KATARAKT
TANIM: Katarakt, gözdeki lensin bulutlanması olarak değerlendirilebilir. Katarakta sahip kişilerde
görüntü aynı buğulu bir camın arkasından bakmak gibidir. Katarakta sahip kişiler okuma, araba
kullanma, yüzdeki mimikleri tanıma gibi şeylerde zorlanırlar. Gece görüşü de yine zorlayıcı bir şey
haline gelir. Kataraktlar çoğunlukla yavaş, hastayı alıştırarak ve rahatsız etmeden gelişirler bu yüzden
gelişim evresinde hastanın şüphelenmesi zordur. İlerlemiş vakalarda hastanın görüntüsü bozulduğu
zaman bir hekime görünme ihtiyacı olur. Başlangıçta yüksek ışık ve özel güneş gözlükleri ile görme
bozuklukları telafi edilebilir fakat katarakt ilerleyip günlük aktivitelerde zorluklara neden olmaya
başladığı zaman ameliyat gerekir. Katarakt cerrahisi güvenli ve efektif bir yöntemdir.
SEBEPLER: Katarakt genellikle kendisi bir hastalık olarak ortaya çıkmaktan ziyade farklı genetik
hastalıklara bağlı olarak kişide şikayetlere neden olur. Diyabet, göz travması, göz cerrahileri sonrası
gelişen ve genetik olmayan katarakt olguları da vardır. Bazı uzun süre kullanılan ilaçlar da katarakt
riskini arttırır. Katarakt oluşumunda etkilenen organ olan lensler, gözün renkli kısmı olan irisin
arkasında yer alır. Lensten geçen ışık netleştirilip retinaya yansır ve buradan optik sinir ile görme
merkezine gider. Katarakt hastalarında göze gelen ışık dağılır, net bir şekilde geçemez. Bunun
sonucunda kişinin görüntüsü bulanıklaşır. İnsanlar yaşlandıkça gözlerindeki lensler kalınlaşır ve
hareket kabiliyetlerinde azalma meydana gelir. Yaşa bağlı olarak bazı kişilerde lens dokusunda
bozulmalar olur ve buğulu bir görüntü meydana gelir. Kataraktın oluşumu küçük alanlarda
bulutlanmayla başlar ve büyük alanlara doğru, bulutlanmayı arttırarak yayılır. Katarakt genellikle iki
gözde birden gelişmesine rağmen bazı durumlarda bir gözde daha ilerler ve sadece onda semptoma
neden olabilir. Dört tip katarakt hastalığı vardır. Nükleer katarakt durumunda kişinin lensinin
ortasında bir sorun olur ve zaman içinde lens sarılaşıp bulutlanır. Kişinin görüşünde başta bir düzelme
olmuş gibi hissedilse de bu ilerler. Daha ileri olgularda lens kahverengileşebilir ve bu sarı-kahverengi
renk değişikliklerinden dolayı kişi renkleri algılamada sorun yaşayabilir. Kortikal katarakt olgularında
lensin kenarları etkilenmiştir. Lensin çevresinde beyazlaşan kısımlar görülür. İlerleyerek ortaya doğru
gelir ve ışığın geçmesine engel teşkil edebilir. Kortikal katarakta sahip hastalar gözlerinde bir
parıltıdan şikayet ederler. Posterior subkapsüler katarakt olgularında lensin arka yüzeyi etkilenir. Bu
kısım tam ışığın geçip retinaya yansıdığı yerdir. Okumada, parlak ışık varlığında görmede zorluk
yaşanır ve karanlıkta ışıkların etrafında bir halka görme gibi durumlar tariflenir. Konjenital katarakt,
katarakt ile doğan veya bebeklikte katarakt geliştiren durumlarda olur. Eğer anne gebelik sürecince
bir enfeksiyon geçirmişse konjenital katarakt olabilir.
SEMPTOMLAR: Katarakt başlangıçta semptoma yol açmayabilir fakat ilerlediği zaman bazı
semptomlar verir.
-Bulutlu, bulanık görme
-Gece görüşünde gittikçe azalma
-Işık ve parlaklığa hassasiyet
-Işıkların etrafında halkalar görme
-Gözlük veya lens numarasında sık sık değişiklikler olması
-Soluk veya sarımsı görme
-Bir göz ile çift görme
Bu gibi semptomlarla karşılaşılması durumunda bir göz doktoruna gözükmek ve şikayetleri anlatmak
gerekir.
TANI: Göz hastalıklarının tanısında rutin olarak kullanılan bir duvara yansıtılmış çeşitli büyüklükte sayı
ve harflerin okunması birincil testtir. Böylece görme kaybının derecesine karar verilir. Yarık lamba adı
verilen büyük, ışıklı bir alet ile göz muayenesi yapılır. Bu alet görüntüyü büyüttüğünden doktorun her
bir göz yapısını ve damarlanmaları, göz sinirini, iris, kornea, ve lensi detaylıca incelemesine olanak
tanır. Daha sonra retina taraması yapılır. Retina taraması yapılması için göz bebeğinin büyütülmesi
gerekir, çeşitli göz damlaları bu fonksiyon için kullanılır. Oftalmoskop adı verilen bir başka alet ile de
doktorunuz gözünüzü yakından inceler.
TEDAVİ: Çeşitli ışık ayarlamaları ve özel güneş gözlükleri semptomlara yardımcı olmaya çalışsa da
katarakt tedavisinde asıl izlenen yol cerrahidir. Araba kullanma, okuma, gece görüşünde azalma gibi
hayat kalitesini etkileyen durumlarda cerrahi tedaviye sıra gelmiş demektir. Doktorunuz ile cerrahinin
size uygunluğunu konuşmanız gerekir. Katarakt hastalığı gözdeki farklı yapılara zarar vermeyip sadece
görmede sorun çıkarttığından hastalar acil karar vermek zorunda değiller fakat hastalık bu süreçte
ilerleyebilir. Katarakt ameliyatı gözünüzün uyuşturulmasıyla yapılır, genel anestezi uygulanmaz.
Mikroskop altında doktor kansız bir şekilde katarakta sebep olan lensinizi çıkartır ve bunu farklı bir
lens ile değiştirir. Gözü rahatsız etmeyen ve kalıcı olarak kullanılabilen bu lensi takma işlemi çok
basittir ve 30 dakika gibi bir sürede tamamlanır. Ameliyattan sonra hastanede yatmak gerekmez,
hemen taburcu olmak mümkündür. Cerrahi sonrası gözde rahatsızlık hissi olabilir fakat bu birkaç
hafta içerisinde geçer. İki göze de cerrahi uygulanacaksa iki ameliyat arasında bir ya da iki ay konması
muhtemeldir. Eğer farklı göz problemlerinden dolayı yeni bir lens takılması uygun değilse kataraktlı
lens yine de çıkartılır, fakat onun yerine her gün çıkarıp takılabilen kontakt lensler ya da özel numaralı
gözlükler verilir.
KORUNMA: Katarakt hastalığından korunmanın etkin bir yolu bilinmemektedir fakat doktorlar bazı
önerilerde bulunmaktadır. Rutin göz doktoru ziyaretleri her türlü göz problemini erken teşhis etme ve
önüne geçmede önemli bir yoldur. Sigara ve alkol bir çok hastalık riskini arttırdığı gibi katarakta da
zemin hazırlayabilir. Sigara bırakılmalı, alkol azaltılmalıdır. Dış ortamda göze temas eden ultraviyole
ışınlarından korunmak önemlidir. Bunun için güvenilir bir optik mağazasından gerçek koruyuculuğu
bulunan bir güneş gözlüğü edinilmelidir. Sadece görüntü amaçlı takılan, sokakta satılan plastik güneş
gözlükleri durumu sadece kötüleştirir. Diyabet (şeker) hastalığı vücudun uç kısımlarındaki damarlara
giden kanlanmada sorunlara yol açtığından diyabet hastaları rutin göz muayenelerine ekstra dikkat
etmeliler ve kan şekerlerini kontrol altında tutmalılar. Katarakttan korunmak için obezite önlenmeli
ve meyve, sebze gibi lifli gıdalar tüketilmelidir.
