A KÜMESİ KİŞİLİK BOZUKLUKLARI
Öncelikle kişilik bozukluğu diyebilmemiz için daha önce de belirttiğimiz gibi, kişinin içinde yaşadığı toplumun beklentilerinden belirgin olarak sapması, kendini, başka insanları ve olayları algılama ve yorumlama yollarının, duygusal tepkilerin yoğunluğu, duruma uygunluğu, değişkenliği, kişilerarası ilişkilerinin, kendini kontrol etme becerisinin esneklik göstermez olması, çok çeşitli durumları kapsaması, belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, iş hayatında, sosyal hayatta bozulmaya yol açması, uzun bir süredir var olması gerekmektedir.
Paranoid Kişilik Bozukluğu
Yeterli bir temele dayanmayan şekilde başkalarının davranışlarının kötü niyetli olarak yorumlanması, kuşkucu, güvensiz tavırların olması, sömürüldüğünü, aldatıldığını, kendisine zarar verileceğini düşünmesi, çevresindeki kişilere karşı yersiz kuşkuları, sürekli kin beslenmesi ile karakterize bir rahatsızlıktır.
Şizoid Kişilik Bozukluğu
Genellikle genç erişkinlik döneminde ortaya çıkan sürekli, toplumsal ilişkilerden kopma, ailenin bir parçası olmama, yakın ilişkilere girmekten zevk almama, başka biriyle cinsel deneyim yaşamaya ilgisi olsa bile çok az olma, çok az etkinlikten zevk alma, akraba dışında gerçek sırdaş ve yakın arkadaşlarının olmama, duygusal olarak soğukluk ve kopukluğun olduğu, başkalarının övgü, eleştirilerine karşı ilgisiz göründüğü gibi belirtilerle giden bir rahatsızlıktır.
Şizotipal Kişilik Bozukluğu
Genellikle genç erişkinlik döneminde başlayan zihinsel ve algısal çarpıklıkların olduğu, yakın ilişkilerden birden bire rahatsızlık duyma, yakın ilişkilere girebilme becerisinde azalma, kötülük göreceğine ilişkin düşüncelerinin olduğu, olağandışı algısal yaşantılarının olduğu, acayip düşünme ve konuşma biçimine sahip olduğu, toplumsal kaygının eşlik ettiği bir rahatsızlıktır.
B KÜMESİ KİŞİLİK BOZUKLUKLARI
Antisosyal Kişilik Bozukluğu
15 yaşından beri gelen, tekrar tekrar yasalara uymayan davranışlar, sürekli yalan söyleme, kişisel çıkarı için başkalarını atlatma, tekrarlayan kavga, saldırganlık, sinirlilik, takma isimler kullanma, kendisinin ya da başkalarının güvenliği konusunda umursamazlık, başkasına zarar vermiş, kötü davranmış olmasına rağmen kayıtsız olma, vicdan azabı çekmeme gibi özellikler gösteren rahatsızlıktır.
Sınır (Borderline) Kişilik Bozukluğu
Genellikle genç erişkinlikte başlayan kişilerarası ilişkilerde, benlik algısında tutarsızlığın olduğu, kişiler arasındaki tutarsızlık kişiyi göklere çıkarma ve yerin dibine sokma uçları arasında gidip gelir, gerçek ya da hayali terk edilmeden kaçmak için çılgınca çabaların gösterildiği, kendisine zarar verme olasılığı olan en az iki alanda kendini kontrol edememe, tekrarlayan intiharla ilgili davranışlar ve girişimlerin olduğu, kişinin kendini sürekli boşlukta hissettiği, yoğun, uygunsuz öfke ve öfkesini kontrol edememe gibi özellikler gösteren bir rahatsızlıktır.
Histrionik Kişilik Bozukluğu
Genellikle genç erişkinlik döneminde başlayan aşırı duygusallık, ilgilenilme arayışı, ilgi odağı olmadığı durumlarda rahatsızlık durumu, uygunsuz biçimde cinsel yönden ayartıcı olma, hızlı değişen ve genelde yüzeysel olan duyguların olduğu, ilgi çekmek için sıklıkla fiziksel görüntüsünün kullanıldığı, yapmacık tavırların, gösterişin olduğu, başkalarından ve olaylardan kolay etkilenilmenin olduğu bir rahatsızlıktır.
Narsisistik Kişilik Bozukluğu
Genellikle genç erişkinlik döneminde başlayan kendisinin çok önemli olduğunu düşündüğü, sınırsız başarı/güç/zeka/güzellik düşünceleri üzerine sürekli kafa yormanın olduğu, çok beğenilmek istendiği, kişilerarası ilişkileri kendi çıkarları için kullanma, empati yapamama, çoğu zaman başkalarını kıskanma, kendini beğenmiş tutum ve davranışlar gösteren bir rahatsızlıktır.
C KÜMESİ KİŞİLİK BOZUKLUKLARI
Çekingen Kişilik Bozukluğu
Genellikle genç erişkinlik döneminde başlayan toplumsal içe kapanmanın, yetersizlik duygularının olduğunu, olumsuz değerlendirilmeye aşırı duyarlılığın olduğu, sevildiğinden emin olmadıkça insanlarla ilişkiye girmeme, eleştirilecek, beğenilmeyecek, dışlanacak olma korkusuyla kişilerarası ilişkilerden kaçınma, toplumsal durumlarda eleştirileceği dışlanacağı üzerine kafa yorma, kendisini toplumsal yönden beceriksiz hissetme, mahçup düşme endişesinden dolayı yeni etkinliklere katılmama gibi özellikler gösteren bir rahatsızlıktır.
Bağımlı Kişilik Bozukluğu
Genellikle genç erişkinlik döneminde başlayan uysal, yapışkan davranışa yol açacak şekilde bakılma gereksiniminin olduğu, başkalarının öğüt ve desteği olmaksızın karar vermekte güçlüklerin yaşandığı, çoğu önemli konuda başkalarının gereksinimini duyma, aynı görüşü paylaşmadığını söylemekte zorluk çektiği, kendi başına iş yapma zorluğunun olduğu, tek balına kalmaktan aşırı korkma, çaresiz hissetme, kendi kendine bakma durumunda bırakılacağı konusunda aşırı bir kafa yorma durumunun olduğu bir rahatsızlıktır.
Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu
Genellikle genç erişkinlik döneminde başlayan yapılan etkinliğin asıl amacını unutturacak derecede ayrıntılar, kurallar, listeler, organize etme, program yapmayla uğraşıp durma, işin bitirilmesini zorlaştıran mükemmeliyetçilik, boş zamanlarını değerlendiremeyecek derecede kendisini işe vermenin olduğu, ahlak, doğruluk, değerler konularında vicdanının sesini aşırı dinlenildiği, eskimiş ve değersiz şeyleri elden çıkaramama, para harcama konusunda hem kendisine hem de başkalarına karşı cimri olma durumlarını gösteren bir rahatsızlıktır.
Pasif-Agresif Kişilik Bozukluğu
Öfke, kin gibi davranışların daha çok edilgin şekilde dışa vurulduğu, en çok aile ve iş ortamında kendini gösteren, işlerin biraz daha hızlı yapılması beklendiğinde ertelemeci ve özensiz yapma eğilimi gösterdiği, sessizlik, direniş, küskünlüğün edilgin direnişin önemli belirtisi olduğu, yeterince anlaşılmadığını ve takdir edilmediğine inanılan bir rahatsızlıktır.
KİŞİLİK BOZUKLUKLARININ TEDAVİSİ
Kişilik bozukluğu olan kişiler genellikle tedavi için başvurmazlar. Örneğin antisosyal kişilik bozukluğunda olduğu gibi suç işleme nedeniyle tedaviye gelebilir. Kişilik bozukluklarının tedavisi çok güçtür. Tedavide bilişsel-davranışçı, anatilik vb.. yönelimli psikoterapi ve bunlara ek olarak psikiyatrik ilaçlar kullanılır. Özellikle saldırgan ve atak davranışlar için davranışlar için davranışçı yöntemler kullanılabilir.
