Gebelerde Kovid-19 Pandemisi
Gebelik döneminde kalp solunum ve immün sisteme ait fizyolojik değişiklikler gebelerin daha duyarlı gelmesini sağlar. Gebelikte solunum yolu görülme sıklığı az olmaktadır. Hastalık ortaya çıkarsa sekonder morbidite ve mortalite artmaktadır.
Gebelikte kalp hızı ve oksijen tülketimi artışı beklenir. Aynı zamanda göğüsün enli çapı artar diyafram yükselir böylece akciğer kapasitesi düşer. Sonunda gebenin gebe hipoksiye karşı dayanıklılığı azalır. Solunum yollarındaki değişiklikler damar genişlemesi mukozal ödem solunum yollarında sekresyon artışını beraberinde getirir. Viral pinoması olan (zatürre) gebelerde erken doğum gelişme geriliği düşük doğum ağırlılığı 5. Dakikada apkon storu düşmesi daha sık yaşanır. Gebelikte T lenfositlerinden Th2 grubunda artış görülür. Bu sebepten kovid-19 daha az şiddetle seyretmesine neden olur. Çoğu gebeler hastalığı hafif yada orta şiddette bulgular ile geçirirler.
Ancak ;
Alt hastalığı olanlarda EMR preterm eklamsi fetal sıkıntı sezrayn oranı artışı hem mortalite riski artmıştır.
Kovid-19 gebelerin yönetimi
Multi disiplin yaklaşımı gerektiren durumdur. Hastalığa bağlı komplikasyonların gelişimini engellemek için gebelikte ve postpartum 2 haftada grip aşısı uygulaması önerilmektedir. Enfeksiyon gebelikte bebeğe nadir olarak geçer. Vertikal geçiş hemen hemen hiç görülmez. Plasentada ACE2 reseptörleri mevcut olmasına rağmen fetüse geçiş ispatlanmamıştır.
Gebelerin izlenmesi:
Özel tedbirler laınarak izlenmeli
Gebelik muayeneleri sıkça tekrar edilmemeli
Muayene odasında az kişi olmalı
Gebeye bu dönemde pskolojik destek verilmelidir.
Enfekte gebelerin yönetimi:
Semtomatik (belirtileri olan )gebede klavuzlara ve bilgilere uyulmalı
Enfeksiyon önlemleri alındıktan sonra gebe muayene edilmeli
Nazofrangiel sürrüntü
Kişisel korunma ekipmanları (önlük tıbbi N95 maske koruyucu sperlik gözlük eldiven) ile çalışılır.
Hastalık tanısı almış gebeler radyolojik görüntüleme yöntemleri BT toraks ultrasonu önerilir. Gebenin karnı kurşun yelek ile korunması gerekir.
Hatsanın genel durumuna göre evde izolasyon yada hospitalazyon kararı verilir.
Hastaneye yatış endikasyonu:
Orta ve şiddetli hasta olanlar hafif hastalığı var ancak obezite vücut kitle ideksi>30kg/m2
Gebelik diyabeti hiper tansiyon preklamsi ileri yaş >35
venöz trombe emboli riski preterm eylemi EMR bozulmuş fetal profi
takip ve tedavi:
kovid-19 tanısı almış gebelerde ve post partum 2 hafta dönemde anti viral ilaçlar kullanılır. Tedaviye mümkün olan en erken dönemde yada semtomlar başladıktan sonra 48 saat içinde başlanması kabul görmektedir. Enfeksiyon düşünülen ancak test sonucu çıkmamış gebelrde ampirik tedavi başlanır. Başka ek hastalığı olan gebeler yakından izlenmeli komplike olmayan kovid-19 tanılı gebelerin sadece izlenmesi yeterli olacaktır.
Enfekte olan gebelerde serum verilmesi
İstirahat
Beslenme desteği
Sıvı elektrolit dengesi sağlanmalıdır.
Hastanın klinik seyrine göre
Kan gazı
Laktak tayini
Karaciğer ve neral fonksiyon testleri
Kardiyak enzim tayini
Liteal bulgular
Oksijen santrasyonu (>%95) olması sağlanmalıdır.
Hipoksinim derecesine göre
Yüksek akım oksijen
Entübasyon yada mekanik ventikasyon
Fetal iyilik hali
Elektronik monititazyon (NST)
Biyofiik profoli
USG veya doppler incelemesi takip edilmelidir.
Kovid-19 gebelerde trombo enbolik riski artışı nedeni ile düşük molüküllü heparin başlanır. Doğum sonrası 7-14 gün devam edilir. Bakteriyel pinomoni riski varsa ampirik tedavi fetal akciğer mantrasyonu için 24-34. Haftalar arasında ritün dozda steriüd uygulanmaladır. Kotoliz uygulaması hala tartışmalıdır. Kullanmak gerekirse nifetipin tercih edilmeldiir.
İndomatezin ACE2 reseptür etkişimi nedeni ile hipoksiye neden olur kullanımda yeri yoktur.
Magnezyum sülfat tedavisi için göğüs hastalıkları uzmanı görüşü alınmalıdır. Ağrı kesici için düşük doz aseto mifen tercih edilir. Düşük doz aspirin kullanımı her hastaya göre planlanmalıdır.
Plazma
Rekombinalt IL-1 reseptör antiganisti denilebilir.
Kovid-19 gebelerde doğum
Doğum zamnaı planı
hastalığın şiddetine
annenin genel durumuna
ek hastalık varlığına
fetal iyilik haline bakılarak karar verilir.
Tek başına kovid-19 tanısı erken doğum için endikasyon olmallıdır.
Bebeğe bulaş olmaması için mümkünse izolasyon süresi tamamlandıktan sonra gerçekleştirilmelidir.
Doğum şekli kararı
Obstektik endikasyon klinik aciliyet durumuna göre karar verilir.
Obstrektik endikasyon yok ise sezaryen uygulanmamldıır.
Sezaryen meteryal morbibiteyi arttıran girişimdir.
Doğumda takip:
Ateş ölçümü
Oksijen santrasyonu
Solunum saysıı
Nabız tansiyon ölçümleri
Oksijen santrasyonu yakından takip edilmelidir.
Eylem süresini kısaltmak için
servikse balon uygulama
oksitosin indiksiyonu veya augmentasyon
enfeksiyonun yayılımını önlenmek için doum eylemi hızlandırılmalıdır.
Odadaki personel azami seviyede olmalı vaginal doğumlarda anne maske takmalı doğum un ikinci evresini kısaltmak için vakum uygulanmalı
Doğum süresince oksijen verilmesi önerilmez. (oksijen sentreasyonu düşmezse)
Doğum Kişisel korunma ekipmanı giymiş kişiler tarafından gerçektleştirilmeli
Anormal etkisi nedeni ile mümkünse sezaryen bölgesel anestezi yapılarak gerçekleştirilmeli
Doğum sonrası takip:
Lohusa izole edilmeli
Hasta ağurt ödnemde ise bebek anneden ayrılmalı emzirmemeli emzirme ile ilgili yeterli bilgi yoktur. Anne stebil ise maske takarak emzirebilir. Ağrı için asetominofen verilebilir. Postpartum düşük molekkülü haperin başlanır.