Göbek fıtığı nedir? ameliyatı nasıl yapılır ?

Fıtığın çıktığı açıklık, bebek anne karnındayken, anne ile arasındaki kan akımını sağlayan kordonun karın duvarına girdiği yerdir. O nedenle göbek fıtıkları da yine “doğumsal bir zayıf noktadan” çıkan fıtıklardır. Yaklaşık 100 kişiden 4-5‘inde fıtık şikayeti mevcut olup, bunların % 8-9 ‘u göbek fıtığıdır.

Göbek fıtığı doğumdan itibaren her yaşta ve cinste görülmekle birlikte, fazla doğum yapmış kilolu bayanlarda daha sık rastlanmaktadır. Normalde içeri doğru olması gereken göbek çukuru, dışarı doğru bombeleşmiştir.

Göbek çukurundaki bombelik ilk başlarda zaman zaman kaybolur. Daha sonraları hasta sırt üstü yatınca veya eli ile fıtığı içeri itince kaybolur. İleri dönemlerde fıtık deliğine sıkışır ve hiç kaybolmaz. Bu dönemde ağrıya neden olabilir.

Genel cerrahlar arasında küçük göbek fıtıklarını yamasız, direk dikiş ile onarma şeklinde bir eğilim mevcut ancak ben tüm göbek fıtıklarında yama ile onarım yapılmaktayım. Çünkü Avrupa Fıtık Derneğinin tavsiyesi tüm göbek fıtıklarında yama ile onarımın nüksleri önlemek açısından daha doğru olduğu şeklindedir.  Yama ile onarılmayan göbek fıtıklarının küçük dahi olsa, zaman içinde nüks ettiği tespit edilmiştir.

GÖBEK FITIĞI AMELİYATI NASIL YAPILIR?

Göbek fıtıkları açık ve kapalı yöntemle ameliyat edilebilir. Açık yöntemle standart yamalar kullanılırken, kapalı yöntemde mutlaka kompozit yama (çift yüzlü=dual yama) kullanımak gerekmektedir. Kompozit yamalar daha pahalı olduğu için ameliyat maliyetini artırır. Ancak kapalı yöntemde yama karın içine yerleştirildiği için karın duvarındaki deliğin en sağlam kapatılması bu şekilde yamanın içerden konması ile mümkündür. Çok küçük göbek fıtıklarında bile kapalı yöntem hem estetik açıdan hem yamanın sağlam ve dayanıklılığı bakımından önemi bir avantaj oluşturur. Ayrıca çok büyük göbek fıtıklarında kapalı yöntem hasta için daha kolay ve konforlu olabilir.

Göbek fıtıkları büyüdüğünde, artan oranda boğulma riski taşır. Daha önceleri, uzanınca veye elle içeri itince kaybolan fıtık, artık içeri girmiyordur. Acil bir durum olan fıtık boğulması ağrı ve bölgede kızarıklık da yapar. Acil durumlarda yeterli sağlık hizmeti bulmakta güçlük çekilebilir, bu nedenle göbek fıtığınız eğer büyüyorsa, en kısa sürede ameliyat olmanız daha iyi olacaktır.

Göbek fıtıkları küçük olduğunda lokal anestezi ile de onarılabilir. Ancak genel anestezi alabilecek hastada, ameliyatın güvenliği ve hastanın rahatlığı için genel anestezi tercih ediyoruz. Küçük fıtıklarda genel olarak ameliyat günü hastayı evine taburcu etme şansı vardır. Hastalar kısa süre içinde normal yaşamlarına ve işlerine dönerler. Yama ile onarıldıkları takdirde nüks etme riskleri çok düşüktür.

Göbek fıtıkları nüks ettiğinde daha kısa zamanda büyük fıtık haline dönüşürler. Bu durumda nüks göbek fıtığı, ameliyat yeri fıtıkları gibi çok büyük boyutlara ulaşabilir. Her nüksden sonra göbek fıtığının yeniden nüks etme riski artar. O nedenle nüks etmiş göbek fıtıklarını dikkatle ve doğru şekilde onarmak gerekir: doğru cins yama; uygun büyüklükteki yama, doğru doku katmanları arasına yerleştirilmesi ve gereken olgularda yamanın dokuya tespitinin iyi olması. Bunların birinin yanlış olması durumunda göbek fıtığı nüks edecektir.  

KAPALI GÖBEK FITIĞI AMELİYATININ AVANTAJLARI NELERDİR?

Büyük bir kesiye karşılık üç küçük delik olması

Göbek fıtıkları ve kesi yeri fıtıklarının açık ameliyatı büyük kesilerle yapılabilir. Özellikle fıtığın büyüklüğü ile alakalı olarak kesinin uzunluğu da artar. Kesinin uzunluğu özellikle şişman hastalarla diabeti olan hastalarda önemlidir çünkü yara iyileşmesi sorunları olur. Yamalı fıtık ameliyatlarında yara enfeksiyonu kısa zamanda yamayı tehdit eder. Bu nedenle hiç istenmeyen bir komplikasyondur.

Buna karşılık kapalı fıtık ameliyatlarında yara iyileşmesi veya buna bağlı komplikasyon riski yok denecek kadar azdır. Yara iyileşme sorunu olmaması, yamanın da güvenliği açısından çok önemlidir. Kapalı fıtık ameliyatlarının en önemli avantajlarından birisidir kesilerin çok küçük olması.

Küçük kesiler ayrıca yan tarafta bel bölgesinde olduğu için görünmez bir yerdedir ve bir süre sonra kaybolur gider. Kapalı fıtık ameliyatında deliklerin kesisi, hem ameliyat sonrası ağrı hem de estetik açısından düşünürsek, kapalı fıtık ameliyatları, açık fıtık ameliyatlarından daha üstündür.

Bütün karın duvarının içerden görülmesi

Açık ameliyat sırasında karın duvarının sadece ilgili kısmını görmek mümkündür ama buna karşılık kapalı fıtık ameliyatında karın içine hava verip şişirdikten sonra tüm karın duvarını içerden gözlemek mümkündür.

Tüm karın duvarını içerden görmenin avantajı, içerde başka küçük fıtık veya zayıf noktalar varsa bunları da onarmak mümkündür.

Göbek veya göbek bölgesi fıtıklarında içerden yapılan onarımlarda çevrede başka delik veya zayıf nokta varsa bunlar da yamanın örttüğü alan içinde bırakılıp onarılabilir. Bunun için biraz daha büyük bir yamayı uygun pozisyonda tespit etmek yeterlidir.

Kapalı fıtık ameliyatlarının bu üstünlüğü kesi yeri fıtıklarında daha da önemlidir. Kesi yeri fıtıkları eski kesi izi boyunca hızla büyür. Daha önceki ameliyata ait dikişlerin olduğu çizgi boyunca yeni fıtıklar veya başka zayıf noktalar olabilir. Bunları açık ameliyat sırasında yukardan görmek mümkün değildir. Halbuki karın iç kısmından tüm bu küçük fıtıkları da görüp yamanın ona göre yerleştirilmesi hastayı ilerde buradan çıkacak fıtıklardan korumuş olabilir.

Yamanın daha arka katmana karın içine konması

Yama karın duvarı katmanları arasında şu 3 yerden birine konabilir;

Cilt ile adale arasına (onlay),

Adale ile karın zarı-periton arasına (sublay)

Karın (zarı) içine (inlay).

Yamanın yerleştirildiği yer ile fıtık ameliyatının başarısı arasında bir ilinti vardır. Yama karın içine ne kadar yakın olursa hem o derecede dirençli ve sağlam olur; hem de yara ve yama komplikasyonları daha az görülür. Özellikle cilt ile adale arasına konan yamalar hem kolayca açılır hem de bu bölgedeki yağlı dokuların özelliğinden kolayca vücut tarafından red edilebilir. Yamanın en iç kısma konması yani karın içine yerleştirilmesi ancak kapalı fıtık ameliyatları ile mümkündür.

Açık ameliyatlarda yama adale üstüne (onlay) veya adale arkasına sublay konabilir.

Daha az doku zedelenmesi, daha az ağrı ve kısa yatış süresi

Kapalı fıtık ameliyatları 3 küçük delikten gerçekleştirilir. Göbek fıtıkları ve kesi yeri fıtıklarında karın içine verilen gazla karın içi şişirilir ve bu doğal boşlukta ameliyat gerçekleştirlir. Bu teknik nedeni ile karın duvarı dokularında zedelenme minimumdur.

Buna karşılık açık ameliyatlarda fıtığın büyüklüğü ile doğru orantılı uzun bir kesi yapılır. Eğer hasta şişman ve karın duvarı kalın adale katmanı arkasına ulaşmak için ciddi bir doku kesilmesi gerekir. Bu nedenle oluşan doku zedelenmesi açık ameliyatta fazladır.

Doku zedelenmesi arttıkça ameliyat sonrası hastanın ağrı şiddeti ve süresi de daha uzun olur; buna karşılık verilen ağrı kesici ilaçları da daha fazla doz ve sürelerde kullanmak gerekir.

Hastanın doku zedelenmesi daha az ve ağrı kesici ihtiyacı daha düşük olunca hastanede yatış süresi de daha kısa olacaktır. Açık fıtık ameliyatı sonrası 2-4 gün arası hastanede yatan hastalar aynı fıtık ameliyatı kapalı yöntemle yapılınca ertesi gün taburcu olabilirler.

Hastanın işine gücüne ve sosyal hayatına hızlı dönüşü

Kapalı fıtık ameliyatlarının kısa zamanda yaygınlaşması ve bu konuda tüm dünyada araştırma geliştirme çalışmalarının arkasındaki motivasyon hastanın işine erken dönmesini sağlamaktır; diğer bir deyişle işgücü kaybını en aza indirmektir.

Açık ameliyat sonrası 2-4 gün hastanede yatan hasta kapalı ameliyat sonrası aynı gün veya tercihen ertesi gün taburcu olur. Hastanın bir hafa içinde işinin başında olması mümkündür Buna karşılık açık ameliyatlarda bu süre, yamanın büyüklüğü ve hastanın yaptığı işin ağırlığına göre 3-4 haftayı bulabilir.

Kapalı fıtık ameliyatları özellikle ağır işte çalışan, kendi iş yerinde esnaf gibi çalışan ve spor yapan hastalar için çok uygundur. Kapalı fıtık ameliyatında kullanılan özellikli yamaların karın içine konması sonucu erken dönemde ağır kaldırma ve egzersize karşı da daha dayanıklıdır; nüks ihtimali yok denecek kadar düşüktür.

Ameliyat süresinin kısalığı

Göbek fıtıkları ve kesi yeri fıtıklarında kapalı fıtık ameliyatının bir avantajı da ameliyat süresinin açık fıtık ameliyatına göre daha kısa olmasıdır. Ameliyat süresi özellikle kalp ve akciğer hastalıkları yönünden riskli hastalarda daha önemlidir. Ameliyat süresi uzadıkça hastanın güvenliğini sağlamak anestezi hekimi için daha zor olabilir.

küçük fıtıklarda ameliyat süre farkları çok fazla olmayabilir hatta bir birine yakındır. Ancak fıtık büyüdükçe açık ameliyat süresi ciddi oranda artarken, kapalı fıtık ameliyatında süre aynı kalır veya çok az değişir. Bunun nedeni açık ameliyatta kesi uzunluğu fıtık büyüklüğü ile orantılıdır ve süreyi etkiler. Ayrıca açık fıtık ameliyatlarında yamayı yaymak için bir cep oluşturmak gerekir. Böyle bir cep oluşturulması ve yamanın buraya yayılıp dikişe tespit edilmesi zaman almaktadır. Büyük fıtıklarda daha daha büyük yama kullanılır. Bu durumda oluşturulacak cep büyüdüğü için süre uzar.

Buna karşılık kapalı fıtık ameliyatında böyle bir cep oluşturma zorunluluğu yoktur. Yama karnın içine otomatik vidalar ile bir kaç dakika içinde tutturulur.

GÖBEK FITIĞI NEDEN NÜKS EDER?

Göbek fıtığının nüks etmesinin bir kaç nedeni vardır:

Sadece dikiş ile yapılan fıtık onarımları nüks nedenidir.

Yama seçiminin hatalı olması

Yama ölçüsü yanlış seçilebilir veya yamanın cinsi uygun olmayabilir.

Yamanın doğru katmana yerleştirilmemesi ve uygun malzeme ile yerine tespit edilmemesi. Nüks nedeni ile ileri derecede büyümüş fıtıklarda bazen ameliyat açık yöntemle de yapılsa dual mesh kullanmak gerekebilir. Hastanın karnındaki defekt (fıtık oluşturan yırtık, açıklık) karşı karşıya kolayca gelemiyorsa, sadece dual mesh ile kapatmak en kolay ve güvenilir çözüm olabilir.