- Üriner sistem taş hastalığı daha çok erişkin hastalığı gibi algılanmasına rağmen, bebeklik dönemi dahil tüm çocuklarda rastlanan ve görülme sıklığı giderek artan bir hastalıktır.
- Kronik böbrek hastalığı olan Türk çocuklarının %8’inde üriner sistem taşlarının etken olduğu saptanmıştır.
- Türkiye’de okul çocuklarında görülme sıklığı % 0.8 olarak saptanmıştır (Kayseri 2008).
- 10 yaşın altında erkeklerde, 10 yaşın üzerinde ise kızlarda daha sıktır.
- Çocukların yaklaşık üçte biri asemptomatiktir ve başka nedenlerle yapılan USG’de saptanırlar.
Neden daha sık görmeye başladık ?
Ultrasonografi kullanımının yaygınlaşması,
Taş konusunda farkındalığın artması,
Hareketsiz yaşam,
Beslenme alışkanlıklarının değişmesi
Uygunsuz ilaç ve vitaminlerin kullanılması
Taş oluşumu
Basit anlatımla taş oluşumunu arttıran ve azaltan faktörlerin dengesinin bozulması
Genetik yatkınlık
Az sıvı alımı,
Sıcak iklim kuşağında yaşam,
Hareketsizlik,
İdrar akımını bozan anatomik anormallikler (doğumsal yada sonradan gelişen),
Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu (İYE),
Taşa zemin hazırlayan iyonların (kalsiyum, okzalat, ürik asit, sistin) idrarda yüksek
Taş oluşumunu önleyen sitrat gibi maddelerin idrarda düşük oranda bulunması
Klinik
Üriner sistem taşı olan çocuklar
karın ağrısı,
makroskobik ya da mikroskobik hematüri atakları,
idrar yolu enfeksiyonu
bir nedenle yapılan radyolojik incelemede tesadüfen taş saptanabilir.
Laboratuvar tanı
Kan testleri
İdrar testleri (idrarda kalsiyum, okzalat, ürik asit, sitrat, sistim vs) **
Taş analizi (çıkarılan veya düşürülen taşların kimyasal analizi)
** Erişkinlerde metabolik etyoloji çocuklardaki kadar sık değildir. Bu nedenle çocukların tümüne metabolik değerlendirme tavsiye edilirken, erişkinlerde sadece rekürren taşı olanlara metabolik değerlendirme önerilir.
Radyolojik tanı
Ultrasonografi
Direkt Üriner Sistem grafisi
Bilgisayarlı Tomografi **
** Düşük dozlu tomografik inceleme (30mAs) vücut kitle indeksi <30 olan hastalarda >3 mm olan üreter taşlarını standart bilgisayarlı tomografi (180mAs) ile aynı derecede gösterebilmektedir.
Tedavi
Çocuklardaki üriner sistem taş hastalığında üç temel tedavi aşaması mevcuttur.
1) Akut problemlerde acil tedavi,
2) Ağrının giderilmesi,
3) İyi hidrasyon sağlanması
4) Varsa üriner enfeksiyonun tedavi edilmesi
Girişimsel cerrahi ile taşın uzaklaştırılması,
Taş kırma (ESWL)
Endoskopik yöntemler
Açık cerrahi uygulamalar
İzlem ve koruyucu tedavi ile yeni taş oluşumunun engellenmesidir
Bol su
Kısıtlı tuz
Potasyum içeriği zengin sebze ve meyve tüketmek
Aşırı hayvansal proteinin tüketimine dikkat etmek
Gerekli hallerde ilaç tedavileri ve idrarın alkalileştirilmesi (limonata, portakal suyu)
Bir çalışmada üriner sistem taşı olan çocukların %75’inde idrar volümünün <1 ml/kg/saat olduğu, idrar akımı >1.4 ml/kg/saat olduğu takdirde kalsiyum oksalat, kalsiyum fosfat ve ürik asit taşlarına karşı koruyucu etkisi bulunduğu saptanmıştır.
