Hamileliğin 7. ayına kadar erkek bebekte testisler (yumurtalar) karın içindedir, 7. aydan 9. aya kadar her iki kasıkta bulunan kasık kanalından geçerek skrotuma yani torbalara inerler. Bu iniş tamamlanamayarak testisin karın içinde ya da kanal içinde iniş yolunda herhangi bir seviyede kalması sonucu inmemiş testis ortaya çıkar.
Testisin inişinde rol oynayan faktörler; Hormonal etkiler, Gubernakulum adı verilen kasılabilir çizgisiz kas lifleri, karın içi basıncı, kasık kanalını çevreleyen kasların kasılmaları.
İnmemiş testisli hastaların çoğunda endokrinolojik bir bozukluk saptanmamaktadır.
Testisin inişinin engellenmesinde mekanik faktörlerin çok daha önemli rolü vardır. Testis damarlarının kısa olması, spermatik kanalın kısa olması, kasık kanalındaki darlıklar, kasık kanalındaki yapışıklıklar ya da testisin iniş yolunu tıkayan yağ doku varlığı gibi nedenlerle iniş gerçekleşememektedir.
Zamanında doğan bebeklerde % 3.2 oranında inmemiş testis görülmektedir.
Prematüre bebeklerde ise inişin gerçekleştiği hamileliğin son 2 ayı tamamlanamadığı için %30 oranında inmemiş testis görülür.
İnmemiş testis % 53-58 sağda, % 42-47 solda, % 10-25 iki taraflı olarak görülür.
Tanı muayene ile konulmaktadır.
Skrotumda testisi olmayan bebekte muayenede % 85 testis kasık kanalında palpe edilir. Bu grup hastalarda muayene dışında ilave bir tetkike gerek yoktur.
Ancak hastaların % 15’inde testis ele gelmez. Böyle olduğunda iki ihtimal söz konusudur. Ya testis karın içindedir ya da yoktur. Karın içinden torbaya olan yolculuğu esnasında bazen testis kendi etrafında dönerek bir tur atar ve besleyici damarları burularak tıkanır. Böylelikle testis çürür ve yok olur. Doğum sonrası “Testis Torsiyonu” ciddi hastalık tablosu ortaya çıkaran ve kendisini belli eden bir durumdur, doğum öncesi dönemde olduğunda hiçbir belirti vermez ve bebek testisi olmadan doğar. Eğer testis skrotumda ve kasık kanalında muayenede palpe edilmiyor ise Ultrasonografi ve gerekirse Abdominal MRI ile değerlendirme yapılarak karın içinde testis varlığı araştırılır. En kesin tanı yöntemi “ laparoskopi “ ‘ dir. Yani bıçaksız ameliyat olarak da bilinen yöntemdir. Bu amaçla karın duvarında açılan delikten ince bir ışıklı kamera sokarak tüm karın içi görülür. Böylelikle testisin olup olmadığı kesin olarak saptanır ve karın içinde duruyorsa aynı yönteme devam edilerek torbaya indirilir. Böyle durumlarda bazen iki seanslı ameliyatlar tercih edilir. Şayet testis yoksa o zamanda kalıntısı bulunarak ileride ortaya çıkabilecek kanser tehlikesi nedeniyle çıkarılmalıdır.
İnmemiş testis tanısı konulmuş hastada inişini tamamlamamış testisin bulunduğu yer önemlidir. Ameliyat zamanına muayene bulgularına göre karar verilir. En ideal ameliyat zamanı 6 aylık ile 1 yaş arasıdır. Ancak en geç 2 yaş bitimine kadar tedavi tamamlanmalıdır. Hangi nedenle olursa olsun inmemiş testis tedavisi 2 yaşın sonrasına bırakılmamalıdır.
Testisin skrotuma inişinde amaç vücut ısısından testisi uzaklaştırmak ve korumak olduğu için inmemiş testisli hastada zamanında cerrahi olarak indirilme ameliyatı yapılmazsa testis yapısı bozulur, sperm üretemeyecek şekilde zarara uğrar ve boyutu küçülür.
Tek taraflı inmemiş testis varlığında sadece inmemiş testis zarara uğramakla kalmaz, karşı taraftaki normal inişini tamamlamış testiste de zedelenme ortaya çıkar.
İnmemiş testis 2 yaşına kadar ameliyat ile indirildiğinde fertilite şansı normalden farksızken, daha sonraki yaşlarda fertilite şansı azalmaktadır ve kısırlık nedenidir.
Ayrıca inmemiş testis opere edilmekte geç kalınırsa ya da tamamen körelmiş, küçülmüş, yapısı bozulmuş testis vücutta bırakılırsa ilerleyen dönemde Germinal testis tümörleri gelişme ihtimali normale oranla 48 kat artmaktadır. Yani ameliyat yaşı geciktikçe testis kanseri gelişme riski artmaktadır.
İnmemiş testiste testis torbaya yerleşmediği için kasık kanalı içinde ya da karın içindeki testis kolaylıkla kendi etrafında dönerek TORSİYON oluşabilir, erken fark edilmeyen ve acil cerrahi tedavisi yapılmayan torsiyon, testis kanlanması bozulduğu için nekroz ve o testisin kaybedilmesi ile sonuçlanmaktadır.
İnişini tamamlamamış testiste kasık kanalı açık olduğundan bereberinde % 65 kasık fıtığı görülmektedir. Eşlik eden kasık fıtığı var ise cerrahi tedavi beklenmeksizin yapılır, kasık fıtığı onarımı yapılırken eş zamanlı olarak testis torbaya indirilir.
İnmemiş testis aynı zamanda çocuk ve ailede psikolojik etkilere ve endişeye neden olabilmektedir.
İnmemiş testis ameliyatı olan çocuklar aynı gün hastaneden taburcu edilir ve ameliyat sonrası ilk bir kaç saatten sonrasını evde geçirirler. Böylesi hem tıbbi açıdan hem de psikolojik açıdan çocuk ve ailesi için çok daha avantajlıdır. Ameliyat bölgesine ameliyat sırasında yapılan lokal anestezik uygulaması ve ameliyat sonrasında ilk 2 gün ağrı kesici ilaç kullanılması ile ameliyat sonrası dönem çok konforlu hale gelmektedir ve çocukta herhangi bir sorun yaşanmamaktadır. En geç iki gün içinde tüm çocuklar ayağa kalkar ve oyuna başlarlar. 1 hafta sonra kontrol için ameliyat eden çocuk cerrahisi uzmanına gidilir. Birkaç ay sonra geç kontrol yapılır. Ameliyattan 5 gün sonra banyo yapılabilir. Okul çağında ameliyat olmuş hastada Beden eğitimi ve spor dersine katılımı 20 gün için yasaklanır. Ameliyat sonrasında torbada ve kasıkta hafif şişlik ve morluklar olabilir. Bunlar birkaç gün içinde kendiliğinden geçer.
Ayırıcı tanı önemlidir, inmemiş testis retraktil testis (utangaç testis, yoyo testis) ile sıklıkla karıştırılmaktadır.
Retraktil testis (Utangaç testis ya da Yo-yo testis)
Retraktil testis durumunda testisler zaman zaman torbada görülürler. Ancak özellikle soğuğun etkisiyle veya çocuğun alt taraflarının ellenmesi gibi durumlarda yukarıya, kasıklara doğru kaçarak ortadan kaybolurlar. Tıp dilinde “ retraktil testis “ denilen utangaç testisler sıcak ortamlarda, örneğin banyo küvetinde sıcak suyun içinde iken veya çocuk uyurken bakıldıklarında çoğunlukla torbada görülürler. Utangaç testis bir hastalık sayılmaz, çocuğun ilerideki hayatında bir soruna yol açmaz. Herhangi bir tedavi ( ilaç veya ameliyat ) gerektirmez. Ancak 6 aylık aralarla çocuk cerrahisi uzmanı tarafından kontrolü gerekir.
Eğer testisler gün içinde daha çok kasıkta bulunuyor ve nadiren torbaya iniyor ise retraktil testis değil inmemiş testis olarak değerlendirilir ve operasyon gerekir. Bu durumda testislerin daha çok torbada mı yoksa kasıkta mı bulunduğunun aile tarafından gözlenmesi belirleyici olacaktır.
Retraktil testis durumunda, testis torbaya iyi sabitlenmemiş ve serbest hareket edebilir durumda olduğu için TORSİYON riski vardır, bu açıdan aile dikkatli olmalıdır.
