ANKİLOZAN SPONDİLİT HASTALIĞI, TANISI VE HASTAYI İYİLEŞTİRİCİ YAKLAŞIMLAR

Ankilozan Spondilit Nedir?

Ankilozan Spondilit(AS), nedeni bilinmeyen, spinal eklemlerde ve komşu yapılarda belirgin iltihaplanma ile karakterize, omurgada ilerleyici kemik füzyona yol açan iltihaplı bir hastalıktır. Genellikle kalça ve omuz eklemlerinde tutulur. Göz ve kalp gibi eklem dışı organlarda da iltihaplı lezyonlar görülebilir. 

Ankilozan Spondilit Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

İlk semptom sıklıkla kronik bel ağrısı ve tutukluktur, hastaların büyük bir çoğunluğu bel ağrısı ile uzman doktora başvurur. Başlangıcı yavaş ve sinsidir. İltihaplı bel ağrısının karakteristik özelliği ağrı ve tutukluluğun sabah saatlerinde belirgin olmasıdır. 40 yaş altı bir hastada bu bulgular ankilozan spondilit hastalığını düşündürür.

Genellikle erken yaşlarda görülen, Ankilozan Spondilit hastalığının nedeni bilinmemekle birlikte HLA-B27 adlı geni taşıyan bireylerde Ankilozan Spondilit hastalığının görüldüğü saptanmıştır.

Erken tanı için ayrıntılı bir fizik muayene yapılmalıdır. Özellikle kalça ve omuz eklemlerinde eklem hareket genişliği değerlendirilmelidir.

Hastalığın seyri genellikle değişkendir. 

Ankilozan Spondilit Hastalığının Tedavisi Süreci

Ankilozan Spondilit hastalığının nedeni bilinmediği gibi herhangi bir tedavisi de mevcut değildir. Fakat Ankilozan Spondilit hastalığının sürecini olumlu etkileyecek ve hastaların dikkat edip yaşamlarına entegre etmesi gereken bazı kurallar vardır. Bunlardan en önemlileri; hastaların düzenli egzersiz yapması ve beslenmelerine dikkat etmesidir. Bu koşullar uygulandığında sırt ve bel ağrılarının azaldığı uzmanlarca tespit edilmiştir. Bu nedenle Ankilozan Spondilit hastalarının bir beslenme uzmanına danışmaları önerilmektedir.

Hastalık Koşullarını ve Hastayı İyileştirici Yaklaşımlar

Ankilozan spondilit hastalığının aile ve toplum üzerinde büyük sosyal ve ekonomik yıkımlar oluşturabildiği dikkate alınarak eğitime ailenin de dahil edilmesi gereklidir. Eğitime ailenin dahil edilmesinin nedeni hastaların, hastalıkla baş etme ve iyi beslenme sürecinde yaşayabileceği zorlukların getirebileceği anksiyete ve psikososyal iyilik üzerinde kısa dönemde daha pozitif etkiler oluşturduğu gösterilmiştir.

Ankilozan spondilitli hastalar için egzersiz çok önemlidir. Egzersiz programları omurga ve eklemlerin hareketlerini sürdürme ve düzeltme, sırt ve karın kaslarını güçlendirme, rahatlamayı sağlama ve fiziksel hareketleri arttırmayı amaçlamaktadır. Tenis, bisiklet kullanma, yüzme, yoga ve yürüyüş Ankilozan spondilitli hastalar için uygun olan ve tercih edilen sporlar iken; futbol, basketbol, hentbol ve atletizm gibi sporlar çok fazla tercih edilmeyen ve uygun olmayan sporlar arasında yer almaktadır. Ek olarak, balneoterapi ve spa tedavisi ile fizik tedavi ve iş terapileri düzenlenmelidir. Fizyoterapistler günlük en az 20 dakika düz bir şekilde durmayı önermektedir. Ortopedik veya yumuşak tabanlı ayakkabı tercih etme ve sandalye minderi kullanma tavsiye edilmektedir. Ayrıca stresten uzak durma, gerektiğinde iş değişikliği yapma ve uzun süre çalışmaktan uzak durmanın da yararları olduğu gösterilmiştir.

Tüm bu konular hakkında hasta bilgilendirilmelidir. Ayrıca hastaların yaşam şekli değişikliklerine uyum sağlamasında dikkatli ve pozitif bir yaklaşım sergilenmelidir. Hastalık hızlı bir şekilde ilerlediği zaman hastada iskelet değişimleri ve depresyon gibi durumlar görülebilmektedir. Bu durumda hastalar görünüşleriyle daha fazla ilgilenebilmek ve sosyal iletişimden kaçınma bilmektedir. Dolayısıyla hastaları sosyal anlamda aktif kılabilme girişimleri konusunda da gerekli bilgilendirme ve yönlendirmeler yapılmalıdır. 

 Ankilozan Spondilit ve Beslenme

Yapılan çalışmalarda Ankilozan Spondilit hastalığının gidişatını daha iyi ya da daha kötü yaptığı iddia edilen herhangi bir diyet yoktur. Fakat Ankilozan Spondilit hastalığının olumsuz etkilerini azalmak için kullanılan kortizon ve anti-TNF ilaçlarının iştah açtığı bilinmektedir. Ankilozan Spondilit hastalığında boy-kilo oranına dikkat edip hastaya uygun olan kiloya ulaşmak ve uygun kiloyu korumak, fazla kiloya sahip olan hastaların omurga yapılarındaki kas ve eklemlere yük bineceğinden dolayı hastanın bel ve sırt ağrılarında şiddetlenme olabileceği için önemlidir.  Belli bir diyet denemeyi düşünüyorsanız önce bir diyetisyenle veya doktorunuzla görüşün ve gerekli besin maddelerini kaçırmadığınızdan emin olun.

Ankilozan Spondilit hastalığında beslenme sürecinin oldukça önemli olduğunu ve bir beslenme uzmanına danışılması gerekiyor bunun nedeni ise beslenme sürecine dikkat eden hastalarda vücuttaki iltihap oranının azaldığı düşünülmektedir.

Beslenme uzmanları, Ankilozan Spondilit hastalarına zeytinyağlı yemekler, sebze ve meyveleri tüketmelerini; protein içeren et grubu ürünlerden uzak durmalarını önerilmektedir.

Ankilozan spondilit hastalığında, bağırsak florasında problemler gözlenmiştir. Bu yüzden probiyotik açıdan zengin beslenmenin hastalık seyrine olumlu etki ettiği yapılan çalışmalarda gözlemlenmiştir. Aynı zamanda mineral ve vitamin açıdan zengin içeriğe sahip olan besinlerin tüketilmesi de önerilmektedir.

Beslenmede yağ, şeker ve tuzu azaltılmış, meyve sebze ve tahıldan zengin bir beslenme tarzı seçilmesi gerektiği açıklanmalıdır.

Ankilozan Spondilit hastalarının sırt ve bel ağrılarından sonra çok şikâyetçi oldukları bir diğer konu ise kemik erimesidir. Beslenme uzmanları, hastaların süt ve süt ürünleri içeren besinleri, yeşil yapraklı sebzeleri, tahılları, deniz mahsullerini ve yumurta tüketmelerini önermektedir.

Omega 3 ve D vitamini desteğini doktorunuza danışarak alabilirsiniz.

Sebze tüketiminin arttırılması Ankilozan Spondilit hastalığı için olumlu etkileri vardır.

Ankilozan Spondilit Hastalarının Beslenme Sürecine Dahil Etmemesi Gereken Besinler

Ankilozan Spondilit hastalarının bazı besinleri tüketmesi ağrılarının şiddetlenmesine neden olabilir. Hastalığın seyri ve hastanın iyileşme sürecine katkı sağlamak için Ankilozan Spondilit hastalarının bazı besinleri tüketmekten kaçınması gerekmektedir. Ayrıca bir vaka çalışmasında karbonhidrattan fakir diyetin ağrıyı azaltmada etkili olduğunu gösterilmiştir. Bu bilgiler göz önüne alındığında Ankilozan Spondilit hastalarının;

Alkol,

Gluten, şeker ve tuz içeren besinler,

Rafine edilmiş gıdalar

Kırmızı et tüketiminin azaltılmasının hastalığa olumlu etkileri vardır.

 

Sigara tüketimi sebebiyle hastalığa bağlı, nefes alıp vermede göğüs kafesinin yeterince esneyememesi nedeniyle, akciğerlere yeterli hava giriş ve çıkışı olmayacaktır. Amfizem başta olmak üzere daha ciddi akciğer problemleri görülebilmektedir.

Verilen bilgiler genel ve bahsettiğimiz besinler her hasta üzerinde olumlu veya olumsuz etkilere sahip olmadığı için sizlere uygun beslenme listesini, beslenme uzmanına danışarak kontrollü bir şekilde uygulamanızı öneririz.