Anal kaşıntı; anüs bölgesinde, kronik hâle gelen kaşıntı hissidir.
Anal bölgenin sürekli olarak kaşınması; genellikle anüs bölgesinin ıslak olmasına ve bölgede tahriş oluşmasına bağlı olarak ortaya çıkan bir sorundur.
Olguların %70 gibi büyük bir çoğunluğunda ise anal kaşıntının nedeni idiopatiktir.Yani nedeni bilinmemektedir.
Bununla birlikte kaşıntı paraziter hastalıklar ve Crohn hastalığı gibi ciddi sindirim sistemi rahatsızlıklarının da habercisi olabilir.
Anal Kaşıntı (Pruritis Ani) Nedir?
Kökeni latince olan “pruritis ani”; “kaşıntılı anüs” anlamına gelmektedir. Yani makat bölgesinde kronik hâle gelen ve kişinin günlük yaşamını olumsuz etkileyen kaşıntıyı ifade eder.
Anal kaşıntı, toplumdaki birçok kişide, cinsiyet ve yaş fark etmeksizin görülebilir.
Erkeklerde, kadınlara oranla, 4 kat fazla yaşanan bir durumdur.
Anal kaşıntı; primer ve sekonder olmak üzere iki grupta incelenebilir.
Anal Kaşıntı Türleri Nelerdir?
Anal kaşıntı “primer pruritis ani” ve “sekonder pruritis ani” olmak üzere iki gruba ayrılır Bunlara yakından bakacak olursak;
Primer anal kaşıntı; genellikle idiopatik olarak ortaya çıkan, nedeni bilinmeyen anal kaşıntı türüdür. Bu nedenle tedavi süreci daha zordur. Farklı yöntemlerin denenmesi ve kaşıntının altında yatan nedenlerin araştırılması gerekir.
Sekonder anal kaşıntı ise anal fissür, fistül gibi altta yatan nedeni tespit edilebildiğimiz anal kaşıntı türüdür. Nedeni açık bir şekilde ortada olduğu için tedavisi de kolaylıkla yapılabilmektedir.
Anal Kaşıntı Neden Olur?
Makat bölgesinde kaşıntı birçok nedenle ortaya çıkabilir.
Kaşıntı; sadece psikolojik nedenlerden kaynaklanabileceği gibi ciddi rahatsızlıkların da semptomlarından biri olabilir.
*Hemoroid, anal fistül/fissül ve makat çatlağı başta olmak üzere makat hastalıkları
*Kıl kurdu vb. paraziter hastalıklar
*Makat bölgesinde akıntı
*Makat bölgesinin nemli bırakılması
*Kafein içeren içeceklerin ve baharat, domates, fındık vb. diğer kabuklu kuruyemişlerin aşırı tüketimi (Bu besinler anal basıncı düşürerek, anüsten dışkı kaçmasına neden olabilir. Böylece anal bölgede kaşıntı oluşabilir.)
*Dışkılama sonrası hijyene özen göstermemek
*Dar kıyafetlerin tercih edilmesi
*Aşırı temizleme nedeniyle anüs etrafındaki dokuların tahriş olması
*Alerjik reaksiyonlar
*Psikolojik etkenler
*Crohn hastalıkları gibi sindirim sistemi hastalıklarıdır.
Bunlara ek olarak; makat etrafında oluşan siğillerin, uyuz hastalığının, mantar gibi enfeksiyonların, lenfoma ve bazı kanser türlerinin de makat kaşıntısına neden olduğu bilinmektedir.
Anal Kaşıntı için Ne Zaman Doktora Başvurmak Gerekir?
Makat kaşıntısı, yetersiz temizlik ya da anüs bölgesinin tahriş olması sonucu ortaya çıkıyorsa kolayca yok edilebilir.
Her dışkılamadan sonra makat doğru şekilde temizlenirse, nemli bırakılmazsa ve tahriş olmuş cilt iyileşirse şikâyetler de kendiliğinden azalır.
3 Ancak hijyene dikkat edilmesine rağmen uzun süre devam eden kaşıntı problemi varsa, kaşıntıya kanama, ağrı, dışkı kaçırma gibi şikâyetler de eşlik ediyorsa zaman kaybetmeden, proktoloji alanında uzman ve deneyimli bir cerraha görünmek gerekir.
Makat Kaşıntısı Tanısı Nasıl Konur?
Tanı sürecinde yukarıda bahsettiğimiz tüm etkenler teker teker değerlendirilmelidir. Bu nedenle hasta öyküsünün dikkatlice dinlenmesi şarttır.
*Kaşıntının ne zamandır devam ettiği
*Ne zaman arttığı
*Eşlik eden farklı bulguların olup olmadığı
*Dışkının sıklığı, kıvamı ve dışkılama alışkanlıkları
*Perianal bölgenin nemli bırakılıp bırakılmadığı ve kişinin hijyen uygulamalarına yaklaşımı değerlendirilmelidir.
Makatta kaşıntısını muayene ederken hafif, orta şiddetli ve kronik olmak üzere dört sınıflandırma kullanmaktayız:
Hafif : Makat muayenesinde sorun olmamasına rağmen anoskopide ağrı hissedillir.
Orta: Cilt kuru ve kızarıktır, Anüs derisinde çatlak görünümü oluşmaya başlar.
Şiddetli: Makat derisi kızarık ve ıslak görünür. Ülserler ve beyaz alanlar oluşur.
Kronik: Cilt soluk ve beyaz renk alır. Bölgedeki kıllar dökülmeye başlar.
Makat Kaşıntısının Tanısında Yapılan Tetkikler Nelerdir?
Makat kaşıntısının tanısında sık kullanılan inceleme yöntemleri; anoskopi, rektoskopi, sigmoidoskopi, kolonoskopi, alerji testleri ve deri biyopsisidir.
Anoskopi; makat kanalının anoskop adındaki, ışıklı cihazla incelenmesidir.
Anal kaşıntı tanısında en sık başvurulan yöntemdir. Diğer görüntüleme yöntemleri, çoğunlukla, kaşıntı rektum ve bağırsak bölgesindeki bir soruna işaret ettiği zaman yapılır.
Makat Kaşıntısının Tedavisi Nasıl Yapılır?
Makat kaşıntısının tedavisi için öncelikle altta yatan sorunun net bir şekilde saptanması gerekir. Anal fissür fistül veya hemoroid gibi sorunlar mevcutsa tedavisi yapılır
İdiopatik (nedeni bilinmeyen) anal kaşıntı vakalarında ise kişi bazı önlemler alarak makat kaşıntısını azaltabilir.
Anal kaşıntıyı önlemek için:
*Yüksek lif içeren gıdalarla beslenmek, bol sıvı tüketmek
*Anüs bölgesini düzenli aralıklarla, ılık su ile yıkamak
*Yumuşak tuvalet kağıtları kullanmak ve bölgeyi tahriş etmekten kaçınmak
*Bol ve pamuklu giysileri tercih etmek
*Dışkılamadan sonra bölgenin tamamen temizlenmesine ve hijyen kurallarına özen göstermek gerekir.
