Diyabet pankreastan salgılanan insülin hormonunun yetersizliği veya yokluğu sonucu kandaki şeker miktarının artmasıdır. O nedenle halk arasında bu hastalığa şeker deniliyor.
Yediğimiz karbonhidratlı besinler vücudun yakıtı olan şekerin en küçük formu glikoza parçalanırlar ve emilip, kana geçerler.
Bu glikoz pankreastan salgılanan insülin hormonu yardımıyla hücrelere taşınır. Diyabetik olan kişilerde insülin eksik ya da etkisizdir.
Bu nedenle glikoz, hücre içine girip gerekli yerlerde kullanılamaz ve kanda şeker miktarı yükselir. Ayrıca vücudumuz yaşamsal faaliyetleri sürdürebilmesi için gerekli yakıtı başka yollardan bulma yoluna gider.
Bunun sonucunda da organizmamızda bir takım değişiklikler olur. Sık idrara çıkma, susama, terleme, bitkinlik, bulanık görme, dikkat dağınıklığı, sinirlilik, çarpıntı, açlık hissi, deride kaşıntı gibi.
Diyabetli, bu şikayetlerden bir veya bir kaçıyla ya da genel bir kontrol yaptırdığında ortaya çıkar. Hastalıkla baş etmek için öncelikle hastalığı iyi tanımak gerekir.
Diyabet tedavisi diyetsiz düşünülemez. Diyabette diyet tedavisinin amaçlarına gelince;
İnsüline olan ihtiyacı azaltarak kan şekeri düzeyini normale yakın düzeyde tutmak.
Hipoglisemi(kan şekeri düzeyindeki düşüş) ve hiperglisemiyi(kan şekeri düzeyindeki artış) önlemek.
İdeal vücut ağırlığını sağlamak, şişman kişilerde aşırı kiloya bağlı olarak insülinin etkisi azalmakta ve bu olay kilo artışı ile daha belirgin hale gelmektedir. Yeterli ve dengeli beslenme programıyla ideal ağırlığa ulaşıldığında insülin yeterli hale gelecek ve kan şekerinin normal düzeyde kalmasına yardımcı olacaktır.
Diyabet, parmak ucundan beyine kadar tüm vücudu etkileyen sistemik bir hastalıktır. Bu nedenle de diyabete bağlı olarak gözlerde, böbreklerde, damarlarımızda, ayaklarımızda vb. birçok yerimizde hastalıklar oluşabilmektedir. Kontrol altına alınamayan diyabet, körlüğe, yüksek tansiyon yada yüksek kolesterol hastalığına neden olabildiği gibi, dolaşım bozukluğunda ayaklarda yara oluşmasına da neden olabilir.
Bu nedenle sağlıklı beslenme alışkanlığı yaşam süresi ve kalitesini arttıracaktır.
Burada üzerinde durulması gereken en önemli nokta, diyabetliler için standart bir diyetin olmadığıdır. Diyet, mutlaka kişiye özel olarak uzman bir diyetisyen tarafından hazırlanmalı ve denetlenmelidir. Diyabet çoğu zaman yalnızca diyetle bile kontrol altına alınabilir.
DİYET TEDAVİSİ NASIL OLMALI?
1- Yemeklerin miktarı ve cinsinden daha da önemli olan tüketildiği zamandır. Özellikle 3 ana, 3 de ara öğün düzeninde beslenen diyabetlinin yiyecek miktarlarını da doğru alması ani bir şekilde şeker düşmesi( hipoglisemi) ve şeker yükselmesini (hiperglisemi) önler. Bu nedenle de uzun aralıklarla düzensiz veya fazla yemek yemek, uzun süre aç kalmak, oruç tutmak oldukça tehlikelidir.
2- Şeker, bal, pekmez, reçel, çikolata, şekerleme, meşrubat, kola, hazır meyve suları gibi basit karbonhidratlar kan şekerini hızlı yükselttiği için tüketilmemeli.
3- Posalı yiyeceklerin diyette bol bulunması yararlı olur. Posa, kan şekerinin yavaş yükseltmesinin yanında kabızlığı önler, tokluk hissi verir ve böylece kilo kontrolünü sağlar ve kanda yağların yükselmesini ve kanser yapıcı maddelerin atılmasına yardımcı olur. O nedenle de beyaz ekmek yerine tam buğday, tam tahıllı, kepekli gibi posalı ekmekler. Pirinç yerine bulgur, Meyve suyu yerine taze meyve, bol salata ve sebze tüketilmeli. Bol posalı kurubaklagiller tüketilmeli
4- Diyabetlinin günlük protein ihtiyacı değişmez. Besinlerle alınan fazla yağ ve kolesterol şişmanlığa ve kalp-damar hastalığına neden olabileceğinden sınırlanmalıdır.
· Etli, tavuklu yemeklere ayrıca pişirirken yağ eklenmemeli. Kendi yağıyla pişirilmelidir.
· Sakatlar, salam, sosis, sucuk gibi yağlı besinler yenmemeli
· Yemekleri pişirirken kızartma yerine ızgara veya fırnda pişirme, buğulama tercih edilmelidir.
Bilmemiz gereken en önemli nokta standart diyebileceğimiz bir tedavi programı olmadığı gibi beslenme programı da standart değil kişiye özel olarak düzenlenmelidir. Diyetisyen sizin yaşınıza, kilonuza, çalışma koşullarınıza, yeme alışkanlıklarınıza, sevdiğiniz ve sevmediğiniz yemeklere göre, yemek saatlerinizi ve yiyeceğiniz miktarları size özel olarak düzenleyecek kişidir. Tabii bu arada doktorunuzun belirlediği ilaç ya da insülin tedavisine göre alacağınız besinleri birlikte seçmenize yardımcı olur.
Şunu unutmamalısınız ki standart bir diyet olmadığı gibi standart besinde yoktur. Çok iyi bilirim ki bir hastamın pirinç ya da muz yiyince şekerinin yükseldiğini, başka bir hastamın da elma ve kuru fasulye yiyince şekerinin yükseldiğini gözlemişizdir. O yüzden başkasına iyi gelen bir besin size iyi gelmek zorunda değil.
