Bir dürtü istek ya da kendisi ve başkaları için zararlı olabilecek bir eylemi yapma isteğini durduramama, yapmak zorunda hissetme, belirtilerin zorlayıcı oluşu, alışkanlık haline gelmesi ve karşı konulamaz bir nitelik taşıması, eylemin yanlış olduğunun farkında olunması, eylem öncesinde gittikçe artan bir gerginlik yaşanması ve eylemin gerçekleşmesi ile gerilimin azalması, eylemle birlikte haz ve doyum yaşanması ile giden bozukluklardır.
Aralıklı Patlayıcı Bozukluk
Bireyin başkalarına ya da mala zarar vermesiyle sonuçlanan birbirinden ayrı çok sayıda saldırganlık dürtülerine karşı koyamaması durumudur. Dışa vurulan bu saldırganlığın derecesi ortaya çıkartan psikolojik ya da sosyal stres etkenleriyle orantısızdır . Ayrıca bu saldırganlık atakları başka ruhsal bir bozukluk, ilaç ya da alkol ve madde kullanımıyla bağlantılı değildir.
Başkalarına zarar veren saldırganlık ataklarıdır. Kişi saldırganlık dürtüsüne karşı koyamadığı için ciddi saldırı eylemleri veya manen zarar verme eylemlerinde bulunur. Bunlar birbirinden ayrı, birçok eylemdir. Dışa vurulan saldırganlığın derecesi bunu ortaya çıkartan psikososyal stres etkenleriyle orantısız, aşırıdır. Saldırganlık, kişilik bozukluğuna, alkol veya uyuşturucu kullanımına, başka bir ruhsal hastalığa bağlı değildir.
Tedavisinde hem ilaç tedavisi hem de psikoterapi önerilmektedir. Psikiyatristin kendi klinik yargılarına ve hastanın klinik özelliklerine göre antikonvülzan, antidepresan, antipsikotik, benzodiazepin, beta bloker, lityum karbonat, psiko stimulan ilaçlar kullanılmaktadır. Psikoterapide bilişsel yeniden yapılandırma , relaksasyon ve sistematik duyarsızlaştırma gibi davranışçı teknikler kullanılabilmektedir.
Saç Yolma (Trikotillomani)
Genellikle saç koparma hastalığı olarak bilinmesine karşın kirpik, bıyık, sakal, kaş ve beden kılarının da koparılması görülmektedir.
Bireyin kendi saçını tekrar tekrar yolması sonucunda göze çarpan derecede saç kaybı mevcuttur.
Saç yolarken haz alma, doyum bulma ya da rahatlama sağlanmaktadır.
Saç yolma öncesinde ya da bu davranışa karşı koyma girişimlerinde giderek artan bir gerginlik hissi bulunmaktadır.
Başka bir ruhsal ya da fiziksel (örn. dermatolojik) tıbbi durumla bağlantılı değildir.
Tedavide kullanılan ilaçlar ve psikoterapi belirtilerin düzelmesinde etkili olabilmektedir.
Patalojik Çalma (Kleptomani)
Kullanma ya da para kazanma amacı olmadan çalma davranışı ile giden bir tablodur. Birey bu dürtülere karşı koymada sürekli olarak başarısız kalmaktadır. Çalınan nesneler atılabilir, biriktirilebilir ya da başkalarına verilebilir.
Başlıca belirtiler:
- Gereksinim duyulmayan nesneleri kişisel kullanım ya da parasal değeri için çalamaya yönelik dürtülere sürekli olarak karşı koyamama.
- Hırsızlık girişiminde bulunmadan hemen önce bir gerginlik duygusunun bulunması.
- Hırsızlık girişimi sırasında haz alma, doyum bulma ya da rahatlama sağlama.
- İntikam almak ya da kızgınlığın ifadesi olarak çalma girişiminde bulunulmamaktadır
- Çalma davranışını gizlemek için gizlemek için bir miktar çaba harcansa bile gerekli tüm önlemler alamamaktadır
- Çalma davranışı başka bir ruhsal hastalık ya da semptoma bağlı olarak ortaya çıkmamaktadır.
Çalma hastalığının tedavisinde genel bir tedavi yönteminden söz edilememektedir ancak eşlik eden yeme bozukluğu ya da duygu durum bozukluğu varsa serotonin geri alım inhibitörü antidepresanlar ve lityum tuzu gibi ilaçlardan fayda görebilmektedirler. Ayrıca da bilişsel davranışçı yaklaşımla örtülü duyarlılaştırma tekniği kullanılarak destek olunmaya çalışılmaktadır.
Patalojik Kumar Oynama
Gerekli tesis ve olanakların artmasıyla birlikte yaygınlığı günden güne artan genellikle tanı konulamayan zor tedavi edilen bireyin sosyal, iş, vb. alanlarında ciddi kısıtlamalar yaratan bir bozukluktur.
Patolojik kumar oynamanın belirtileri;
Kumar oynama üzerine aşırı kafa yorma
Arzuladığı heyecanı duymak için giderek artan miktarlarda parayla kumar oynamaya gereksinim duyma
Kumar oynamayı kontrol altına alma, azaltma ya da bırakma çabaları bir çok kez başarısız olmuştur.
Kumar oynamyı azaltma ya da bırakma denemelerinde bulunurken huzursuz ya da gergindir.
Sorunlarından kaçmak ya da sıkıntılı duygulanımdan (depresyon, anksiyete, çaresizlik, suçluluk vb.) kurtulmak için kumar oynama
Parayla kumar oynayıp kaybetmesinin ardından çoğu kez kaybettiklerini yerine koymak için yeniden oynar
Kumarı oynama sıklığı ve kaybettikleri konusunda ailesine, çevresine, terapistine yalan söyler
Kumar oynamak için gerekli parayı sağlamak için yasa dışı yollara (hırsızlık, dolandırıcılık, zimmetine para geçirme vb.)
Kumar oynama yüzünden yaşamda kendisi için önemli olan ilişki, iş, eğitim, mesleki başarı fırsatlarını tehlikeye atma ya da kaybetme
Kumar nedeniyle içine düştüğü mali sıkıntıdan kurtulmak ve para bulmak için başkalarına güvenme.
Tedavisinde bağımlılık tedavileri temelinde tedavi yaklaşımları söz konusudur. Eşlik eden psikiyatrik bozuklukların varlılığında ilaç tedavileri önerilmektedir. Patolojik kumarbaz kendi borçlarının sorumluluğunu almalı, kredi kartlarının iptal edilmesine ve parasını başkasının yönetmesine izin vermelidir.
