Çocuklara Etkin Sınırlar Koyma
Çocuklarda sağlıklı bir gelişim süreci için sınırlar önemli ve gereklidir. Çocuklara konulan sınırlar tıpkı sürücüyü kazadan koruyan fren gibidir. Çocukları hatalı davranışlardan olası tehlikelerden korur, fiziksel ve psikososyal açıdan güvenli büyümelerini sağlar. Onaylanan davranışların yolunu belirler, doğru ve yanlış davranışları öğrenirler. Çocuklar bir davranışı yanlış olduğu için yapmazlar, normal olduğunu düşünürler. Sınırlar bunun için vardır yani bu noktada doğru sınırlara ihtiyaç duyarlar.
Bazen sınırlar belirlendiği, uygulandığı halde çocuklarda davranış değişikliği sağlanamaz. Hatalı olan davranışı kısa süre bıraksalarda tekrar dönebilirler. Burada öncelikle bilgi gereklidir. V e bilmemiz gereken, tanımamız gereken ilk olarak çocuğumuzdur. Çocuğumuzun içinde bulunduğu yaş dönemi ve bu yaş döneminin özellikleri iyi bilinmelidir. Konulan sınırlar yaş dönemi algılarına ve gelişimine uygun olmalı ki çocuk tarafından uyulması da kolay olsun. Çocuk büyüdükçe değişen gelişim dönemi özelliklerine göre sınırlar güncellenmelidir.
Çocuklara konulan sınırlar belirli olmalıdır. Ebeveyn ile güç çatışmalarına girmelerinin en büyük nedeni belirsiz olan sınırlar ile güç ve kontrolün kimde olduğunu çocuğun ayırt edememesidir.
Konulan sınırlar çocukların deneyimleme istediğini bastırmamalıdır. Teşvik edici kadar güven vermeli aynı zamanda sorumluluk öğretecek koruyacak kadarda kısıtlayıcı olmalıdır.
Bu nasıl belirlenmelidir?
Ne kadarı fazla ve kısıtlayıcı?
Ne kadar etkisiz ve az?
Ne kadar tam olması gerektiği gibi?
Aşırı kısıtlayıcı ve ceza odaklı olan sınırlar başta işe yarıyor gibi görünebilir. Ancak davranış kısa süreli sönme gösterir. Sonrasında çocuk istenmeyen davranışa tekrar döner. Sadece yanlış davranışa dönmekle de kalmaz, verilen ceza, gösterilen tepkiler çocukta duygusal harabiyete de sebep olabilir. Ebeveyn ilişkileri öfkeli çatışmalara dönebilir.
Aileler çocuk ile alakalı sorunları çözemediklerinde, sınırları devam ettiremediklerinde hatanın yöntemlerinde değil çocuklarında olduklarını düşünürler. Burada asıl değişmesi, gereken yöntemdir. Davranış değişikliğinin altında yatan değişim ajanı duyguları ve düşünceleri de olumlu etkileyecek, çok geniş olmayan bir yandan da söylendiği gibi kısıtlayıcı ve zarar verici olmayan yöntemler olmalıdır. Demokratik yaklaşım ile desteklenen yöntemler etkin sınırlarda daha başarılıdır.Demokratik yaklaşımlar ile sınırlar sertlik ve saygı arasında bir dengede olur.Çocuk ile çatışmaya girmeden yanlış davranışlar durdurulabilir.Öfkeyi kontrol eder ortamdan uzaklaştırır, sakinlik içerir, biz dilini kullandırır.
Demokratik yaklaşım İle konulan sınırlarda, ebeveynler sözlerini davranışları ile desteklerler ve aralarında tutarlıdırlar. Yapılan en büyük hatalardan olan; anne-baba tutarsızlığı davranış değişiminin önündeki en büyük engeldir. Bu yaklaşımda netlik vardır. Çocuk davranışa devam ederse ne olacağını bilir. Ve tepki ebeveynlerde aynıdır. Davranış istenilen düzeyde ve sürede değişim göstermez ise geri dönüş yoktur. Sınır koymada uzun konuşmalar tek başına faydasız olmuştur. Kısa konuşma kararlı davranış ile çocuklar sınırların olması gerektiğini daha çok ciddiye alırlar.
Çocuk ile beraber konulan sınır elbette daha etkilidir. Ancak konulan bu sınırın temelinde değişim olmalı ve mutlaka desteklenmelidir. Çocuğun dâhil edildiği sınır belirleme sürecinde her ne kadar birlikte belirleme olsa da; güç, kontrol, problem çözme sürecinin merkezinde ebeveyn ve doğru bilgiler olmalıdır.
Demokratik yaklaşım ile de çocuk davranışı ara ara deneyecektir. Bunun arası uzayarak azalacaktır. Bu normaldir. Ancak ebeveyn ile söylenen işbirliği sağlanırsa değişimler çocukların hayatlarının doğal bir parçası halini alır.
Çocuklar kuralları ve onaylanan davranışları bilerek doğmazlar. Her şeyi olduğu gibi bunları da aile içinde öğrenirler. Etkili öğrenme ve öğretme süreciyle zamanla kazanılır.İhtiyaç duyulan doğru ve sürdürülebilir yaklaşımlar ile çocuğun mizahına uygun yolları seçmek ve kararlı olmaktır.
Sınırlar yol belirler, yoldaki levhalardır, bu levhaların doğru yere konumlanması ve doğru okunması yolu güvenli kılar. Çocuklar için kolaylıkla ve etkili yollar ile sağlıklı sınırları belirleyebilmeniz dileğiyle.
