Bu makalede sizlere kemik ya da boy uzatma ameliyatları hakkında merak ettiğiniz konular hakkında ayrıntılı bilgi vereceğim.
Bu bilgiler içerisinde; hangi kemikler uzatılabilir, kemik uzatmada hangi yöntemler vardır, uzatma işlemi nasıl yapılır, kemik ne kadar uzatılabilir ve bu tedavi ne kadar sürer, bu yöntem herkese uygulanabilir mi, bu işlemler esnasında olası riskler nelerdir gibi.
Öncelikle: Kemik ya da boy kısalıklarının ameliyat ile uzatma işlemi tecrübe, bilgi ve deneyimin yanında büyük ölçüde sabır da gerektiren bir konu olduğu bilinmelidir.
Kemik kısalıkları ve noksanlıkları daha çok; trafik kazası ateşli silah yaralanması gibi yüksek enerjili travmalar, osteomiyelit (kemik enfeksiyonu), kötü huylu tümörlerin çıkarılması ve doğumsal nedenlerle oluşmaktadır.
Kemik kısalıkları ve noksanlıklarının tedavisinde geçmişten günümüze çeşitli yöntemler uygulanmıştır. Bunlar içinde otolog kemik grefti, allogreftler, damarlı kemik greftleri (fibula veya iliak kanat), protez uygulamaları örnek olarak verilebilir.
İlk kez bir Rus bilim adamı olan G.A. İlizarov tarafından gerçekleştirilen kemiğin transport (kaydırma) yöntemi ile uzatma tedavisi günümüzde sık olarak kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemle, herhangi bir uzunluktaki kemik kaybı, kemik kısalığı veya boy kısalığı ameliyat ile uzatılmaktadır.
İlizarov yöntemi ile kemik uzatma işlemi; cücelikler, boy kısalıkları, doğumsal hastalıklar, travmalar, tümör cerrahisi ya da kemik enfeksiyonu sonrası oluşan veya tekrarlayan ameliyatlar neticesinde kaynamayan, kısa kalan kemiklerin tedavisinde öncelikle fonksiyonel sebepler ve bazen de estetik kaygılar nedeni ile uygulanabilir. Uzatma işlemi vücuttaki hemen tüm kemikler için uygulanabilir yöntemlerdir.
İlizarov yöntemi ile kemiğin uzatılması işlemi, çapraz gergin tellerin bağlandığı halkalarla tüm bacak ya da kol boyunca kemiğin uzun aksı boyunca uzatılmasıdır.
Bu yöntemde öncelikle dikkatli ve özenli bir planlama gereklidir. Planlamanın ardından kısalık miktarına, kemik noksanlık sebebine ve yerine bağlı olarak ilizarov sistemi bacağa / kola uygulanır ve kemiğin uzamaya elverişli olan kısmından tıbbi yöntemler ile kemik kırılır.
Ameliyattan sonraki 5-7-nci günde uzatma işlemine başlanır. Günde 1 mm hızı ile uzatma en ideal hızdır. Dolayısı ile uzatma işleminin süresi, kemik noksanlığın miktarına göre değişir. (ör: 5 cm kısalık için 50 gün uzatma gereklidir.) Uzatmanın ardından uzatılan kemiğin vücuttaki diğer kemiklerin kalitesine gelmesi için bekleme süresi başlar. Bu sürede yaklaşık uzatma süresinin 2-2.5 katıdır.
Hasta ameliyattan sonraki gün (ameliyat yerine ve kemik noksanlığının sebebine de bağlı olmak kaydı ile) bacak üzerine kısmi yük vererek ayağa kaldırılır. Uzatma süresince bacağa tam yük verilmez, koltuk değneği, walker gibi yardımcı cihazlar ile kısmi yük verilir. Ancak uzatma bittiği andan itibaren hastanın özellikle tam yük vererek yürümesi, aktif olması istenir ki bu da kaynamayı ve yeni kemik oluşumunu hızlandıran olumlu bir etkendir. Bu teknikte; uzatma tamamlanıp yeni kemik oluşumu net görülene kadar fiksatör dediğimiz cihaz hastanın ayağında kalır.
Bu arada kemik oluşumunu yavaşlatan veya bozan bazı etkenler de vardır ki, bunların içerisinde poliomyelit hastalığı, sigara, uzatmanın hasta tarafından hızlı ve kontrolsüz yapılması örnek verilebilir.
Peki uzatma işleminin riskleri yok mudur? Elbette bazı riskler bulunmaktadır. Enfeksiyon, kaynama gecikmesi, kaynama yokluğu, uzatılan kemik bölümünün eğilmesi veya kırılması gibi sorunlar olabilir.
Uzun kemik noksanlıklarının ve kaynama yokluklarının tedavisinde İlizarov yöntemi günümüzde başarıyla yoğun olarak uygulanmaktadır. Özenli bir planlama, dikkatli bir cerrahi, tecrübe, sıkı takip ve iyi bir hasta uyumu ile pek çok sorunlu vakanın tedavisi başarılı bir şekilde yapılmış ve halen yapılmaktadır.
İlzarov yöntemine ilaveten günümüzde uygulanan ve hasta konforunu arttırmaya yönelik bazı yeni teknikler mevcuttur.
Bunlardan bir tanesi; kemik içine çivi uygulaması ile birlikte yapılan eksternal fiksatör tekniğidir. Bu yöntemde ameliyat esnasında kemiğin iç kısmına İMN diye adlandırdığımız çivi uygulanır. Aynı anda hastaya ilave olarak ilizarov veya benzeri bir eksternal fiksatör dışarıdan uygulanır. Bu yöntemin avantajı uzatma bittikten sonra içerideki çivi vidalar ile kilitlenir ve dışarıdaki fiksatör çıkarılır. Böylece hasta kemik kaynarken dışarıdan bir cihaz taşımasına gerek kalmaz. Dezavantajı ise uzatma bittiğinde çiviyi vidalar ile kilitlemek için ikinci bir cerrahiye ihtiyaç duyulmasıdır.
Bir başka yöntem ise: yeni nesil bilgisayar destekli eksternal fiksatör sistemleri bu deformitelerde başarılı bir şekilde kullanılmaktadır. Adam frame de bu sistemlerden bir tanesidir.
Adam frame sisteminde hastanın boy uzatma veya eğrilik düzeltme işlemlerinde çok özellikli bir yazılım desteği kullanılır; bu sayede hem uzatma hem eğrilik hem de rotasyonel sorunlar tek bir hareket ile çözümlenir, böylece hem hekime hem de hastaya ameliyat ve takipler esnasında ciddi kolaylık sağlamaktadır. Sizleri bir başka makalemde Adam Frame konusunda ayrıntılı olarak bilgilendireceğim.
Sağlıklı ve huzurlu günler dileklerimle.
