Adet görme kadın organizması için fizyolojik bir olaydır. Pek çok kadın bu durumu sessiz geçiremez, organik ya da psikolojik rahatsızlıklardan yakınır. Bu dönemi belirgin şikayeti olmadan geçiren kadınlarda vardır. (%50)
Yakınmalar metabolik , hormonal ve psikolojik farklılıklardan ileri gelir. Ergenlik döneminde giren her genç kız 28 günde bir adet görür. Bu durum menapoza kadar ayda bir şeklinde devam eder. Kadınların %50’sinde kanama döneminde hafif ağrı hissedilebilir. Ancak ağrı bazen kanama süresince çok şiddetli olur, bu duruma DİSMENORE adı verilmektedir.
Yununca bir kelimeden alınmıştır. DİS: Zor MEN Ç ay Rhioa; akıntı anlamına gelir.
Sancı, adet kanının ve dökülen endometrial hücrelerin dışarı atılması için gereklidir. Yumurtlama sonrası gelişen corpus luteum 17-OH- PROGESTERON salgılar. Gebelik gerçekleşmez ve hormon seviyesi düşünce doku fosfolipitleri yıkılır. Endometriumda prostaglandin (PG) açığa çıkar. Prostaglandin uterusu kasan bir üründür.
Böylece adet kanı ve dökülen hücreler rahim azgından dışarı atılır. Kadınlar menstruasyonu, ağrısız yada çok azağrılı geçirirler. Şayet PG yüksek düzeyde yapılır ise rahim kasılmasının ortaya çıkar. Bu da yoğun ve şiddetli ağrı olarak hissedilir. Şiddetli hissedilen dönemlerde kadınlar günlük işlerine gidemez öğrenci ise okul devamsızlığı ortaya çıkar.
Normal adet siklusu:
21-35 gün aralık
3-7 gün süre
40 mm’den az kanama miktarı ile olmalıdır.
Dismenorede normal siklus düzeni çoğu kere delişmez.
Normal siklus şu fazlarla gelişir.
Folliküler faz (yumurtlama öncesi)
Beyin hipotalamustan GnRh salgılanır.
GnRh hipofizden FSH ve LH hormonunu salgılanır. FSH yumurtkıklardan follikül gelişimini hızlandırır. Folliküllerden ESTRADİOL(E2) ovulasyona yakın günlerde FSH baskılar LH artırır.
2.Ovulasyon fazı (yumurtlama )
E2 hormonu artar. LH da artar. Endometrium profilerasyonu daha fazla gelişir. LH artışı progesteron salgılatır. Folliküllerdeki artışı progesteron salgılatır. Folliküllerdeki granüloza hücreleri luteinize olur. Progesteron artışı FSH ve LH artışı sağlar. Pik yapan LH folliküli çatlatır. Yumurta dışarı atılır.
3.Luteal faz (Sekretuar faz)
GnRh sıklığı azalır ve FSH ve LH azalır. Corpus luteum 17-OH PROGESTERON salgılanır. Endometrium sekretuar faza geçer. Gebelik yok ise luteoliz başlar. E2 ve progesteron düşer. Endometrium dökülür ve kanama olur. Dismenore iki başlık altında irdelenir.
Primer dismenore: kadınların yarısında bu tür şikayetler vardır. Ancak bunların %19’da ilaç tedavisi alarak yakınmalarını ortadan kaldırabilirler.
İlk adet döneminden itibaren veya takip eden 2 yıl içinde başlar.
Sebebi tam bilinmiyor.
20-25 yaşına kadar devam eder.
Ağrılar zararsızdır.
Ergenlik çağında yaygındır.
Doğumdan onra ya geçer yada hafifletir.
Ağrı adet kanamasından saatler önce yada adetle başlar. 1-2 gün içinde sona ere.
Ağrılar lokalize kolik yada spazmotik tarzdadır.
Uterus kasılmaları:
2-4 dakika ara ile
30-60 saniye süre
100 mmhg basınç kuvvetle gelir.
Pelviste patoloji yoktur.
Ağrı genellikle kanamalar ile başlar.
48-72 saat içinde sona erer.
Eğrılar künt ve kasık ve bacakların iç kısımlarında hissedilir.
Bulantı kusma halsizlik ishal ve kabızlık şikayetleri de şiddetli ağrılarda sıkça yaşanır.
Diğer ağrıların tersine basınç sıcak uygulama ve pozisyon değiştirmekle ağrı hafifler.
Sekonder dismenore:
İleri yaşlarda görülür.
Çoğu kere pelvis içi bir patolojiye bağlıdır.
Ağrı,
Jinekolojik bir patoloji sonucu,
Adetin 3. Gününden çok sürmüş ise,
Kanamalı yada kanamasız dönemde ortaya çıkar ise,
Adet kanmasından birkaç gün önce başlar ise,
Sekonder dismenoreyi yapan patolojiler,
Endometriozis,
Genital enfeksiyonlar,
Rahim ağzo darlığı,
Myomlar
Rahim pozisyonu
Spiral
Uterus
Rahim içi yapışıklık
Rahim tümörleri
Çift uterus
Kapalı kızlık zarı
Sınıflandırma
Grade 1
mentruasyonda ağrı yok
Aktivite
Enfeli yok
Ciddi belirti yok
Ağrı kesiciye gereksinim yok
Grade 2
Mentrusyonda hafif ağrı var
Aktivite çalışma engeli çok nadir
Belirtiler yok
Ağrı kesiciye gereksinim nadiren
Grade 3
Menstruasyonda ağrı var
Günlük aktivite etkilenir
Belirtiler var
Ağrı kesiciye gereksinim var
Grade4
Aktivite günlük yaşam etkilenir
Belirtiler şiddetli görülür.
Bulantı kabızlık kusma halsizlik görülür
Analjezik gerekir
Dismenore şikayeti olan kadınlar ne zaman doktora gitmeli :
Ağrı adet kanmasından ayrı zamanda
Çok şiddetli
2-3 günden fazla sürer
Adet krampları şeklinde değil ise
Dismenore ile nasıl baş edebiliriz yada tıbbi tedavi almadan önce yapılacak uygulamalar
Adet öncesi veya içinde iken
Çay kahve çikolata kola gibi yiyecek ve içeceklerden uzak durulmalı
Ağrılı bölgeye sıcak uygulama
Ağrılı bölgeye masaj
İstirahat etmek
Non steroid anti inflamatuar analjezikler kullanın
Düzenli egzersiz yapın
Günde 2 llitre su tüketin
Ilık duş alın
Bitkisel besinler ve çaylar tüketin
Sigara içmeyin
Alkol almayı sınırlandırın
Şunları unutmayalım
Dismenore psikolojik bir sorun değildir.
Doğum yapmak dismenoreyi ortadan kaldırmaz.
Dismenore de her ne zaman olur ise olsun mutlaka jinekolojik muayene yapılmalıdır.
Tedavi:
Medikal tedavi
NSAİ analjezikler
Anti kolinerjikler
Düz kas gevşelticiler
Beta adrenerjikler
Doğum kontrol hormonal yöntemler
Kalsiyum kanal blokürleri
Cerrahi yöntemler
Presekral nörektomi
