Fıtık onarımı en sık yapılan ameliyatlardan biridir. Karın duvarı fıtıkları, karın duvarındaki zayıf noktalardan karın zarı ile birlikte karın içi dokuların karın duvarının dışına doğru yer değiştirmesidir. Karın duvarı fıtıklarının %75’ini kasık fıtıkları oluşturur. Bir erkekte (%27) yaşam boyu kasık fıtığı gelişme riski, bir kadından (%3) 9 kat fazladır. Kasık fıtığı onarımlarının %90’ı erkeklerde %10’u ise kadınlarda yapılmaktadır. Kasık fıtıkları dışındaki karın duvarı fıtıklarını; umblikal (göbek fıtığı), insizyonel (yara yeri fıtığı), femoral, epigastrik, spigelian ve lumbar herniler olarak tanımlayabiliriz.
Fıtık nedenleri nelerdir ?
Karın içi basıncın artması (obezite)
Karın duvarında halihazırda zayıf nokta bulunması
Dışkılama veya işeme esnasında ıkınma ihtiyacı
Zorlu aktiviteler
Gebelik
Uzun süreli öksürük (sigara kullanımına bağlı)
Geçirilmiş ameliyatlar
Risk faktörleri nelerdir ?
Erkek cinsiyet
Yaş (yaşlandıkça dokular zayıflar)
Beyaz cinsiyet
Aile öyküsü
Sigara içenler
Kabızlık
Gebelik
Prematüre doğum, düşük doğum ağırlığı (çocukluk çağı fıtıkları bu kişilerde daha sıktır)
Geçmişte fıtık onarımı öyküsü olanlar
Fıtık gelişen hastada ne gibi şikayetler olur ?
Fıtıklarla ilgili genel şikayetler;
Fıtık bölgesinde şişlik veya kabarıklık
Zorlama ile (öksürme, yük kaldırma, uzun süre ayakta durma, spor ve diğer fiziksel aktiviteler) şişliğin ortaya çıkması veya şişlikte belirginleşme
Fıtık bölgesinde yanma ve ağrı
Fıtığın boğulması (inkarserasyon veya strangülasyon)
Fıtık boğulması nedir ?
Fıtık kesesi içerisindeki yapıların sıkışarak karın içerisine dönmediği durumlara fıtık boğulması (inkarserasyon) denir. Sıkışan yapılar içerisinde sadece karın içi yağlar varsa şiddetli ağrı gelişir. Ancak barsaklar da fıtık kesesinin içerisine girerek sıkışırsa; barsak içeriği bu alandan ileri geçemeyeceği için gerideki kısımda birikmeye başlar. Hastanın öncelikle karnı şişer, tuvalete çıkamaz. Tıkanıklık devam ederse kusma başlar. Barsakla birlikte barsağı besleyen kan damarları da sıkışacağı için bir süre sonra barsak kansız kalır ve çürümeye başlar. Bu duruma strangülasyon denir. Her iki durumda da acil operasyon gereklidir.
Fıtık oluşumu nasıl önlenir ?
İdeal kiloda kalmak
Yüksek lifli gıdalar tüketmek (kabızlık)
Ağır nesneleri kaldırmaktan kaçınmak veya doğru şekilde kaldırmak (yükü kavrarken dizlerin tamamen bükülüp yere çömelerek ağırlığın bel bölgesinde yoğunlaşmasını önlemek)
Sigarayı bırakmak
Fıtık tanısı nasıl konur ?
Fıtık tanısı genellikle fizik muayene esnasında konur. Tanının teyiti amacıyla yardımcı görüntüleme teknikleri (ultrason, bilgisayarlı tomografi, MR) kullanılabilir.
Fıtık onarımı nasıl yapılır ?
Fıtık onarımında amaç; fıtık kesesindeki içeriği karın içerisine alarak karın duvarındaki zayıf alanın onarılması ve bu alanın özel bir yama (mesh) ile gerilimsiz olarak desteklenmesidir. Fıtıkların yamasız onarımı (primer onarım) günümüzde özel durumlar haricinde (acil operasyon, kirli alanda yapılan onarımlar vb.) terkedilmiştir. Yama ile onarımlarda ise farklı yöntemler uygulanabilmektedir. Bu yöntemler kabaca ikiye ayrılabilir; açık (konvansiyonel) onarım ve kapalı (minimal invaziv) onarım.
Açık fıtık onarımı
Bu yöntemde ciltten yapılan büyük bir kesiden fıtık bölgesine ulaşılarak gerekli onarım yapılır.
Avantajları;
Genel anestezi gerekmez (lokal veya spinal anestezi ile yapılabilir)
Hızlı bir şekilde onarım yapılır (ameliyat süresi kısadır)
Özel ekipman ihtiyacı yoktur. Operasyon maliyeti göreceli olarak düşüktür.
Dezavantajları;
Büyük kesi
Yara yeri enfeksiyonu riski göreceli olarak fazladır
Yama gerilimi fazladır, hastada hareket anında bir süre çekme hissi olur
Operasyon bölgesinden geçen sinirlerde hasara bağlı geçmeyen ağrı ve his kaybı olabilir
Kapalı (Minimal İnvaziv) Fıtık Onarımı
Bu yöntemde ciltten yapılan küçük kesilerden yerleştirilen tüplerin içerisinden geçirilen özel ekipmanlar vasıtasıyla karın içerisi veya karın zarı şişirilerek fıtık bölgesine içeriden ulaşılır ve fıtık kesesi serbestlendikten sonra yine özel ekipmanlarla önceden hazırlanan yama bu alana yerleştirilerek tespit edilir.
Avantajları;
Küçük kesiler
Daha hızlı iyileşme, gündelik hayata ve işe daha hızlı dönüş
Ameliyat sonrası daha az ağrı
Gerilimsiz onarım, hareketle çekme hissi olmaması
Aynı kesilerden çift taraflı onarım yapılma olanağı
Nüks (tekrarlamış) fıtıklarda daha başarılı onarım imkanı
Ameliyat bölgesinden geçen damar ve sinirlerde daha az hasar ve ameliyat sonrası geçmeyen ağrı ve his kayıplarının daha az olması
Dezavantajları;
Genel anestezi ihtiyacı
Özel ekipman ihtiyacı (ameliyat maliyeti daha yüksektir)
Göreceli olarak daha uzun ameliyat süresi
Cerrahın minimal invaziv işlemler hakkında deneyimi başarı şansını etkiler
Robotik fıtık onarımı
Kapalı (minimal invaziv) fıtık onarımları robot desteği ile çok daha güvenli şekilde yapılabilmektedir.
Avantajları;
Robot kolları el titremesi ve kayma gibi hareketleri maskeleyerek çok daha hassas işlemlerin yapılmasına olanak sağlar
Robota bağlı enstrümanlar kendi etrafında 360 derece hareket edebilirler. Bu sayede çok dar alanda konvansiyonel ekipmanlarla yapılamayan bir çok hareket robotla yapılabilir
Robota bağlı kamera 3 boyutlu görüntü sağlayarak geleneksel cerrahi kameralarda olmayan derinlik algısını da sağlar ve bu şekilde cerrah açık ameliyat yapar gibi cerrahi alana hakim olur
Dezavantajları;
Robot ve ekipmanlarının maliyeti göreceli olarak yüksektir
Cerrahın robot konusunda tecrübeli olması gerekir
