Endometriozis genellikle dismenore ve infertilite ile birlikte görülen benign, kronik seyirli bir hastalık olarak bilinir. Üreme çağındaki kadınların %10-15'inde görülür. İnfertil kadınlarda bu oran %30-50'a kadar çıkmaktadır. Medikal veya cerrahi tedavi yapılabilir.
Kadınlarda üreme çağında görülen bir hastalıktır.Rahim içindeki endometrium tabakasının adet kanamasıyla bir kısmının batın içerisine dökülmesiyle oluşur.Batın içine dökülmesiyle tüplerde, yumurtalık etrafında,rahim arkasında,bağırsaklar arasında v.s. yerleşim gösterebilir.
Eğer kadının bağışıklık sistemi tüplerden batına geçen kanamayı yok edebilirse endometriozis oluşmaz aksi halde hastalık oluşur.
Hiç bir şikayeti olmayan kadınlarda %5-15, pelvik ağrısı olanlarda %5-25, kronik pelvik ağrısı olanlarda %25-40 oranında görülür.
Endomtezriozis lezyonları erken evrede beyaz-kahverengi, kırmızı-siyah veya mavi renkte görülebilir.
Endometriozis lezyonları yumurtalık yüzeyinde olabildiği gibi yumurtalık içerisinde erimiş çikolata şeklinde içerik taşıyan kesecik şeklinde de olabilir.
Endometrioma kistleri değişik boyutlarda olabilir.Kist içeriğinde çikolata renkli kıvamlı yapı yapışkan özellik içerir.Bu kistler yumurtalık içinde yer işgal ettiği gibi ovulasyonu da engelleyebilir.
Kronik kasık ağrısı, ağrılı cinsel ilişki, infertilite gibi semptomlar varsa endometriozis akla gelmelidir.
İnfertil kadınların %20-50'sinde endometriozis görülebilir.
Yüzeysel lezyonlar evreleme sisteminde 1. ve 2. evreyi oluşturur ve adezyona yol açarlar.Orta ve ağır endometriozis 3. ve 4. evreyi oluşturur ve ciddi yapışıklıklara neden olur.
Evre 4 endometrioziste genellikle infertilite şikayeti vardır.
ENDOMETRİOZİSTE GÖRÜLEN ŞİKAYETLER
Sancılı Adet (Dismenore): Endometriozise bağlı olabildiği gibi myom veya adenomyozise bağlı da olabilir.
Ağrılı İlişki (Disparoni): Cinsel ilişki esnasında ağrı hissedilmesi.
Kısırlık: Çocuğu olmayan kadınlarda %30-50'ye kadar ulaşabilir.Bağışıklık sistemindeki değişiklikler, hormonal değişikliler, yapışıklık oluşması, tubal fonksiyonda bozulma kısırlığı açıklayabilecek faktörler arasında sayılabilir.
Tanı
Endometriozisin yukarıda belirttiğimiz belirtileri olsa da tanı operasyonla (laparoskopi) ile konur.
Tedavi
a) Hormonal İlaçlar: Doğum kontrol hapları dismenore (ağrılı adet) ve endometriozis semptomları gideren ilaçların başında gelir.Progesteronlar, GnRH analogları diğer preparatlardır.
b) Yeni tedavi yöntemlerinden SERM grubu ilaçlardan Raloksifen en çok araştırılan ilaçtır.Bununla beraber aromataz inhibitörleri de son zamanlarda kullanıma girmiştir.
İnfertilite Tedavisi
Eğer laparoskopi yapıldığında minimal endometriotik odaklar bile görülürse bunların koterizasyonu gebelik şansını artırmaktadır.Yapılan bir çalışmada endometriozisi olup laparoskopi olmayan hasta grubunda ~ %20 oranında gebelik olurken laparoskopi olan grupta ~ %30 oranında gebelik oluştuğu izlenmiştir.
Yüzeysel endometrioziste KOH(ilaçla yumurta büyütme)+IUI(Aşılama) gebelik şansını artırmaktadır.
Orta ve ağır endometriozis hasta grubunda tüp bebek en etkili tedavi yöntemidir.
Tüp Bebek tedavisinde ultralong protokol ile agonist dediğimiz ilaçlar kullanılarak başarı şansı artırılabilir.
