KADINLARDA İDRAR KAÇIRMA
İdrar kaçırma her yaş grubundaki kadınlarda farklı nedenlere bağlı olarak gelişiyor. Fiziksel ve psikolojik olarak birçok etkisi olan idrar kaçırma sorununun çözümü aslında zor değil.
Normal günlük işler sırasında, ani ve istemsiz olarak idrarın idrar yolundan dışarı çıkışı "idrar kaçırma" olarak tanımlanmaktadır. Bu durum pek çok kadında utançlık ve sıkıntı yaratıyor. Bazı kadınlarda günlük yaşamı sınırlandıracak kadar şiddetli olarak da kendini gösterebiliyor. Profesyonel, sosyal ve kişisel aktiviteleri etkileyebilen bu problemden kurtulup eskisi gibi özgür yaşama dönmek için ve hayat kalitesini artırabilmek için farklı çözüm olasılıkları var.
"Güldüğünüzde, öksürdüğünüzde veya hapşırdığınızda, yürürken veya egzersiz yaparken, ağır bir eşya kaldırırken, oturur ya da yatar durumdan ayağa kalktığınızda idrar kaçırıyorsanız ve bu durumdan kurtulmak için gün boyunca sık sık tuvalete gitmek zorunda kalıyorsanız uzmana başvurmalısınız. İdrar yapma hissi geldiğinde tuvalete yetişemiyorsanız ve tuvalette hiçbir zaman idrarınızı tamamen boşaltamadığınız hissine kapılıyorsanız da uzman görüşü almanız faydalı olacaktır. Böylece eğer varsa idrar kaçırmanızın nedeni ve tipi saptanarak en iyi tedaviye giden yolda ilk adımı atmış olursunuz. Doktorunuz ile idrar kaçırma konusunu açıkça konuşmanız, tedavi seçeneklerini öğrenmenizi ve bir zamanlar yaşadığınız tam ve aktif yaşam tarzını yeniden kazanmanızı sağlayabilir."
İdrar Kaçırma Tipleri
İdrar kaçırmanın sebebine bakıldığında dört tip idrar kaçırmanın mevcut olduğu görülüyor.
· Stres Tipi İdrar Kaçırma:
Kadınlardaki idrar kaçırmanın en sık görülen nedenidir. Ani hareketlerle örneğin gülerken, öksürürken, hapşırırken, yürürken, egzersiz yaparken vb. istemsiz idrar kaçırma görülüyor. Op Dr. Yılmaz Salatan ; iki temel nedeni olduğunu belirterek şöyle devam ediyor: "Birincisi ve en sık olanı pelvik taban kaslarının zayıflığıdır. Pelvik taban kasları alt idrar yolu organlarını destekler. Güçlü bir pelvik taban üretrayı idrar yapma zamanı gelinceye kadar kapalı tutar. Pelvik taban zafiyeti olduğunda karın iç basıncını artıracak durumlar ( egzersiz, öksürme vb.) üretranın açılmasına ve idrar kaçırmasına neden olur. Çok sayıda müdahaleli doğum, iri bebek doğurma, obezite, ailesel yatkınlık ve menopoz risk faktörleri olarak sayılabilir. Bir diğer nedeni mesane boşalmasını kontrol eden kasların yetersizliğidir. Bu kaslar mesane dolarken üretrayı kapalı tutar, idrar zamanı gelince gevşeyerek idrar yapmaya izin verir. Sfinkter denen bu kasların yetmezliği varlığında kaslar görevlerini yapamadıkları için çeşitli hareketler sırasında (öksürme, egzersiz vb.) idrar kaçırılır."
· Urge Tipi İdrar Kaçırma:
Güçlü bir tuvalete gitme ihtiyacı hissedildiği anda tuvalete yetişemeden idrar kaçırma olayına bu tipte rastlanıyor. Stres idrar kaçırmadan farklı olarak pelvik tabandaki zayıflıktan değil, mesane kaslarının aşırı aktif olmasından kaynaklanıyor.
· Miks Tip İdrar Kaçırma:
Stres idrar kaçırma ve urge idrar kaçırmanın bir arada olduğu durumlarda miks idrar kaçırmadan söz ediliyor.
.
· Taşma Tipi İdrar Kaçırma:
Mesanede kapasitenin üzerinde idrar depolandığında idrar yapma zorunluluğu hissetmeden küçük miktarda idrar kaçırma görülüyor. Kişi hiçbir zaman mesanesini tamamen boşaltamadığı hissine kapılıyor. Diyabet, pelvik yaralanma, geniş pelvik cerrahi, omurilik yaralanmaları , multipleskleroz gibi durumlarda kas tonusunun kaybolması sonucu oluşuyor.
Tanı ve Muayene:
İdrar kaçırma şikayeti ile bir hekime veya bu konu ile ilgili bir uzmana başvurulduğunda tıbbi öykü ve idrar ile ilgili şikayetler tartışıldıktan sonra ayrıntılı pelvik muayene yapılarak başta idrar tahlili olmak üzere şikayetin ve muayenenin özelliklerine göre bazı testler yapılıyor. Gerekli hallerde ürodinamik testler de istenebiliyor. Op. Dr. Salatan tanıyla ilgili şunları söylüyor: " Tanı koyma aşamasında günümüzde modern ürojinekoloji ünitelerinde bulunan ve normal muayene sırasında uygulanabilecek ve hastayı rahatsız etmeyecek çok kolay, basit ve etkili tanı cihazları kullanılmaktadır. İdrar kaçırma tanısı konulmadan önce idrar yolları enfeksiyonunun bulunup bulunmadığı, idrar yollarını etkileyebilecek bir ilaç (tansiyon ilaçları vb.) kullanılıp kullanılmadığı ve bazı beslenme özellikleri (kahve, kola içecekler vb.) kesinlikle araştırılmalıdır."
İdrar kaçırmanın tedavisi nasıl olmaktadır?
Herkeste ve her tip idrar kaçırmada her tedavi yaklaşımı etkili olmayabiliyor. Bu açıdan en doğru tedavinin idrar kaçırma tipine göre belirlenmesi gerekiyor. Op. Dr. Salatan tedavi yöntemleri konusunda şunları söylüyor:
· İlaç Tedavisi:
Bazı idrar kaçırma tipleri ilaçlar ya da hormonlar ile tedavi ediliyor. Özellikle urge idrar kaçırma tipinde ilaç tedavisi kullanılıyor. Ancak stres idrar kaçırma genellikle ilaç tedavisine yanıt vermiyor.
· Davranış / Kas tedavisi:
Kegel egzersizleri denilen pelvik taban kaslarını güçlendirmeye yönelik egzersizler ile tedavi yoluna gidiliyor. Bu tedavi ile idrar torbası ve işeme ile ilgili kasların kontrol altına alınması sağlanarak pelvik taban kasları güçlendiriliyor. Bu egzersizlere ek olarak bir günlük (idrar günlüğü) oluşturularak bir program çerçevesinde mesane eğitimi sağlanmaya çalışılıyor.
· Cerrahi Tedavi:
Diğer tedavi yaklaşımları başarısız olduğunda idrar kaçırmanın altında yatan nedenin giderilmesi için cerrahi müdahale yapılıyor. Çok sayıda cerrahi girişim seçeneği var ve her biri idrar kaçırmanın tipine ya da nedenine göre hekim tarafından öneriliyor. Op. Dr. Salatan ameliyatlarla ilgili şunları söylüyor: "Günümüzde lokal anestezi altında dahi uygulanabilen çok basit, daha az invazif (daha az kesi ile yapılan) çok kısa sürede uygulanabilen, oldukça etkili, taburcu olma ve iyileşme dönemi çok daha kısa yeni metotlar geliştirilmiştir ( TOT ve TVT-PVT gibi)."
Op. Dr Yılmaz SALATAN
