Bedenimizde her bölgede kansere rastlanabilir. Baş ve boyun bölgesinden köken alanlara baş-boyun kanseri denir. Baş-boyun kanserleri, insanda görülen ve ölüme sebebiyet veren kanser türlerinin içinde en sık karşılaşılan 5. tür kanserdir. Gırtlak, dudak, dil, ağız içi, yutak, tükürük bezi, tiroid bezi, lenf bezleri, yüz cildi, burun, geniz ve sinüs, kulak vb. kısaca bu bölgedeki her doku türünün kanseri baş boyun kanserleri arasındadır.
Kanserler nasıl belirirler?
Bir kanser bulunduğu yere göre belirti verir. Örneğin, gırtlak kanseri ses kısıklığına veya nefes darlığına yol açabilir. Tiroid kanseri, boyunda beliren bir şişlik, bir yumru olarak kendini gösterebilir. Ağız içinde ya da dudakta iyileşmeyen bir yara, yüz cildindeki kabuklu veya renkli bir büyüme, sinsi bir burun akıntısı bir kanser işaretçisi olabilir.
Neleri gözlemlemeliyiz?
Ses değişimi
Pek çok gırtlak kanseri ses değişimine neden olur. İki haftadan uzun süren ses kısıklığı ya da ses değişimleri doktorunuzu görmeniz açısından sizi uyarmalıdır. Bir Kulak Burun Boğaz ve baş boyun uzmanı ses tellerinizi kolay ve ağrısız yöntemlerle muayene edebilir. Her ne kadar pek çok ses değişikliğinin nedeni kanser değilse de işi şansa bırakmamak en doğrusudur. Eğer ses kısıklığınız 2 haftadan uzun sürerse gırtlak kanseri olmadığınızdan emin olmak için doktorunuza görünmelisiniz.
Dudakta, dilde ya da ağız içinde yara
Dil ve dudak ve ağız içi kanserlerinin çoğu geçmeyen yara ve şişliğe neden olur. Yara ve şişlikler iltihaplanmadıkça ağrısızdır. Kanama görülebilirse de sıklıkla hastalığın ileri dönemlerine kadar görülmez. Yara ya da şişlik boyundaki bir kitle ile birlikte ise bu son derece ciddiye alınmalıdır.
Yutma problemleri
Boğaz ve yemek borusu kanserleri katı gıdaların ve bazen sıvıların yutulmasını zorlaştırır. Bu durumda bir doktora başvurmalısınız. Genellikle X ışınlı baryum yutma filmi ya da yutturulan bir tüp yoluyla yemek borusunun direkt muayenesi ile neden ortaya konur.
Ciltteki değişiklikler
Baş boyunda çok sık karşılaşılan deri kanseri erken başlanan tedaviye iyi yanıt verir. En sık alın, yüz, burun ya da kulak cildi gibi cildin güneşe maruz kaldığı yerlerde görülürse de cildin herhangi bir yerinde olabilir. Deri kanseri sıklıkla küçük soluk bir yara şeklinde başlar, yavaş büyür ve ortasında gamze şeklinde bir çukur ve hatta ülser oluşur. Bazı deri kanserlerinde renk değişimi görülür.
Kanama
Bu sıklıkla kanser haricinde bir nedene bağlıdır. Bununla beraber ağız, burun, boğaz ve akciğer tümörleri kanamaya neden olabilirler. Birkaç günden fazla bir süre tükürük veya balgamda kanama görülürse doktora görünmelisiniz.
Boyunda şişlik
Baş boyun kanserleri genellikle vücutta herhangi bir yere yayılmadan önce boyundaki lenf düğümlerine yayılır. Boyunda 2 haftadan uzun sürede geçmeyen şişlikler mümkün olan en kısa zamanda bir doktor tarafından değerlendirilmelidir. Tabii ki tüm şişlikler kanser demek değildir. Ancak şişlik ya da şişlikler ağız, gırtlak, tiroid, bazı lenf ya da kan kanserinin ilk belirtisi olabilir. Böyle şişlikler genellikle ağrısız ve gittikçe büyüme eğilimindedir.
Baş boyunda görülen diğer kanser tipleri arasında; yassı hücreli kanser, bazal hücreli kanser ve habis melanom sayılabilir. Dudakta, yüzde, kulakta iyileşmeyen bir yara varsa hemen doktora başvurmalısınız.
Baş boyun kanserlerinin erken teşhisi ile tedavinin başarısı arasında çok büyük bir ilişki vardır.
Baş boyun kanseri ile ilgili bir belirtinin varlığından şüpheleniyorsanız en kısa sürede bir kulak burun boğaz hekimine başvurmalısınız.
Kanserler nasıl tedavi edilirler?
Kanser tedavisi, tıptaki yaygın deyişle, multidisiplinerdir. Yani, birçok ayrı uzmanlık alanının birlikte çalışması gerekir. Baş-boyun kanserlerinde bu orkestrasyonu sağlayan kişi kulak burun boğaz hastalıkları baş ve boyun cerrahisi uzmanıdır. Tedavi; cerrahi, radyoterapi (ışınla tedavi), daha az sıklıkla olmak üzere kemoterapi (ilaçla tedavi) ve bazen de bileşik tedaviler şeklinde olacaktır.
Ameliyat planında neler dikkate alınır?
Ameliyat planlaması yapılırken hastalığın yerleşimi, hayati dokular ile olan ilişkisi, evresi ve histolojik yapısı dikkate alınır. Tümör dokusu çevresinde sağlıklı bir doku katmanı bırakılarak çıkartılır. Tümör dokusunun tamamının çıkartılması esastır. Bunun için tutulan organın bir kısmının ya da tamamının çıkartılması gerekebilir. Dolayısı ile bir kanser ne kadar erken teşhis edilir ise çıkartılması gereken doku da o denli küçük olacak, bununla birlikte hem tedavi başarısı yükselecek hem de ameliyat sonrası fonksiyon kaybı ve/veya estetik hasar o denli az olacaktır. Kanser eğer lenf bezlerine sirayet etmiş ise ya da sirayet etme olasılığı belli bir oranın üzerinde ise kanserli doku ile birlikte boyun lenf bezlerinin de bir kısmı ya da tamamı çıkartılabilir. Bu işlem boyun diseksiyonu olarak adlandırılır.
Baş boyun kanserleri erken yakalanırsa tedavi edilebilirler. Baş boyun kanserinin genellikle erken belirti vermesi erken tanı konulabilmesini sağlar. Muhtemel uyarıcı işaretleri bilmeli ve doktorunuzu mümkün olan en kısa zamanda başvurmalısınız.
Baş boyun kanserlerinin başarılı tedavisinin erken teşhise bağlı olduğunu unutmayın. Uyarıcı bir takım belirtilerin bilinmesi baş boyun kanserinde yaşamınızı kurtarır.
