• Aşılama aktif immünizasyonla immun sistem cevabını düzenlemek amacıyla antijenleri vücuda verme yöntemidir.
• Aşı; bir hastalığa karşı spesifik koruma sağlamak amacıyla hazırlanmış immunobiyolojik materyaldir.
• Aşı antijeniktir ancak patojenik değildir. Aşılamada amaç hastalıkları oluşmadan önlemektir. Dünya’da kullanılan ilk aşı çiçek aşısıdır.
(1796-Edward Jenner) Bu aşı 1801 yılında Jenner metoduyla İstanbul’da üretilmiştir.
• Dünyadaki ikinci aşı kuduz aşısıdır. (1885- louis pasteur)
• 1977- WHO Çiçek hastalığının Dünyadan eradike edildiğini açıklamıştır
TÜRKİYE’DE AŞI TARİHÇESİ
• Tifus aşısını ilk bulan kişi Dr. Reşat Rıza KOR’dur. Bu aşıyı ise ilk uygulayan kişi Erzurum’da Dr.Refik Sağlam’dır.
• 1936 yılında Hıfzıssıhha’da Tifo, Dizanteri, Kolera, Veba, Menengokok, Stafilokok, Boğmaca, Brucella, Nezle, BCG (ağız ve deri içi olmak
üzere), Difteri, Tetanoz, Kızıl, Alüminyum presipiteli karma aşılar, Lekelihumma, Kuduz, Çiçek, Grip aşıları olmak üzere 17 farklı tip aşı
üretilip, 35 farklı formülde ülke istifadesine sunulmaktadır.
AŞILAMADA GENEL KURALLAR
• Soğuk zincire uyulmalı
• Steril ve tek kullanımlık enjektörler kullanılmalı
• Doğru yoldan verilmeli
• Eş zamanlı kullanılabilen aşı ve serumlar bilinmeli
• Birden çok aşı yapılması gerekiyorsa farklı yerden yapılmalı
AŞILARDA GENEL ÖZELLİKLER
• Genelde canlı aşılar (OPV, kızamık, BCG, suçiçeği gibi) ışığa duyarlıdır.
• DBT, DT, IPV, Hib, Hepatit A, Hepatit B, Influenza gibi aşılar dondurulmaya duyarlıdır.
AŞILAR HAKKINDA GENEL BİLGİ
• Birden fazla canlı aşı aynı anda yapılabilir, aksi halde en az 1 ay ara olmalıdır.
• Aynı anda birden fazla aşı uygulamasında ayrı ekstremite kullanılmalı, aynı ekstremite kullanılacaksa minimum 2 cm aralık olmalıdır.
• Gecikmiş aşı zamanlarında yeniden başlangıç yapılmaz.
Fazla miktarda inaktif aşı dozu verilmesi yan etkileri arttırabilir, canlı virus aşılarında ise teorik risk vardır. Düşük dozda verilen aşılar hiç yapılmamış sayılır.
• Anne sütü OPV etkisini bozmaz. OPV sonrası tükürür, yutmaz veya 10 dk içinde kusarsa aşı tekrarlanır.
Aşı Kontrendikasyonu OLMAYAN -AŞIYA ENGEL OLMAYAN Durumlar
• Prematürite
• Anne sütü alıyor olmak
• Hafif ateşli enfeksiyonlar
• Başka bir nedenle antibiyotik kullanmak
• Ailede aşıya bağlı konvülsiyon öyküsü
• Nonspesifik allerjik hastalık öyküsü
• Annenin gebe olması
• Daha önceki DT-P aşısından sonra lokal reaksiyon öyküsü
• Penisilin allerjisi.
Henüz aşı şemasına dahil edilmeyen (ancak ülkemizde ruhsatlandırılmış olup mevcut olan) aşılar ise şunlardır:
rotavirus aşısı (RV) (Rotarix,Rotateg)
influenza aşısı (IV)
human papillomavirus aşısı (HPV)
(Gardasil,Cervarix)
tetanoz-difteri-aselüler boğmaca aşısı (Tdap)
konjuge meningokok aşısı (KMA).
BU AŞILAR ÖZEL,ÜCRETLİ AŞI DİYE ANILIR.
ÖZEL ÜCRETLİ AŞILAR
1-ROTAVİRÜS; Salgın ishal kusma aşısı olarak bilinir aşının ilk dozu bebek 14 haftalık olmadan ağızdan uygulanmalıdır,ülkemizde iki ya da üç doz olarak uygulanan iki marka vardır,4-8 hafta ara ile aşılama tamamlanılır,ilk doz 6 haftalıktan itibaren yapılabilir son doz 7. ay dolmadan yapılmalıdır.
2-MENİNGOKOK ;Meningokok aşısı öldürücü menenjit aşısı olarak bilinir,9.ayı dolan herkese yapılabilir,2 doz ya da bir yaşından sonra tek doz olarak uygulanan markalar ülkemizde bulunmaktadır,üst yaş sınırı yoktur,9 ayını bitiren her yaş grubuna uygulanabilir.
3-SUÇİÇEĞİ 2.DOZ ; ilk dozunun 1.yaşta asm lerce yapıldığı suçiçeği aşısının 2.dozu 4 yaşını bitiren suçiçeğini geçirmemiş herkese uygulanabilir. Ülkemizde uygulanan tüm özel ve ücretsiz aşılar ABD ve Avrupa ülkelerinde ücretsiz uygulanmaktadır.Sadece verem aşısı ABD ve Avrupa da verem kalmadığı için yapılmamaktadır.
Özel aşılar diğer aşılar kadar güvenli,emniyetli ve etkilidir.
ÖZEL AŞILAR ;Aile sağlığı merkezlerinde yapılmayan üç aşı vardır. Bunlar Amerika ve Avrupa da yapılmaktadır. Ülkemizde ücretli olarak yapılan bu aşılardan rotavirus aşısının ilk dozu bebek 14 haftalık olmadan önce yapılmalıdır. İlk dozdan 4 veya 8 hafta ara ile 2. ve 3. doz yapılıp, 7. aydan önce aşılanma tamamlanmalıdır.Diğer bir aşı meningokoksemik menenjit aşısı 7.aydan 103 yaşa kadar her yaşa yapılabilir.
Bu aşının da 2 veya tek doz yapılan üç ayrı formu ülkemizde mevcuttur. Son olarakta 4 yaşını bitirmiş çocuklarımıza ikinci doz suçiçeği aşısı özel yapılmaktadır Burada çocuk 5-7-9-13 yaşında olabilir. Yani meningokok ve 2.doz suçiçeği aşılarında üst yaş sınırı olmadığından geç kalma gibi bir durum yoktur..
Aile hekimliğince takibiniz olsa bile aile hekiminiz yada çocuk doktorunuzdan ücretli diye tabir edilen ve asm de uygulanmayan bu aşılar için detaylı bilgi alınız .Unutmayın aşılar ölü veya zayıflatılmış mikropların vücuda verilerek aşısı yapılan hastalığa karşı bağışıklık sağlamak amacıyla yapılırlar.Aşının ücretli veya ücretsiz olarak yapılması aşının gerekliliğini veya gereksizliğini göstermez.
Aşıların yan etkileri hakkında en yanlış bilinen bilgide; civa içerip otizm yapabileceği zannıdır ki çoklu aşılar civa içerir yani ülkemizde sadece verem-bcg aşısı civa içerir. BCG dışındaki aşılarda civa veya tiomersol yoktur. Otizm yapabilme riski de sadece bir tez olup ispatlanmış değil.
Aynı gün içerisinde bir çocuğa kaç aşı yapılabilir?
•İstenildiği kadar yapılabilir.
•ABD’de kombine aşılar kullanılmadığından aynı vizitte 7-9 aşı yapılmaktadır.
Rotavirus aşısı yaptık çocuk kustu, aşıyı tekrarlayalım mı?
Tekrarlanmasına gerek yoktur. Aşılama programı olduğu gibi devam edilmelidir.
Aşılama programında aksama oldu. Ne yapalım?
Aşılama programında eğer ki bir aksaklık olursa kalındığı yerden devam edilmelidir.
