Bu gün sizlere burun eti nedir, büyümesinin nedenleri ve yapılacak tedaviler konusunda genel bilgiler vermeye çalışacağım. Burun eti burun tıkanıklığının başlıca sebeplerindendir. Burun etlerimiz burundan geçen havayı süzen, bu havayı nemlendiren ısıtan ana organdır. Burun etleri hava şartlarından, havadaki tozlardan, hava kirliliğinden etkilenen temel bölgedir ve bazı kişilerde bunlar sonucunda büyüyerek burun tıkanıklığına sebep olur. Burun eti sıklıkla genizeti ile karıştırılır. Genizeti çocuklarda vardır, burnun en son kısmında boğaza açılan boşluğu doldurur ve 8 yaş ile 18 yaş arasında yavaş yavaş küçülerek kaybolur. Yetişkinlerin geniz kısmı boştur ve genellikle genizeti tamamen yok olur.
Dışardan gördüğümüz burnun yaklaşık 3 katı boyutunda burnun iç hacmi vardır, burnunun iç kısmı ortadan ikiye bölünmüştür, burnu ikiye bölen bölmeye septum denir. Burnun her bir bölmesinde üç adet olmak üzere toplam altı adet burun etimiz var. Burun etine konka, nasal turbinate gibi isimlerde verilmektedir. Burun eti kemiğin üzerini örten yumuşak dokudan oluşur bol miktarda gözenekli bölge içerir, kan damarlarından zengindir ve burun etini kan ile doldurarak büyümesini sağlar. En büyük burun eti en altta yerleşir ve yukarı doğru orta ve üst burun eti olarak devam eder bazı insanlarda en üst burun etti diyebileceğimiz dördüncü bir yapı da olabilir. En alt burun etiniz yaklaşık işaret veya orta parmağınız boyunda ve kalınlığındadır. Her bir burun eti alttan yukarı doğru küçülen boyuttadır.
Burun etleri vücudumuz için gerekli ve önemli bir organdır. Burnumuzun içini boş bir organ olmaktan ayıran en önemli şey sağlıklı burun etidir. Burnun içini daraltarak havanın akışını hızlandırır. Burun girişinde hava kıllar tarafından filtre edilir, ayrıca hava burun etlerimizin altından üstünden akarken daha küçük parçacıklar buradaki salgıya yapışarak ikinci kez filtre edilir. Hava burun etleri sayesinde ısıtılır, nemlendirilir boğaz ve akciğerlerimize zarar vermeyecek hale getirilir.
Burada burun etlerinin ilginç bir özelliğinden bahsetmek istiyorum. Burun etlerinin içi bir sürü odacıktan oluşur ve bu odacıklar kanla dolar burun etimiz büyür, duruma bağlı olarak burun etleri kasılır ve içindeki kanı dolaşıma yollar ve küçülür. Hava şartları ve ortam normalse bile burun etleri periyodik olarak 3-5 saat içinde büyüyüp küçülmektedir, bu genelde bir burun tarafında hafif tıkanıklık öbür tarafta daha açıklık şeklinde yansır. Sıklıkla hasta olduğumuz dönemlerde kullandığımız burun spreyleri (otrivin, iliadin, burnil vb gibi…) burun etinizin kasılmasına ve küçülmesine sebep olarak burnunuzu açar.
Burun etlerinin bol kanlı yapısı sayesinde hava burun etlerinin üzerinden geçerken yaklaşık olarak 36 dereceye kadar ısıtılabilir, burun etlerinin sıvı kaybı ile burun içindeki buharlaşma sonucu burundan geçen hava %75-80 oranında nemlendirilir. Bu bahsettiğimiz oranlar hava şartlarından etkilenir.
Burun eti büyümesi
Tamamlayıcı (Kompansatris) burun eti büyümesi: Burun boşluğu her hangi bir taraf diğerine göre daha genişse, bu genelde burnun bir tarafa doğru eğri olduğu kişilerde eğriliğin olmadığı geniş taraftaki burun eti büyür ve boşluğu doldurur. Burun eğriliği düzeltilirken bu aşırı büyük ette küçültülmelidir.
Allerjik rinite bağlı burun eti büyümesi: Burna gelen ve burnumuzda alerjik reaksiyona sebep olan maddeler burnumuzda inflamasyon mediatörleri denen kimyasalların bazı hücrelerden kana salınmasına neden olur bunun sonucunda inflamasyon hücreleri denen hücreler burnumuza akın eder. Bir dizi kimyasal ve hücresel olay sonucu burun eti şişer, burunda sulu bir akıntı başlar, burunda, damak, gözlerde kaşıntı da olabilir. Bu her alerjik reaksiyon sonucu burun eti şişme ve küçülme periyotları sonucunda burun etti büyür ve öyle kalır.
Yanlış ilaç kullanımına bağlı burun eti büyümesi: Topikal dekonjestan spreylerin (otrivin, iliadin, burnil vb gibi…) yanlış ve çok uzun kullanılması sonucu burun etlerinin bu ilaçlara verdiği reaksiyon giderek azalır ve rebound fenomeni dediğimiz burun etlerinin aşırı kan dolması ve bu ilaçlara az reaksiyon vermesi ile büyümesi gerçekleşir.
Vazomotor rinit veya sinüs enfeksiyonlarına bağlı burun eti büyümesi: Burna aşırı miktarda enflamatuar hücre gelmesi bunların salgıladığı enflamatuar mediatörlere bağlı olarakta burun eti büyür.
Burun eti küçültme teknikleri
Dışa doğru kırma: Genelde çok sık kullanılan bir tekniktir, burun etinin kemiği itilerek dışarı doğru kırılır ve o pozisyonda kalması sağlanmaya çalışılır. Ancak bir grup hastada kemik tekrar aynı pozisyona döner. Etin miktarını azaltmaz ancak nazal pasajı daha açık hale getirebilir.
Submukozal rezeksiyon: Burun etinin dış mukozası korunarak kemiği ve mukoza altındaki bir miktar doku birlikte eksize edilmesidir. Teknik olarak zor olması, eksize edilecek dokunun ayarlanmasında sıkıntılar yaşanması en büyük dezavantajıdır. Kalıcı olarak burun eti küçülmesi sağladığından etkili bir yöntemdir. Burun etinin kemik kısmı hipertrofikse daha iyi sonuç alınır.
Shaver ile submukozal rezeksiyon: Burun etinin içi shaver dediğimiz alet ile içerden tıraşlanarak eksize edildi. Dış mukozal yapıya az hasar vermesi nedeniyle tercih edilen bir yöntemdir. Burun etinin kemik kısmının hipertrofisi olanlardan çok doku hipertrofisi olanlarda kullanılır, etkili ve kontrollü bir yöntemdir.
Koter ile burun eti hacminin azaltılması: Submukozal koter ısı uygulması ile etin küçültülmesidir. Aşırı kabuklanma ve nekroza sebep olur, miktarı belli olmayan doku kaybı olabilir. Çok tercih edilmeyen bir yöntemdir.
Radyofrekans yöntemi: Burun etinin içine uygulanır ve içerde kontrollü bir doku hasarı oluşturarak burun etinin küçülmesini sağlar. Günümüzde çok sık kullanılmaktadır. Avantajı mukozaya daha az zarar vermesi, doku kaybının aşırı olmamasıdır. Yine lokal anestezi ile yapılabilmesi artı bir avantajıdır. Uygulama sonrası tampon konulmaz, ağrı çok az olur ve ertesi gün işe gidilebilir. Yaklaşık 1 ay sonra sonuç ortaya çıkar, dezavantajı 1 seans yetmeyebilir veya beklenenden kısa sürede tekrarlama olabilir. Allerjik riniti olan hastalarda tekrarlama riski fazladır. Burun eti kemiği hipertrofisi olanlarda yeterli sonuç alınamaz.
Türbinektomi de denilen parsiyel burun eti eksizyonu: Burun etinin kısmen kesilerek dışarı alınmasıdır. Doktorun tecrübesi önemlidir, çünkü aşırı eksizyon sonucu boş burun dediğimiz durum gelişebilir. Buna bağlı aşırı kabuklanma kuruma ve burundan geçen havanın hissedilmemesine bağlı nefes alma zorluğu oluşabilir.
Kombine cerrahiler: Bu yöntemlerden bazıları kombine edilerek yapılır ve daha iyi sonuçlar alınır.
Burun eti ameliyatındaki en büyük zorluk burun etleri havayı süzen, nemlendiren ve ısıtan bir organ olduğundan gereksiz küçültülmesi problemlere yol açar, ancak aşırı büyük etlerde solunum sıkıntısına yol açar. Bu noktada koruyucu cerrahiler dediğimiz kısmen burun etini küçülten işlemler daha sık yapılmaktadır ancak bu işlemlerde dezavantaj tekrar burun eti büyümesine bağlı nüks dür. Burada en doğru iş doktorunuzla birlikte bir karara varmak onun tecrübesine güvenmektir ve nüks durumunda da ikinci bir işleme ihtiyaç olacağını bilmektir. Aksi takdir de aşırı burun eti rezeksiyonu yapılabilir ve bunu tekrar yerine koymak mümkün değildir.
