Endoskopik sinüs cerrahisi (esc)

Endoskopik Sinüs Cerrahisi (ESC) günümüzde kronik sinüs iltihapları başta olma üzere, sinüs tümörleri, ön kafa kaidesi yaralanmaları, travmaya bağlı göz çukuru hasarları ve görme siniri basısı gibi durumların tedavisinde ilk tedavi seçeneği olarak en fazla sayıda yapılan cerrahilerden birisidir. Aynı zamanda minimal cerrahi travma yaratma avantajı nedeni ile göz yaşı kesesi drenaj ameliyatlarında (Dakriosistorinostomi) ve hipofiz bezi hastalıklarının cerrahi tedavisinde (Endoskopik hipofizektomi) giderek artan oranlarda tercih edilmektedir.

ABD'de toplumda %14 oranında karşılaşılan kronik sinüzit rahatsızlığına yönelik olarak yılda 200.000 civarında ESC yapılmaktadır.

Burun çevresindeki sinüslerin bulunduğu bölgelerin dar, anatominin karmaşık olması ve beyin, gözler, görme sinirleri, gözyaşı kanalları, şah damarları gibi önemli organ komşulukları endoskopik sinüs ameliyatlaınrda eğitim ve tecrübe yanında düşük hata payı ile yüksek teknik beceriyi gerekli kılmaktadır.

Kronik sinüs hastalıklarında ESC ile başlıca;

İltihaplı dokuların/poliplerin temizlenmesi

Sinüsleri burna bağlayan boşalma kanallarının açılması

Konka bülloza, birden fazla boşalma deliği (aksesuar ostium), anormal mukoza temas bölgeleri gibi anatomik problemlerin düzeltilmesi işlemleri yapılmaktadır.

ESC sırasında özellikle navigasyon, balon, shaver gibi ileri teknolojik cihazların kullanıldığı vakalarda hasta ve cerrahın konforu açısından genel anestezi tercih edilmektedir. Cerrahi süresi patolojinin yaygınlık derecesine ve aynı ameliyatta yapılacak burun içi eğikliği düzeltilmesi, estetik burun cerrahisi, burun eti küçültülmesi, anatomik varyasyonların düzeltilmesi gibi ek müdahalelerin olup olmamasına göre değişmektedir. Tek bir sinüse müdahale 15 dakika civarında sürerken tüm sinüsleri tutan patolojinin temizlenmesi iki saati geçebilmektedir.

Burun eti küçültülmesi gibi ek müdahalelere bağlı bir gereklilik oluşmazsa sinüs cerrahisi sonrasında burun içerisine tampon konulmamakta, hastalar burundan rahat nefes alabilmektedirler. Ameliyat sonunda, orta burun etinin altındaki ameliyat bölgesine, kanamayı ve iyileşme sırasında oluşabilecek doku yapışmalarını engellemek amacı ile yerleştirilen özel tamponlar ve çeşitli materyaller burun solunumunu olumsuz etkilememektedir.

Ameliyat sonrasında ciddi bir ağrı şikayeti olmamakta, basit ağrı kesiciler genellikle yeterli olmaktadır.

Hastaların ameliyat günü hastanede kalması önerilmekle beraber ameliyatın içeriğine göre aynı gün taburculuk ta mümkün olabilmektedir.

Ameliyat sonrasında antibiyotik tedavisine en az 10 gün devam etmek önerilmektedir, gerek görülen durumlarda bu süre uzatılmakta ya da ek ilaçlar eklenebilmektedir. Burnu mekanik olarak temizleyip mukozayı nemlendiren genellikle steril tuzlu su içeren spreyler kabuklanmalar geçene kadar kullanılmalıdır. Alerjik ve polipli hastalarda ikinci haftadan itibaren kortizon içeren spreylere başlanmaktadır.

Ameliyat sonrası 3-4 kez pansuman yapılmaktadır. Birinci haftanın sonunda yapılan ve yarım saat kadar süren ilk pansuman sırasında burun ve sinüs drenaj kanallarında oluşan kabuklar temizlenmekte, sinüs içine yapışmayı önleyici materyaller konulmuşsa bunlar alınmakta, enfeksiyon kontrolü yapılmaktadır. İlk pansumanın gerektiği gibi yapılması ameliyatın başarısı yönünden oldukça önemlidir.Hastaların yapılan ameliyatın boyutuna göre iyileşme tamamlanana kadar 7-10 günlük aralarla kontrollere gelmeleri gerekmektedir.

ESC de bazı özel durumlarda ameliyatın zorluk derecesi artmakta ve başarısızlık veya komplikasyon ihtimalini artırmaktadır. Bu özel durumlar;

Ameliyat sırasında dokularda aşırı kanama olması

İleri derecede iltihap olması

Özellikle damarsal içeriği fazla olan tümörlerin ameliyatları

Hipertansiyon

Pıhtılaşma bozuklukları (Kanama diatezleri) / Aspirin kullanımı

Cerrahi travma

Anatominin önceki ameliyat / travma nedeni ile değişmiş olması

Önceki ameliyatlara bağlı sert iyileşme dokusu oluşmuş olması

Yaygın polipler

Paranazal sinüs içi / dışı tümörler

Anatomik değişiklikler (varyasyonlar)

Arka etmoid, sfenoid, frontal sinüslere yönelik ameliyatlar

Olarak sayılabilir.

ESC sırasında ya da sonrasında karşılaşılan bazı minör ve majör komplikasyonlar mevcuttur. Bunlar içinde en önemli olanları

Aktif kanama

İntraorbital (göz içi) kanama

Karotis (şah damarı) yırtılması

Orbita (göz çukuru) travması

Endoftalmi (gözün geriye yer değiştirmesi)

Gözde hareket bozukluğu

Nazolakrimal kanal (göz yaşı kanalı) travması

Beyin omurilik sıvısı kaçağı

Kafa içi komplikasyonlar

Apse

Menenjit

Beyin içine hava kaçması (Pnömosefali)

Hipofiz bezi hasarı

Olarak sıralanabilir.

Bilgisayar Destekli Sinüs Cerrahisi (Cerrahi navigasyon)
Özel bir cihaz ve yazılım yardımı ile paranazal sinüs cerrahisi sırasında kullanılan cerrahi aletlerin sinüs anatomisi içindeki yerlerinin, ameliyat öncesi çekilen sinüs tomografisi görüntüleri üzerinde, gerçek zamanlı olarak, üç boyutta ve 1 mm den daha az hata ile takip edilebilmesini sağlayan teknolojidir. Endoskopik sinüs cerrahisinin daha güvenle yapılmasını sağlamakta, tüm hastalıklı bölgelere güvenle ulaşılmasını sağlayarak ameliyatın başarı şansını önemli ölçüde artırırken özellikle komplikasyon riski fazla olan özel durumlarda bu riskin ortadan kalkmasında son derece faydalı olmaktadır.