# AKUT ROMATİZMAL ATEŞ (ARA)
( Akut Eklem Romatizması/ Poststreptokoksik Reaktif Artrit)
Bir şeyin ne kadar çok adı varsa, o şey o kadar tartışmalı demektir. Yakın zamana kadar romatizma denince ilk akla gelen bu hastalık, bugün artık neyse ki toplumumuzda seyrek görülür olmuştur.
Romatizma kalbe vurur' korkusunun kökeni bu hastalıktır. Öğrenciliğimizde bize de bu tablo için: 'Eklemleri yalar, kalbi ısırır' vurgulaması yapılırdı.
Nesiller boyu gençlerin kalp sağlıklarını çok olumsuz etkileyen, neyse ki artık modern toplumlarda bu etkisini yitiren bu hastalık; bazı insanlarda özellikle de çocukluk çağında bazı Streptokok türleri ile geçirilen üst solunum yolları enfeksiyonundan bir süre sonra gelişen, eklemleri, kalp kapakçıklarını, böbreği, deriyi tutabilen bir reaktif olaydır. Reaktif şu anlama geliyor. Organizma geçirilen enfeksiyona karşı bir immünolojik yanıt veriyor. Bu yanıt eklemler ve/veya kalp kapakçıklarını tutabiliyor, ya da böbreği...
Eklemdeki olay gezici eklem ağrı ve şişlikleri şeklinde seyrediyor, kalıcı bir zarar vermeksizin sona eriyor. Buna karşın özellikle kalbin mitral kapağındaki harabiyet yaşamsal öneme sahip.
Bu hastalık tablosuna yatkın insanlarda olay, aynı mikropla temasla tekrarlayabiliyor. İşte bu nedenle Penisillin ya da benzeri antibiyotiklerle hastalıktan korunmak gerekiyor. Hastanın risk derecesine göre de bu koruma olayı yıllarca sürdürülüyor. Kalp tutulumu ile ilgili olarak, açık kalp ameliyatları, kapak protezleri çok önemli bir gelişme sağladı.
En önemlisi ise toplumun bu konuda bilinçlenmesi. Özellikle de çocuklarda boğaz enfeksiyonlarının zamanında tedavisi, el hijyenine dikkat etmek, basit ama çok değerli önlemler. Zira, ne yazık ki, sosyoekonomik açıdan düşük toplumlarda ARA hala yaygın bir halk sağlığı sorunu...
AKUT EKLEM ROMATİZMASINDA EFSANEVİ ASO TESTİNİN DEĞERİ
ASO geleneksel olarak en bilinen romatizma testidir. Bir de en yanlış yorumlananıdır!
Herhalde tarihsel olarak ilk devreye giren romatizma testi olduğundan olacak, hemen her tür romatizmayı araştırırken gerekli gereksiz başvurulurdu..
ASO Streptokok adlı bakteriye karşı vücudun cevabını gösterir. Bu temas ne kadar güçlü ise o kadar yüksek çıkar. Ama bu temasın ne zaman olduğu konusunda ipucu vermez. Yani bir boğaz enfeksiyonu sonrası yüksek bulduğunuz ASO değeri, belki de uzun zamandır mevcuttur. Bunun anlamanın yolu belli aralarla bir seri test yapmaktır. Değer, bu kesitte aynı kalırsa, temas uzun süre önce olmuş demektir. Yükseliyor ya düşüş eğilimi gösteriyorsa, temas yakın zamanda olmuş demektir.
Bu da koruyucu antibiyotik tedavisine başlamak için yol göstericidir.
Kısacası ASO sadece AKUT EKLEM ROMATİZMASI'nı araştırmada klinik tablo ile birlikte değerlendirildiğinde ve bir seri ölçümle fikir verebilecek bir testtir.
AKUT EKLEM ROMATİZMASINDA TEDAVİ
Akut eklem romatizması, geçirilen bir üst solunum yolu hastalığından 10-15 gün sonra, ani bir şekilde, orta ve büyük eklemlerde birkaç günde bir yer değiştiren ağrı, şişlik, kızarıklık ile başlar. Bu tablo tedavi edilmezse ortalama 1-3 ay içinde kendiliğinden sona erer. Olay sırasında hastanın ateşi çıkar. Bacaklarda ve gövdede harita şeklinde deri kızarıklıkları olabilir. Kalp tutulumu olursa, buna bağlı halsizlik, çabuk yorgunluk, çarpıntı gibi bulgular da olabilir.
Tanı, klinik bulgular, hastalık öyküsü ve laboratuar bulgularına dayanılarak konur. Eklem bulguları sıradan antiromatizmal ilaçlar ya da kortizonla baskı altına alınır. Zaten eklemdeki olay, bir süre günlük yaşamı kısıtlama ötesine geçmez, kalıcı iz bırakmaz.
Olayın diğer yanı kalp tutulumuna ilişkindir. Burada ise profilaksi, yani olayın tekrarını engelleyici önlemler önceliklidir. İşte burada Penisilin veya muadilleri devreye girer.
Bu uygulamada, ilk ataktaki kalp tutulumu ya da olasılığına bakılarak, gerekli süre saptanır. Kalp tutulumu olmuşsa, tekrarı engellemek için yaşam boyu koruma bile gerekebilir. Profilaksi için süre belirlemesinde sosyal faktörler de gözönünde tutulmalıdır. Örneğin küçük çocuklarla, dolayısı ile Streptokok enfeksiyonları ile daha sık karşılaşan yuva ya da ilkokul öğretmeni, emekli olana kadar korunmalıdır.
