İdrar kaçırma sosyal hayatı ve hayat kalitesini olumsuz etkileyen , hijyeni bozan son derece moral bozucu bir sağlık problemidir. Hastaların birçoğu evden çıkmak istemediklerini, bir yere gidemediklerini ifade etmektedirler. Antidepresan kullanımı bile olağan görülmektedir.
Kadınlarda çok yaygın görülen bu durumun onlarca sebebi olabilir. Hafif derecede ya da şiddetli olabilir. Bir insanın idrar kaçırmaması için beyin, omurilik, mesaneye giden sinir sistemi, mesane ve idrar yolunun tamamının sağlıklı olması gerekir. Bu organların herhangi birindeki hastalık idrar kaçırma ile sonuçlanabilir.
İDRAR KAÇIRMA SEBEPLERİ NELERDİR?
Bazen hiç bir sebep olmadığı gibi doğum yapmış olmak, kilolu olmak, rahim ameliyatı geçirmiş olmak idrar kaçırmaya neden olan ve en sık görülen durumlardır. Bunlar dışında omurilik ya da beyin ve sinir sistemi hastalıklarına sahip olmak, diabet, ışın tedavisi görmüş olmak, enfeksiyon, doğuştan kaynaklanan problemler idrar kaçırmaya neden olabilir.
Sanılanın aksine doğumun sezeryen ya da normal yolla olması fark etmemektedir. Ancak zor doğum ve rahim ameliyatları , o bölgeyi sıkıca saran pelvik taban kaslarının gevşemesine ve organ sarkmasına ya da idrar kaçırmaya neden olabilmektedir.
TANIDA KULLANILAN TESTLER NELERDİR?
Hastayı dinlemek, idrar ve kan tetkikleri, ultrasonografi ve vajinal muayene temel tetkik ve tanı araçlarıdır. Hayat kalitesini ve hastalığın derecesini ölçen ICIQ gibi formlar doldurulmaktadır.
Bunlar dışında ÜRODİNAMİ (basınç akım çalışması) denen mesane içi başınç ölçümü ile idrar kesesinin kas ve sinir sistemi yapısı hakkında önemli bilgi sahibi olunmaktadır. Ürodinami testi 10 dakika süren mesane içerisine ince bir katater takılarak yapılan çok değerli bir tetkiktir. Sistoskopik inceleme de mesane ve üretra iç yapısını değerlendirmek amacı ile yapılabilir.
İDRAR KAÇIRMA TİPLERİ VE TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?
Yetişemeden idrar kaçırma (URGE ya da SIKIŞMA tipi): Hastada aniden idrar yapma isteği ve sıkışma hissi oluşur. Tuvalete yetişemeden kaçırma oluşabilir. Bu durum idrar kesesinin tam dolmadan , zamansız, aniden olan kasılmasıyla oluşur.
Detrusor denen mesane kaslarının, o bölgeyi uyaran sinirlerin kolinerjik liflerinin aşırı hassasiyetinden kaynaklanır. Mesane kas kasılmalarını önleyen Antikolinerjik ilaçlar kullanılır. Bu konu çok karışık ve mekanizması henüz tam çözülememiş bir konudur. Bu nedenle bu ilaç tedavisi standart değildir. Kişiye özel tedavi düzenlenmelidir. Ürodinamik inceleme gerekli olabilmektedir.
Fiziksel aktivite ile kaçırma (STRES tipi):
Öksürmek, hapşurmak, ağır kaldırmak, egzersiz yapmak, ayağa kalkmak gibi durumlarda karın iç basıncı artar ve mesaneye baskı oluşur. Burada mesanenin kas ve sinir sisteminde problem yoktur. Eğer pelvik taban kaslarında, idrar kanalında ya da mesanede sarkma varsa kolayca idrar kaçırma oluşur. Yani bu tip kaçırma da mutlaka sarkma düşünülmelidir.
Vajinal muayene ve stres testi yapılarak tanı konur. Sarkma idrar kanalında (üretra), mesane de, rektumda(kalın bağırsak) ya da rahimde olabilir. Bir ya da birden çok bölgede sarkma olabilir. Tedavi de sarkan bölgeler düzeltilmelidir. Sadece idrar kanalında sarkma olduğunda eskiden karın duvarından kesi yapılıp açık ameliyatla tedavi uygulanırken ( Fascial Sling operasyonları); 5-6 yıldır vajina içerisinden yapılan daha kolay, daha etkili, 15-20 dakika süren askı ameliyatları (TOT, MİNİ_SLİNG) ile doğru seçilmiş hastalarda %90-95 lere varan başarı oranı ile bu problem düzeltilebilmektedir. Eğer varsa eşlik eden diğer sarkma alanları da düzeltilmelidir.
Karışık tip idrar kaçırma:
Hem öksürmekle-hareketle hem de yetişemeden-sıkışmakla idrar kaçırma olabilir. Bazen stres tip kaçırma, yetişemeden kaçırmayı da tetikleyebilmektedir. Hangisinin daha fazla olduğu da önemlidir. Ürodinamik inceleme ile ayrıntılı değerlendirme yapıldıktan sonra cerrahi veya medikal tedavi planlanmalıdır.
Hissetmeden idrar kaçırma:
İdrarı kontrol etmeyi sağlayan sfinkterik kas sisteminin zarar görmesi nedeni ile ya da beyin ve sinir sistemi hastalıklarda idrar kontrolü tamamen kaybolabilir. Yapılacak nörolojik değerlendirme ve ürodinamik inceleme sonrası tedavisi daha zor olan bu durum hakkında tedavi düzenlenir.
