Diyabet Hastalarında Ayak Bakımı
Uzm. Dr. M. Savaş İlbasmış
5 Şubat 20121396 görüntülenme
1. Özellikle ayak parmak araları ve basınca maruz kalan alanları her gün kontrol ediniz. Göremediğiniz bölgeleri ayna kullanarak kontrol ediniz gerekirse yakınlarınızdan yardım isteyiniz.
2. Ayaklarınızı her gece su ve sabunla yıkayınız. Parfümlü sabun ve losyon kullanmayınız. Banyo suyunu dirsekle kontrol ederek, çok sıcak sudan sakınınız.
3. Ayaklarınızı yumuşak bir havlu ile kurulayınız. Ayak parmak araları özenle kurulanmalı, deri üzerine ve parmak aralarına havlu kuvvetle bastırılmamalıdır.
4. Ayaklarınızda üşüme hissediyorsanız ısıtmak için kesinlikle termofor kullanmayınız. Ayaklarınızı soba, kalorifer peteği ya da elektrikli ısıtıcılarla ısıtmaya kalkışmayınız.
5. Ayak tırnaklarınızı düz şekilde ve banyodan sonra yumuşakken kesiniz. Tırnaklarınızı yuvarlak kesmeyiniz, etlerini incitmeyiniz.
6. Banyodan sonra ayaklarınıza vazelin sürerek yumuşatınız. (Kuru deri çatlamaya ve enfeksiyonlara daha eğilimlidir. Vazelin, derinin üst katmanlarına penetre olur. Geçirgen olmayan bir bariyer oluşturarak koruma sağlar).
7. Asla çıplak ayakla yürümeyiniz, ayakkabılarınızı sık sık değiştiriniz. Yeni ayakkabılarınızı günde en fazla 1-2 saat giyip, çıkarıldıktan sonra ayaklarınızdaki basınç noktalarındaki eritemi (kızarıklık) kontrol ediniz.Parmak arasına geçen terlik giyinmeyiniz
8. Sizin ayağınız için özel yapılmış ayakkabıları tercih ediniz. Uygun en ve boyda ayakkabıları tercih ediniz. Geniş burunlu tercihen deri olan yürüyüş ve koşu ayakkabıları uygun olabilir. Ayakkabı daima en uzun parmaktan l cm. daha uzun olmalıdır. Uygun olmayan ayakkabıların sürtünmesi ve basıncı sonucu ülserler gelişmektedir.
9. Ayakkabıların içini ve dışını her gün giymeden önce mutlaka yabancı cisim açısından kontrol ediniz.
10. Uygun ve kısa adımlarla yürüyünüz. Ayaklarınızı kontrol ettirmeden uzun mesafeli yürüyüşler yapmayınız. Koşma veya zıplama hareketlerinden kaçınınız ve bozuk yüzeylerde yürümemeye özen gösteriniz.
11. Nasırlarınızı kesmeyiniz. Nasırlar basınç sonucu geliştiğinden ayakkabıların düzeltilmesi gerekir. Zımparalı tırnak törpüsü veya sünger taşı yardımı ile nasırların yüzeyini yassılaştırılabilirsiniz. Nasırların tedavisi için kimyasal ajanlar (keratolitikler) kesinlikle kullanmayınız.
12. Ayakkabılarınızı çorapsız olarak giymeyiniz. Çoraplarınız için sıkı lastik bağlar kullanmayınız. Yumuşak, sıkmayan, dikişsiz, tercihen yün veya pamuklu çoraplar giyiniz.
13. Çorapların kırışık olmaması ve ayak üzerinde iz bırakmaması gerekmektedir. Çorapların tahriş veya ülser habercisi olabilecek ıslak noktalar yönünden her gün kontrolü yapılmalıdır.
14. Ayaktaki ülser iyileştikten sonra, iyileşen alanı basınçtan ve zorlamalardan korumak için daima çorap giyiniz. İyileşmiş derinin direnci normal deriden daha az olduğundan, deri sürtünmesini azaltmak için uygun iki çorap üst üste giyilebilir.
15. Bacak ve ayaklar için sıcak şişeler, elektrikli yastıklar vb. araçları kullanmayınız.
16. Dolaşımı kısıtlayan sıkı çorap ve pantolonlar giymeyiniz.
17. Kesinlikle sigara içmeyiniz.
18. Her doktor muayenenizde mutlaka ayaklarınızı da kontrol ettiriniz. Ayaklar, doktor tarafından ayak ve tırnak mantarı, yapısal bozukluk yönünden incelenmeli ve tedavi edilmelidir.
Kaynaklar;
2. Ayaklarınızı her gece su ve sabunla yıkayınız. Parfümlü sabun ve losyon kullanmayınız. Banyo suyunu dirsekle kontrol ederek, çok sıcak sudan sakınınız.
3. Ayaklarınızı yumuşak bir havlu ile kurulayınız. Ayak parmak araları özenle kurulanmalı, deri üzerine ve parmak aralarına havlu kuvvetle bastırılmamalıdır.
4. Ayaklarınızda üşüme hissediyorsanız ısıtmak için kesinlikle termofor kullanmayınız. Ayaklarınızı soba, kalorifer peteği ya da elektrikli ısıtıcılarla ısıtmaya kalkışmayınız.
5. Ayak tırnaklarınızı düz şekilde ve banyodan sonra yumuşakken kesiniz. Tırnaklarınızı yuvarlak kesmeyiniz, etlerini incitmeyiniz.
6. Banyodan sonra ayaklarınıza vazelin sürerek yumuşatınız. (Kuru deri çatlamaya ve enfeksiyonlara daha eğilimlidir. Vazelin, derinin üst katmanlarına penetre olur. Geçirgen olmayan bir bariyer oluşturarak koruma sağlar).
7. Asla çıplak ayakla yürümeyiniz, ayakkabılarınızı sık sık değiştiriniz. Yeni ayakkabılarınızı günde en fazla 1-2 saat giyip, çıkarıldıktan sonra ayaklarınızdaki basınç noktalarındaki eritemi (kızarıklık) kontrol ediniz.Parmak arasına geçen terlik giyinmeyiniz
8. Sizin ayağınız için özel yapılmış ayakkabıları tercih ediniz. Uygun en ve boyda ayakkabıları tercih ediniz. Geniş burunlu tercihen deri olan yürüyüş ve koşu ayakkabıları uygun olabilir. Ayakkabı daima en uzun parmaktan l cm. daha uzun olmalıdır. Uygun olmayan ayakkabıların sürtünmesi ve basıncı sonucu ülserler gelişmektedir.
9. Ayakkabıların içini ve dışını her gün giymeden önce mutlaka yabancı cisim açısından kontrol ediniz.
10. Uygun ve kısa adımlarla yürüyünüz. Ayaklarınızı kontrol ettirmeden uzun mesafeli yürüyüşler yapmayınız. Koşma veya zıplama hareketlerinden kaçınınız ve bozuk yüzeylerde yürümemeye özen gösteriniz.
11. Nasırlarınızı kesmeyiniz. Nasırlar basınç sonucu geliştiğinden ayakkabıların düzeltilmesi gerekir. Zımparalı tırnak törpüsü veya sünger taşı yardımı ile nasırların yüzeyini yassılaştırılabilirsiniz. Nasırların tedavisi için kimyasal ajanlar (keratolitikler) kesinlikle kullanmayınız.
12. Ayakkabılarınızı çorapsız olarak giymeyiniz. Çoraplarınız için sıkı lastik bağlar kullanmayınız. Yumuşak, sıkmayan, dikişsiz, tercihen yün veya pamuklu çoraplar giyiniz.
13. Çorapların kırışık olmaması ve ayak üzerinde iz bırakmaması gerekmektedir. Çorapların tahriş veya ülser habercisi olabilecek ıslak noktalar yönünden her gün kontrolü yapılmalıdır.
14. Ayaktaki ülser iyileştikten sonra, iyileşen alanı basınçtan ve zorlamalardan korumak için daima çorap giyiniz. İyileşmiş derinin direnci normal deriden daha az olduğundan, deri sürtünmesini azaltmak için uygun iki çorap üst üste giyilebilir.
15. Bacak ve ayaklar için sıcak şişeler, elektrikli yastıklar vb. araçları kullanmayınız.
16. Dolaşımı kısıtlayan sıkı çorap ve pantolonlar giymeyiniz.
17. Kesinlikle sigara içmeyiniz.
18. Her doktor muayenenizde mutlaka ayaklarınızı da kontrol ettiriniz. Ayaklar, doktor tarafından ayak ve tırnak mantarı, yapısal bozukluk yönünden incelenmeli ve tedavi edilmelidir.
Kaynaklar;
- Boulton AJM: The diabetic foot. Med Clin North Am 1988; 72(6); 1513-1530.
- Harrelson JM: Management of the diabetic foot. Orthop Clin North Am 1989; 20(4); 605-619.
- Miller OF: Chronic foot wounds in diabetics and total contact casting. Clin Dermatol 1994; 12: 39-45.