KANDA YAPILAN GEBELİK TESTİ
Özet: Sperm ve yumurta hücresinin birleşmesinden (konsepsiyon) sonra embriyo Beta hCG hormonu salgılamaya başlar. Beta HCG testi kanda gebelik testi olarak da bilinir. Bu test gebe olmayan kadında 0-5 mlU/ml düzeyinde iken gebelikte giderek yükselir. Bu test ile çok küçük bir gebelik bile tespit edilebilir. Bu hormon seviyesi izlenerek gebeliğin seyri belirlenebilir.
HCG Yapısı
Human koryonik gonodotropin (HCG) hormonu, gebelik hormonu olarak bilinir. HCG heterodimerik olup alfa ve beta subünitelerinden meydana gelir ve glikoprotein yapısındadır. Alfa subünitesi LH, FSH, TSH hormonlarının alfa subünitelerine benzer, fakat beta subünitesi tektir. Onun için gebelik testi olarak benzersiz olan beta HCG ölçülür. Kadın ve erkeklerde hipofiz bezinden salgılanan luteinize edici hormon (LH) analoğudur. LH hormonuna olan benzerliği nedeniyle infertilite tedavisinde ovulasyonu tetiklemek için HCG kullanılabilir.
HCG Üretimi
HCG hormonu gebe kalındığı zaman önceleri gelişen embriyo tarafından, daha sonra ise plasentadaki sinsityotrofoblast hücreleri tarafından üretilen bir hormondur.
HCG Hormonunun Fonksiyonu
Kadınlar HCG hormonunu normal şartlarda üretemez. Embriyonun etrafındaki hücreler HCG hormonunu üretir. Bu hormon yumurtalıklardan salgılanan progesteron hormonunun salgılanmasını devam ettirerek embriyonun rahim iç duvarına gömülmesini (implantasyon) sağlar.
Normalde yumurtlamadan sonra yumurtalıklarda oluşan korpus luteumdan progesteron salgılanır ve eğer gebelik olmazsa korpus luteum geriler, progesteron düşer ve rahim iç tabakası dökülür. Gebelik olduğunda embriyo etrafındaki hücrelerden salgılanan HCG hormonu, korpus luteumdaki özel reseptörlere bağlanarak, korpus luteumun küçülmesini önler, böylece progesteron üretiminin devam etmesine bağlı olarak rahim duvarının kalınlaşması devam eder ve embriyonun implantasyonu sağlanır.HCG hormonu korpus luteumun progesteron salgılamasını desteklerken hem plasentanın gelişimini hem de östrojen ve androjen sentezini sağlayarak embriyonun seks organlarının gelişmesini sağlar.
Beta HCG Pozitifliğinin Belirlenmesi
Herhangi bir gebelikte BhCG düzeyi 5 mIU/ml' den büyük ise gebelik testi pozitif olarak düşünülür. BhCG kan ya da idrar testi ile belirlenebilir. Gebelikte BhCG düzeyi her 72 saatte iki katına çıkar. BhCG, gebe kalındığı günden yaklaşık 11 gün sonra kan testinde pozitif olurken idrar testinde ise ortalama 12-14 gün sonra pozitif olur. Bundan sonra her 72 saatte iki katına çıkar. HCG düzeyi gebeliğin 8. ve 12. haftalarında pik değerine ulaşırken gebeliğin geri kalan dönemlerinde giderek azalır. Eğer düşük riski tespit edilirse embriyonun gelişimini takip için BhCG düzeyi 72 saatte bir kontrol edilmelidir. Dış gebelik durumunda düşük BhCG seviyeleri tespit edilir.
İnfertilite tedavisi için HCG alan kadınlarda gebelik testi, hCG uygulamasını takiben 14 günden daha erken yapılmamalıdır. Çünkü bu süre, infertilite tedavisinde yumurta çatlatmak için yapılann HCG hormonunun kandan temizlenme süresidir. Erken yapılırsa yanlış pozitif sonuç alınabilir.
Gebelikte Beta hCG Düzeyleri
Adetleri düzenli olan ve tek gebeliği olan kadınlarda son adet tarihinden sonra gebelik haftalarına göre ortalama BhCG düzeyleri (referans değerleri):
3 Hafta: 0-5 mIU/ml
4 Hafta: 5-426 mIU/ml
5 Hafta: 18-7340 mIU/ml
6 Hafta: 1080 56500 mIU/ml
7/8 Hafta: 7650 229 000 mIU/ml
9/12 Hafta: 25700 - 288 000 mIU/ml
13/16 Hafta: 13 300 254 000 mIU/ml
17/24 Hafta: 4060 165 400 mIU/ml
25/40 Hafta: 3640 117 000 mIU/ml
Doğumdan 4-6 hafta sonra Beta hCG düzeyi 5 mIU/ml' nin altına iner.
BhCG gebe olmayanlarda 5 mIU/ml' den küçük, postmenopozal kadınlarda 9,5 mIU/ml' den küçük değerlerdedir.
Yüksek Beta HCG Düzeyleri
Çoğul gebelik, mol gebeliği (üzüm gebeliği) ya da yanlış hesaplanan gebelik tarihi nedeniyle BhCG hormonunda beklenenden yüksek seviyeler tespit edilebilir.
Düşük Beta HCG Düzeyleri
Gebelik tarihinin yanlış hesaplanması, embriyo gelişimi olmayan boş gebelik kesesinde ve dış gebelik durumlarında düşük HCG düzeyleri tespit edilebilir.
Erken Gebelikte Düşük Riskinde Beta HCG Düzeyleri
İlk tremesterde beta HCG seviyesi giderek azalırsa embriyoda düşük olasılığı ortaya çıkar; düşük en çok konsepsiyondan sonra embriyonun implantasyon dönemi olan ilk 14 gün içinde olabilir. 14 günden sonra embriyo implantasyonu tamamlanacağı için düşük olasılığı birden azalır. Düşük olayından sonra BhCG düzeyi altı hafta içinde normal gebe olunmayan seviyeye iner. Eğer bu sürenin sonunda hala BhCG seviyesi normale inmemiş ise rahim içi tam olarak boşaltılmamış, plasental parça kalmış olabilir. Tekrar ultrasonik inceleme yapıldıktan sonra D/C tekrarlanmalıdır.İlk trimesterden sonra. Plasenta BhCG üretimini üzerine aldığı için düşük olasılığı oldukça azdır.
Op. Dr. Kutlugül Yüksel
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
(Makale Yazım Tarihi: 01.12.2011)
