Aile, temel işlevi üreme, çocukların bakımı, büyütülmesi ve sosyalleşmesi olan toplumun en küçük birimidir. Günümüzde sağlıklı bir ailenin yerine getirmesi geren 3 ana işlevi vardır.
1. Temel: Aile üyelerinin bakımı, beslenmesi, korunması ve eğitimi gibi yaşamsal gereksinimlerini sağlamalıdır.
2. Gelişimsel: Sıcak ve açık iletişim ile duygusal yakınlığın kurulması, destek ağı, sosyalleşme gibi aile bireylerinin ruhsal ve sosyal gelişimini desteklemelidir.
3. Kriz: Aileyi bütünüyle etkileyen ya da aile üyelerinden birinin yaşadığı bir zorluk ile baş etmek için aile üyeleri birbirine destek olmalı ve korumalıdır.
Aile ve Çift Terapisi Nedir?
Aile ve çift terapisi; değişim ve gelişimi sağlamak adına, aileler ve çiftler arasındaki yakın ilişkinin çalışıldığı, psikoterapinin bir dalıdır. Bireylerin diğer insanlarla kurdukları ilişkiler, ruh sağlıkları ve duygusal doyumları açısından çok önemlidir. Özellikler ebeveyn, eş ve çocuklar gibi kişilerle kurulan yakın ilişkiler daha belirleyicidir. Bu yakın ilişkilerden birisi olan evlilik ilişkisinde, eşler zaman zaman çatışmalar, zorlu ve sıkıntılı dönemler yaşayabilirler.
Aile ve çift terapisinde amaç, aile içinde ve çiftler arasında yaşanan zorlu ve sıkıntılı süreçlerin ele alınarak çatışmaların çözülebilmesi ve tüm aile üyelerinin sağlıklı yönde değişiminin ve gelişiminin sağlanmasıdır. Hem aile içi ilişkileri düzenlenmesi hem de diğer insanlar ve durumlar ile ilişkilerin düzenlenmesi hedeflenmektedir.
Ülkemizde aile ve çift terapisi son yıllarda giderek artan bir öneme sahiptir. Bireyler, sıkıntılı ve zor olan döngülerinden kurtulabilmek için tüm sistemde meydana gelebilecek bir değişime ihtiyaç duymaktadırlar. Terapistler, aile üyelerinin birbirlerine yardım edebilmeleri için yapıcı yollar bulmasına yardım ederler. Her bir üyenin sıkıntısı aile sistemi içinde değerlendirilir.
Aile ve çiftlerle olan çalışmaların uzun vadeli etkisi söz konusudur. Terapiye katılan bireyler, kendileri ve diğer aile üyeleri hakkında daha fazla şey öğrenmektedirler. Bireylerin birbirleri ile kurdukları yakın ilişkiler desteklenmektedir. Problemlerle baş etme becerilerinin edinilmesi ile birlikte, sadece o anda yaşanan durumlara çözüm üretilmesi değil, sonrasında da yaşanabilecek bazı zor durumlarla baş edilebilesi sağlanabilmektedir.
Hangi durumlarda aile terapisine başvurulmalıdır?
Büyük aile problemlerinde
Ev içindeki rol paylaşımı problemlerinde
Evliliğe hazırlık, yeni evli, yeni çocuklu, çocuğun evden ayrılması, emeklilik ve yaşlılık gibi dönem geçişlerinde yaşanan problemlerde
Çocuk ve ergenlerde okula başlama, ev ve/veya okulda davranış bozukluğu ve diğer okul problemleri
Cinsel problemlerde
Yeme bozuklukları
Aile üyelerinin iletişimi ve birbirini algılamasında kronik ve ciddi sorunların varlığında
Beklenmedik şekilde ortaya çıkan ya da kronik hastalıklarda
Ailenin ani ölüm ya da travma ile karşılaşmasında
Bireyselleşemeyen ayrılma sorunu olan bir ergenin varlığında
Ebeveynlerin çocuk tarafından kontrolü ya da yönetilmesinin söz konusu olduğu durumlarda ve diğer ebeveynlik becerileri için
Ayrılık ve boşanma sırasında yalnızca çocukların iyiliği göz önünde tutulabilmesi için danışmanlık almak üzere
Üvey bireyi bulunan ailelerde destek amaçlı
Evlat edinme, üvey ebeveyn/çocuk ilişkilerinde
Aile yaşamında değişiklikler (iş değişikliği, ekonomik problemler, taşınma, göç vb.)
Diğer tedavilerin yetersiz kaldığı durumlarda (örneğin bireysel terapide sürekli aile sorunları gündeme geliyorsa...)
Hasta birey psikiyatrik tedaviye isteksizse
Alkol ve madde kullanımı
Kendine zarar verici davranışta
Aile üyelerinden birindeki düzelme bir diğer bireyde bozukluğa neden oluyorsa
Ailede birden fazla kişinin tedaviye ihtiyacı olduğu halde kaynaklar yalnızca birisi için yeterli ise
Aile terapisine başvurulmalıdır. Bazı durumlarda, aile ve çift terapisi yasal olarak önerilmektedir. Örneğin aile mahkemelerinde boşanma vb. bazı davalarda önce aile/çift terapisi önerilmektedir.
Aile ve Çift Terapisi Nasıl Yapılır?
Aile ve çift terapisi uygulamalarının farklı yöntemleri vardır. Bazı uygulamalarda tüm aile üyeleri aynı seansta bir araya gelirken, ağırlıklı olarak terapist aile üyelerinden bir ya da ikisini veya çiftleri tek tek görebilir. Özellikle çocuk merkezli aile terapisi uygulamalarında, bazı durumlarda, çocukları öğretmenleri, okul rehberlik servisi ya da sosyal hizmet uzmanları ile görüşmeler söz konusu olabilmektedir.
Aile ve çift terapisi, duruma göre değişebilmekle birlikte, genellikle 8–24 seans olarak yapılmaktadır. Ailenin ihtiyaçlarına bağlı olarak daha kısa ya da daha uzun süreli olabilir. Genellikle haftada bir veya 2 haftada bir uygulanır. Aile terapisi için çift sean yani 1.5 saat daha uygun olur, aile bireyleriyle tek tek görüşüleceği seanslar 45 dakikadır. Her seansta aile üyelerinin tümü katılmamaktadır.
Aile Terapistleri Aile Bireylerinin;
Düşüncelerine, değerlerine, umutlarına ve ihtiyaçlarına saygı duyar.
Yaşadıkları zorlukları ve duygularını doğru şekilde karşı tarafı irrite etmeden ifade etmeye ve birbirlerini dinlemeye teşvik eder.
Birbirlerini daha iyi anlamaya yardımcı olur.
Davranış ve sözlerinin diğer aile üyeleri üzerinde nasıl etki yarattığının farkında olmalarına yardımcı olur.
Aile içindeki ilişkileri keşfetmeye ve amaçları doğrultusunda çalışmaya teşvik eder.
Birbirlerini suçlamayı ya da kendilerini savunmayı bırakıp, birlikte çalışarak nasıl çözüme ulaşabileceklerini düşünmeye teşvik eder.
Hangi konularda daha iyi olduklarını ve güçlü yanlarını bulup, bununla gurur duymalarını sağlamaya çalışır.
Baş etme yöntemlerini, güçlü yanlarını problemlerin çözümünde kullanır.
Problemlerin çözümünde sorumluluk almaya teşvik eder. Bazı aile bireylerinin davranışlarını diğerlerinden daha fazla değiştirmesi gerekebilir.
Kimi zaman aile terapistleri ilişkiler konusundaki uzmanlıklarını şirket ve benzeri organizasyonlarda kullanırlar. Boyutları farklı olmakla birlikte her şirket aslında aile sisteminin büyük bir kopyasıdır. Sistemde terapist koçluk ve ara buluculuk gibi görevler üstlenebilir.
