Bir kadının 50’li yaşlarından önce âdet kanamalarının bitmesi erken menopoz olarak tanımlanır. Aşağı yukarı 1 yıl âdet görmeyen bir kadın menopoz döneminde olduğu kabul edilir ve kadınların %1’i erken menopoza girmektedir. Erken menopoz yaşayan kadınlarda östrojen hormonunun salgılanması azalır, FSH ve LH hormon düzeylerinde yükselme görülür. Birkaç kan testlerinin yapılmasıyla menopoz dönemine gelindiği anlaşılabilir.
Erken Menopozun Nedenleri Nelerdir?
Aile Hikâyesi
Bir kadının menopoz yaşını etkileyen birinci sıradaki faktör, annesinin menopoza girdiği yaştır. Yâni ailede genç yaşta menopoz hikâyesi varsa kadının erken menopoza girme ihtimali yüksektir.
Cerrahi müdahaleler
Her ne sebeple olursa olsun bir kadının iki yumurtalığı da alınmışsa erken menopoz meydana gelir. Bununla birlikte jinekolojik müdahalelerde de yumurtalıklar hasara uğrayabilir.
Otoimmun hastalıklar
Genç yaşta menopozun ortaya çıkmasının en yaygın nedenlerinden biri de otoimmun hastalıklardır. Otoimmun hastalıklar, bağışıklık sisteminin kendi organlarını yabancı doku olarak benimsemesi ve bu organlara saldırıda bulunmasıdır. Eğer saldırıya uğrayan organlar yumurtalıklarsa erken menopoz görülür.
Kanser
Radyoterapi veya kemoterapi, yumurtalıkların hasar görmesine sebep olabilir ve erken menopoza yol açar.
Kromozom bozuklukları
Turner Sendromu, Frajil X Sendromu gibi kromozoma bağlı hastalıklar, erken menopoza yol açabilir.
Yaşam tarzı
Dengesiz ve sağlıksız beslenme, stres, sigara ve alkol kullanımı da erken menopoza yol açmaktadır.
Erken Menopozun Belirtileri Nelerdir?
Erken menopozun birinci belirtisi daha sık âdet görmektir. Normal şartlarda kadınlar 28 günde bir âdet olmaktadır ve âdetin 22 günden daha sık oluşması çoğunlukla yumurtalık rezervinin eksildiğini gösterir. Menopoza girme zamanı yaklaştığında ise âdet görme sayısı azalır ve bir süre sonra tamamen kesilir.
Bununla birlikte vajinal kuruluk, cinsel isteksizlik, uyku bozuklukları, sıcak basması da erken menopoz belirtileri arasında yer alır. Bu belirtiler yaşanıyorsa bir jinekoloji uzmanıyla görüşülmelidir.
Erken Menopoz Önlenebilir mi?
Erken menopoz önceden kestirilebilen bir sorun değildir ama düzenli doktor muayenesi ile erken teşhis edilebilir. Âdet döneminin ilk günlerinde hormon testleri (AMH, FSH, östradiol) yapılır ve vajinal ultrason ile yumurtalıklar muayene edilir. Böylelikle döllenmeye yatkın yumurta sayısı için fikir sahibi olunabilir. Hastanın yaşı, erken menopoz tedavilerinde alınacak sonuçları etkiler. Hastanın yaşının genç olması erken menopoz tedavisinde avantajdır.
Erken Menopozda Risk Faktörleri
Risk faktörlerine dikkat ederek yaşamak erken menopoza karşı bir noktaya kadar etkili olsa da genel olarak menopoz ve menopoz yaşı, müdahale edilebilecek bir süreç değildir. Bunun nedeniyse menopozun birçok faktörden oluşmasıdır. Fakat birinci risk faktöründe olan genetik özellik söz konusu olan kişilerde kendisi de mutlaka erken menopoza girecek anlamına gelmemektedir. Sadece genetik risk artışı söz konusudur.
Erken menopozda risk artışını düşürmek için dikkat edilebilecek faktörler şöyle sıralanmaktadır:
Erken menopozda doğurganlık önemli bir faktördür. Doğum sayısının fazla olması menopoz sürecini ciddi oranda ertelemektedir.
Beslenme ve yaşam tarzına dikkat edilmelidir. Özellikle hareketsiz yaşam tarzı erken menopoz ihtimali yüksektir.
Sigara kullanımı da erken menopozu tetiklemektedir.
Kilo dengesi erken menopozda önemli bir faktördür. Çok zayıf kadınlarda daha az yağ dokusu ve östrojen bulunması erken menopoz ihtimalini arttırmaktadır. Sadece zayıflık değil obezite de erken menopoz ihtimalini yükselten önemli faktörler arasındadır.
Çevre kirliliği, fazla radyasyona maruz kalmak ve yüksek rakımda yaşamak da erken menopoz risk faktörleri arasındadır.
Bunların yanında düzenli doğum kontrol hapı kullanmanın menopoz dönemini ertelediği bilinmektedir.
Erken Menopozda Hamile Kalınır mı?
Yumurtalık rezervinin eksildiğini belirlediğimiz ve çocuk sahibi olmak isteyen hastalar için hemen tüp bebek tedavisi tavsiye edilir. Bekâr ve yakın zamanda gebelik istemeyen hastalar için ise yumurta dondurma uygulaması önerilir. Yumurta dondurma uygulamasında folikülleri büyütmeye yönelik ilaçlar kullanılarak yumurta hücreleri ortaya konulur ve vitrifikasyon yöntemiyle dondurulur. Böylelikle istenilen zamanda yumurtaları kullanarak gebelik oluşur.
