multiple skleroz, ensefalit, menengit gibi hastalıklar, beyinde ödeme bağlı basınç artması veya damarsal bozukluklar, beyindeki işitme yollarında ve işitme merkezinde hasar oluşturarak çınlamaya neden olabilirler.
Çınlamanın Psikolojik nedenleri:
Depresyon, anksiyete gibi hastalıklarda çınlamalar olabilir. Ancak bazı hastalarda tarif edilen ses duyumları diğer çınlamalardan farklıdır. Bu tür Psikolojik tinnituslar gerçek kulak çınlaması değil, halüsinasyondur.
Çınlamanın Diğer nedenleri:
"Objektif Tinnitus" olarak adlandırılan çınlamalarda, hastanın duyduğu ses çevresindeki insanlar ve doktoru tarafından duyulabilir.
Kulak ve baş çevresindeki damarların oluşturduğu seslerin duyulması.
Çiğneme ve yutma kaslarının çıkardığı seslerin duyulması.
Çene eklemi seslerinin duyulması.
Östaki tüpünden geçen havanın duyulması.
