Bazı besinlerin, besin zehirlenmelerine yol açan mikroplar ile bulaşmış olma olasılığı daha yüksektir.
Şüpheli besinler; çiğ ya da az pişmiş et ve tavuk, yumurta, pastörize olmayan süt ve az pişmiş midye gibi deniz ürünleridir.
Pek çok hayvanın etinin/ürününün “havuzlanılarak” kullanıldığı, hamburger, omlet gibi yiyecekler risklidir.
Her besin, hazırlanırken temel temizlik kuralları kırılırsa, mikroplar ile bulaşabilir.
Bir mikroorganizma ile kirlenmiş, su veya gıdalar ile bulaşan en az 250 hastalık bulunmaktadır.
Besin zehirlenmeleri , besin yoluyla bulaşan en sık karşılaştığımız, ortak gıda yemiş olan pek çok kişiyi etkileyen; ishal, bulantı, kusma ile seyreden hastalıklardır. Bazen tifo ve dizanterideki gibi, yüksek ateş, eklem -kas ağrıları vardır.
Ayrıca; brusella (peynir hastalığı ), hepatit A (sarılık)gibi, haftalar aylar sonra gelişen sistemik hastalıklara yol açabilir ve bazen, eklem iltihabı, beyin ve sinir hasarı ve böbrek yetmezliği gibi hastalıklarla sonlanabilmektedir.
Sıcaklıkların arttığı ve daha sık dışarıda, nasıl hazırlandığını bilmediğimiz, gıda tükettiğimiz yaz aylarında görülür.
Güvensiz hissettiğiniz besinler için ; “PİŞİR YE , KAYNAT İÇ, SOY YE” BUNLARI YAPAMIYORSAN HİÇ YEME – kuralı geçerlidir.
Kendiniz gıda hazırlarken alabileceğiniz basit önlemler; Sık el yıkama, daha iyisi %60 alkol ile el temizliği, gıdanın 78 0 C’ye kadar ısıtılması, iç ısısının ≥70 0 C olması yani içinin pembe olmaması ve pişirilmiş gıdaların, 4 saatten uzun hatta yaz aylarında 2 saatten uzun oda ısısında tutulmaması.
Kaynağına güvenemediğiniz suları içeceğiniz ya da kullanacağınız durumlar için: temiz su ile 1 damla klorun, 30 saniye bekletilmesi ile hazırlanan klorlu suları kullanabilirsiniz..Suların 1 dk. kaynatılması da işe yarar ama klor ve kaynatılmaya dayalı, besin zehirlenmesi etkenleri de bulunmaktadır.
Ortak kullandığımız havuz gibi, küçük miktardaki kapalı sularda, klorlama, sarılık gibi hastalıkların ya da parazitlerin bulaşmasını önlemek için, yeterli değildir.
En iyisi, havuzlarda ve temiz olmadığını düşündüğümüz denizlerde su yutmamaktır.
Bağışıklık sistemi baskılanmış olanlar, ileri yaşlardakiler, gebeler ve bebekler için daha dikkatli olunmalıdır.
Mide asidini azaltıcı ilaçlar kullananlar, buzlu su gibi mide pasajını hızlandıran durumlar, barsak mikrobiyotasına olumsuz etki eden antibiyotik kullanımları, besin ile bulaşan hastalıklara yakalanma olasılığımız artırır.
İSHAL
Aniden başlayan ishaller çoğunlukla enfeksiyon ile ilişkilidir.
Bakteriler, virüsler veya parazitler sorumludur.
Çoğunlukla gıda ya da su yolu ile bulaşan etkenler ile gelişir.
Genellikle sulu ishal şeklindedir, bulantı-kusma gibi belirtiler eşlik edebilir.
Ani başlayan, ağır veya kanlı ishaller çoğunlukla, bakteriler ile ilişkilidir.
Salgınlar şeklinde seyreden ishaller çoğunlukla “besin zehirlenmeleri” ile ilişkilidir.
Besinlerin özellikleri veya ishalin geliştiği kişi ve ortam, hangi etkenlerin sorumlu olabileceği konusunda ipuçları verir.
Yüzme havuzları bazı paraziter ishaller için kaynaktır.
Enfeksiyonlar dışında; gıda alerjileri, ilaç ( özellikle antibiyotikler , kanser tedavileri vb.) yan etkileri ve iltihabi barsak hastalıkları ishal nedeni olabilir.
İki haftadan uzun süren ishaller için ayrıntılı değerlendirme gerekir.
Ateş ve kanlı ishal var ise dışkı incelemeleri yapılırken, uygun bir antibiyotik başlanmalıdır.
Sıvı eksilmesi nedeniyle tıbbi sorun yaşayacak; ileri yaş, kalp-damar hastaları, böbrek hastalıkları olanlar, bebekler, hastanede yakın gözlemde tutularak damar yolu ile sıvı verilmelidir.
Evde kendiniz, tuz ve şeker ile sıvı karışımları hazırlayarak ya da hazır satılan “yerine koyma” tozları (ORS) ile sıvılar tüketerek, sıvı açığı oluşmamasını sağlayabilirsiniz.
KUSMA DA İSHAL DE, AĞIZ YOLU İLE ALINAN MİKROPLARIN BİR AN ÖNCE ORGANİZMADAN ATILMASI İÇİN GELİŞTiRDİĞİMİZ SAVUNMA MEKANİZMALARI GİBİ DÜŞÜNÜLMELİDİR…
İlk 24-48 saat içinde, ciddi beslenme ve sıvı alım sorunlarına yol açmıyorsa, kusma da ishal de durdurulmamalıdır.
Sıvı alımını engelliyorsa veya sıvı kaybı sağlık için risk oluşturacaksa kusma önleyici ilaçlar, basit sulu ishallerde ise, ishal durdurucu ajanlar kullanılabilir.
KANLI İSHALLER İLE ATEŞ EŞLİK EDEN İSHALLERDE ASLA İSHAL DURDURUCU KULLANILMAMALIDIR…
Kararı hekim vermek koşulu ile uygun dozda uygun probiyotik preparatları kullanılabilir.
Sık sık ve az az , posasız gıdalar ile beslenilmelidir.
