Gebelikte Depresyon
Gebelikte depresyon görülme oranı %9 civarındadır. Özellikle gebeliğin 1. ve 2. trimestrinde(ilk 3-6 ay) depresyon görülme riski daha fazladır. Özellikle ilk 3 ayda depresyon bulguları gebeliğin belirtileriyle karışabilir. Çünkü her ikisinde de yorgunluk, çok uyuma, iştah değişiklikleri, mide bulantısı olabilir.
Kadınlarda östrojen düzeyinin değişmesi depresyon riskini de artırır. Geçmişte düşünülenin aksine gebelik kadınlarda psikiyatrik hastalıklara karşı koruyucu değildir.
Daha önce geçirilmiş depresyon, premenstrüel disforik bozukluk (adet öncesi gerginlik) yaşayanlar, genç yaşta hamile kalanlar, sınırlı sosyal desteği olanlar, , çocuk sayısı fazla olanlar, evliliğinde sorunlar yaşayanlar, gebelikle ilgili çelişkili düşüncelerde olan kadınlarda gebelikte ve doğum sonrası dönemde depresyon riski daha fazladır.
Eğer gebelikte yaşanan depresyon tedavi edilmezse annede yetersiz beslenme ve bebekte kilo alamama, intihar düşünceleri ve girişimi olabilir, gebelikde preeklampsi ve hipertansiyon görülme sıklığı artabilir, spontan abortus görülebilir.Anne ve dolayısıyla bebek kötü beslenir ve buna bağlı olarak yeni doğanda doğumsal sorunlar görülebilir, erken doğum riski olabilir.Eğer hamilelikte depresyon tedavi edilmezse doğum sonrasında da depresyon devam edebilir, bu da emzirme dönemini etkileyebilir.
Gebe bir kadını tedavi ederken yalnızca anneyi değil anne karnındaki fetüsü de düşünmek gerekir. Çünkü anneyi etkileyecek her şey fetüsü de etkileyecektir. Tedavi seçenekleri hastayla görüşülüp kar zarar hesabı yapılmalıdır. Eğer depresyon ilaç dışı müdahalelerle tedavi edilebiliyorsa bu yollar öncelikle tercih edilmelidir. Aslında depresyon tedavisinde kullanılan ilaçların hiçbirisi ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından onaylanmamıştır. Hamilelikten önce depresyon geçiren ve antidepresan kullanan kadında hamilelik oluşmasıyla ilacın ani kesilmesi depresyonun tekrarlama riskini çok artırmaktadır. Bu sebeple planlı bir gebelikse kadının ilaç tedavisi bittikten sonra hamile kalması daha uygundur.
Gebeliğin ilk 3 haftası bebekle anne kan dolaşımı arasında bir ilişki olmadığından bu dönemde ilaç kullanımının sakıncası yoktur, birçok kadın hamile olduğunu anladığında birkaç hafta geçmiş olabiliyor, bu dönem de bebek için sakınca oluşturmaz. Gebeliğin 1-3 ayı organ gelişimi dönemi olduğundan bu dönemde ilaç kullanımı sakıncalıdır.
Yapılması gereken şeyler
- Eğer depresyon şiddetli değilse psikoterapi, egzersiz, masaj, akupunktur, omega-3 verilmesi denenebilir.
- Kadın gebe kalmadan önce eğer depresyon bulguları iyileşmişse ilaç azaltılarak kademeli kesilmelidir.
- Mümkün oldukça ilk 12 haftada ilaç kullanımından kaçınılmalıdır
- Eğer ilaç gerekirse hamilelik döneminde bebeğe zarar vermeyecek uygun ilaçlar seçilmelidir.
- İntihar riski varsa, psikotik bulgular varsa, beslenmeyi ciddi şekilde etkileyecek derecede depresyon varsa EKT (elektroşok tedavisi) hamilelikte uygulanabilir.
Psikiyatr Dr. Aytül Gürbüz Tükel
