Tüplerin tıkalı olması, en sık rastlanılan infertilite nedenlerinden biridir. Fallop tüpleri vücudun her iki tarafında yumurtalıklardan rahme doğru uzanır ve tüplerin her ikisinin de tıkalı olması gebe kalmaya engel teşkil eder.
Fallop tüplerinin infundibular kısmı yumurtalıklara en yakın kısım olup buradan fimbria denilen uzantılar ovaryum yüzeyine kadar uzanır. Fimbria üzeri saç kılı gibi ince tüylerle (cilia hücreleri) kaplıdır. Yumurtlama döneminde hormonların etkisi ile fimbria yumurtalıklar üzerinde yumuşak hareketlerle süpürme işlemi yaparak atılan ovumu yakalar. Fimbria ve cilia aracılığıyla yakalanan ovum Fallop tüpüne doğru sürüklenirken ovum bazen burada sperm ile karşılaşarak döllenir, zigot halinde beslenerek tüba içinde yoluna devam eder ve rahim içine düşer.
Tüpün en geniş kısmı ampuller bölgesidir, en dar kısmı ise utero- tubal birleşim yerinde olan isthmus parçasıdır.
Fallop tüplerinde infundibular ve ampuller bölgede östrojen etkisi ile fazla miktarda olan ciliar hücreler ile bunların arasında tübüler sıvı üreten progesteron hormonu etkisi ile artan peg hücreleri bulunur. Bu hücrelerin ürettiği sıvı spermlerin kapasitasyonunu da artırıcı yönde etki eder ve spem, oosit ve zigot için oldukça besleyicidir. Estrojen ve progesteron hormonları tübüler fonksiyonlar için çok önemli hormonlardır.
Fallop Tüplerinin Tıkanması
Fallop tüpleri tıkandığı bölgeye göre sınıflandırılır:
Distal Tubal Tıkanıklık: Fallop tüpleri yumurtalığa yakın ucundan tıkanacak olursa hidrosalpinx adı verilir. En sık klamidya adı verilen cinsel yolla bulaşan hastalıklar nedeniyle tıkanabilir. Eğer tadavi edilmezse hem tüplerde hem de pelviste yapışıklıklar ortaya çıkar. Fimbria da hasar görür, yapışırsa yumurtlama zamanında atılan ovumun yakalanması fonksiyonu ortadan kalkar ve infertilite problemleri görülür.
Tübanın Orta Segmentinin Tıkanması: Daha çok tüplerin bağlanması sırasında orta segmentte tıkanıklık olabilir. Tüplerin açılması için yapılan operasyonda %75 başarı sağlanır.
Proksimal Tübal Tıkanıklık: Tüplerin uterusa yakın olan kısmında tıkanıklık olması anlamına gelir. Düşükler, pelvik enfeksiyonlar, ölü gebelik ve bu kısmı ilgilendiren doğum kontrol yöntemleri proksimal tubal tıkanıklığa en çok neden olan durumlardır.
Fallop Tüplerinde En Sık Tıkanıklık Yapan Nedenler:
-Sezaryen gibi pelvik operasyonlar
-Pelvik inflamatuar hastalıklar
-Endometriozis
-Dış gebelik
-Myomlar
-Tüplerin bağlanması
-En çok az gelişmiş ülkelerde rastlanan genital tüberküloz
Fallop Tüpü Tıkanıklığı Tanısı
Histerosalpingografi (HSG): Bir x-ray testidir. Fallop tüplerinde tıkanıklık olup olmadığını anlamak için vajinadan uygulanan bir kanül vasıtasıyla kontras boya maddesi (radyopak madde) ile önce rahim içi doldurulur sonra da tüplerden geçmesi sağlanır ve çoğu zaman skopi altında gözlenerek kontras madde uygulanır ve sonra rontgen filmi çekilir. Eğer tüplerde tıkanıklık varsa kontras madde tüplerden geçemez.
Kromotübasyon: HSG işlemine benzer bir işlem olmakla beraber, kromotübasyon mutlaka cerrahi bir işlem (laparoskopi işlemi) sırasında gerçekleştirilir. Laparoskopik gözlem altında boya (çok zaman metilen mavisi) vajinal yoldan uygulanan bir kanül vasıtasıyla rahme verilir, eğer tübalar açıksa daha sonra bu boyanın tüplerden geçtiği ve peritona yayıldığı direk izlenebilir.
Sonohisterografi: Tüplerin geçirgenliğini belirlemek için ultrason eşliğinde yapılan noninvasif bir işlemdir. Rahim içine steril şartlarda bir kanül ile serum fizyolojik verilerek rahim içi doldurulurken tübaların içinden sıvının geçmesi sağlanır ve aynı anda ultrasonda rahim içinde myom, polip ya da tüplerde tıkanıklık, hidrosalpinx vs. var mı gözlenebilir.
Fallop Tüplerini Açmak:
Fallop tüplerinin tıkanma nedenine ve tıkanan segmentine bağlı olarak eğer uygunsa çeşitli tıbbı ve cerrahi işlemler ile Fallop tüplerindeki tıkanıklık tedavi edilmeye çalışılır. İnfertil olan hastalarda tüpler tıkalı olduğunda çoğu zaman cerrahi tedavi yerine tüp bebek tedavisi tercih edilir.
Op. Dr. Kutlugül Yüksel
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
