Gebelik ve Sara (Epilepsi) Hastalığı
Gebelik sara hastalığını nasıl etkiler?
Bu etkileme değişkendir. % 50 vakada değişiklik olmaz, % 25'inde sara nöbetleri azalırken, % 25'inde de azalma olur. Ayrıca bir gebelikteki değişiklik, sonraki gebeliklerde de aynı yönde değişiklik olacağını göstermez.
Sara nöbetine tıbbi olarak ne denir?
Konvulsiyon
Gebelikten önce sara yani epilepsi hastalığı olmayan bir anne adayında yüksek tansiyonla beraber sara (epilepsi) nöbeti ya da konvulsiyon geçirilebir mi?
Evet. Bu duruma eklampsi denir. Eklampsiye, Gebelik ve Hipertansiyon bölümünde değinilmiştir.
Gebeliğe bağlı (gestasyonel epilepsi) nedir?
Küçük bir gebe grubunda yalnızca gebelikte sara nöbeti olmaktadır. Bir gebelikte gestasyonel epilepsi olması, sonraki gebeliklerde de bunun tekrar edip etmeyeceğini göstermez.
Gebelikte status epileptikus (devamlı olarak peşpeşe sara nöbeti geçirilmesi) sıklığı artar mı?
Hayır.
Gebelik antikonvulsan yani sara nöbetini önleyen ilaçların kan düzeyini nasıl etkiler?
Anne kanının sıvı kısmı yani plazma kısmının artması, mide-barsak sisteminde emilimde gecikme olması, karaciğerde ilacın çabuk yıkılması nedeniyle ilaç dozları düşük kalabilir. Bu nedenle doz artırımı gerekebilir. Ayda bir kez ilacın kan düzeyi ölçümleri yapılmalıdır.
Nöbet ya da atak geçiren hastalarda bebek ile ilgili problemler artar mı?
Genel olarak artmadığı söylenebilir. Ancak bazı ilaçların kullanımıyla (fenitoin, fenobarbital, primidon) ilgili olarak Vitamin K eksikliği nedeniyle kanama olabilir. Bu tür hastalarda Vit K desteği gerekebilir.
Sara nöbeti için ilaç kullanan hastalar emzirebilir mi?
Genel olarak evet. Bu ilaçların süte geçişi çok az düzeydedir ve genellikle bebeğe zararı yoktur. Ancak fenobarbital ve primidon türü ilaçlarda bebekte uykuya meyil, beslenme bozukluğu ve yetersiz kilo alımı olabilir. Böyle bir durumda mamaya geçmek gerekebilir.
Emziren annelerde nöbet sıklığı artar mı?
Hayır.
Sara hastalığı yani epilepsi hastalığı olan annelerin bebeklerinde doğuştan (konjenital) anomali sıklığı artar mı?
Doğuştan anomali ihtimali ilaç kullanılsın veya kullanılmasın hafifçe artar. En çok görülen anomaliler kalp ve yüzle (yarık damak-dudak) ilgilidir. Ancak yine de tamamen normal bir bebek sahibi olma ihtimali çok yüksektir.
Sara hastalığı yani epilepsi hastalığı olan babaların bebeklerinde doğuştan (konjenital) anomali sıklığı artar mı?
Evet. Burada da hafifçe bir artış vardır.
Anne veya babasında sara hastalığı olan çocuğun sara hastası olma ihtimali ne kadardır?
% 10 civarındadır. Tersten söylenirse % 90 epilepsi olmayacak denebilir.
Gebelikte hangi sara ilaçlarının kullanımı emniyetlidir?
Genel olarak sara ilacı kullanımı gebelikte emniyetli kabul edilmemelidir. Ancak kontrol edilmemiş nöbetlerin anne ve bebeğe getireceği zarar nedeniyle, ilaç gereksinimi varsa mutlaka kullanılmalıdır.
Gebe kalan sara hastaları ilacı bırakmalı mıdır?
Bu sorunun cevabı çelişkilidir. Gebeliğin ilk 3 ayında tedavinin sonlandırılması, bebeğe zararlı olabilecek atakların geçirilmesine sebep olabilir. Bazı hekimler, hasta son 2 yıldır nöbet geçirmemişse, gebelikten önce ilaçsız bir dönem geçirilmesini önermektedir. Bu takip döneminde nöbet olmazsa, gebelikte de ilaçsız takip edilebilir.
Gebelikte kesinlikle kullanılmaması gereken ilaçlar hangileridir?
Trimetadion ve valproik asit. Trimetadion sendromu'' gelişme geriliği, düşük kulak, damak anomalileri, düzensiz dişler, konuşma bozuklukları, V şeklinde kaş yapısı gibi bulgularla tanımlanır. Valproik asitin hayvan deneylerinde teratojen yani anomali yapıcı etkisi olduğu gösterilmiştir. Kalp, yüz ve kol-el, bacak-ayak anomalileri yapabilir.
Fenitoin, fenobarbital, karbamazepinle ilgili hangi yenidoğan bebekle ilgili sıkıntılar nelerdir?
Fenitoin-fetal hidantoin sendromu' yüz, parmak anomalileri, büyüme ve zeka geriliği ile tanımlanır. Fenobarbital de benzer bozukluklara yol açabilir.
Annenin fenitoin ve fenobarbital kullanımı neden yenidoğan bebekte kanama artışı yapabilir?
K vitaminine bağlı pıhtılaşma faktörlerindeki azalma ile, kanama eğilimi ilk 24 saat içinde belirgindir. Tüm yenidoğanlarda 1 mg Vit K verilir, bu da zaten problemi çözer.
Sara ilacı kullanan annelerde neyin eksikliği olabilir?
Özellikle fenitoin kullananlar olmak üzere, gebelik boyunca yüksek doz ek folik asit alınmalıdır.