Halitozis-ağız kokusu, ağızdan yayılan kötü, hoş olmayan kokudur. Ağızdan yada ağız dışından kaynaklanabilmektedir. Psikososyal stres, kişide özgüven problemleri, sosyal baskı gibi sorunların meydana gelmesine yol açmaktadır.
Halitozis nedenleri kaynaklandıkları bölgelere göre incelendiğinde; %90 ağızdaki problemlerden, %10 da ağız dışı nedenlerden kaynaklandığı görülmüştür.
Halitozisi fizyolojik halitozis ve patolojik halitozis olarak ikiye ayırabiliriz.
Fizyolojik halitozis; bazı gidalara (sarımsak, alkol, soğan, baharatlı yiyecekler vs gibi) iyi temizlenmemiş ağız içindeki çürümelere bağlı meydana gelmektedir. Sigara kullanımı ve mensturasyon sırasında meydana gelen hormonal değişiklikler de ağız kokusuna neden olmaktadır. Fizyolojik halitozis çoğunlukla ağız ve diş temizliğine dikkat edilerek kontrol altında tututlabilir.
Patolojik halitozis; hem ağız hem de ağız dışı bir çok nedenden kaynaklanabilmektedir.
Ağız kaynaklı ağız kokusu nedenleri:
-Dil tabakası, dilin üst kısmında biriken kalıntılar ve bazı dil hastalıkları
-Periodontal hastalıklar, diş eti hastalıkları
-İmplant ve protezler
-Çürükler
-Nekroze olmuş diş pulpaları
-Mukoza hastalıkları, mukozal yaralar ve ülserler
-İyi temizlenmeyen, kirli takma dişler
-Azalmış tükrük akış kızı ve tükrük miktarı
-Ağız kuruluğu
-Ağız içi mantarlar, ülserasyonlar, enfeksiyonlar
Ağız dışı kaynaklı ağız kokusu nedenleri:
*KBB HASTALIKLARI
-Kronik tonsillit (bademcik)
-Tonsiller magma (tonsil kripleri arasında gıda ve bakteri artıklarının oluşturduğu kirli sarı renkli yapılar)
-Tonsil taşları
-Kronik sinüzit
-Burun polipleri
-Burunda yabancı cisim
*GASTROİNTESTİNAL SİSTEM (mide-bağırsak sistemi) HASTALIKLARI
-Gastrit ve Peptik ülser
-Reflü (mide içeriğinin yemek borusuna kaçışı)
-İleus (barsak tıkanıklığı)
-Özafagus Divertikülü (yemek borusu cepcikleri)
-Karaciğer Sirozu
-Karaciğer Yetmezliği
*ENDOKRİN SİSTEM HASTALIKLARI
-Diabetes Mellitus (şeker hastalığı)
-Trimetilaminüri (Palazma protein metabolizması bozukluğu)
*KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ
*GÖĞÜS HASTALIKLARI
-Akciğer Absesi
-Bronşiektazi (bronşların belli alanlarda genişlemesi ve içinde infekte materyal birikmesi.
*PSİKOLOJİK NEDENLER
-Stres ağız kuruluğuna bu da dil üzerinin mekanik temizliğinin azalmasına ve halitozise neden olur.
*PSİKOMATİK NEDENLER (Halitofobi)
-Gerçek bir ağız kokusu yoktur hasta psikolojik rahatsızlığını ağız kokusu olarak somatize eder.
*RADİOTERAPİ
-800 rad üzeri ışın alınması tükrük mikatrında azalmaya neden olarak mekanik temizlemenin azalmasına sebebiyet vererek ağız kokusuna neden olur.
*YAŞLILIK
-Tükrük salgısındaki azalma sonucu ağız kokusu nedenidir.
*AĞIR DİYET, AÇLIK, ORUÇ
-Diyet, açlık ve oruç yağların yakılmasına neden olur. Bu da keton cisimlerini arttırır. Bunlarda solunum havasında kötü kokya neden olur. Oruçta susuz da kalınması tükrük miktarını azaltacağından mekanik temizlenme de azalacaktır.
Holitozisde tanı koyabilmek multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. %80-90 ağız içinden kaynaklandığı için öncelikle ağız içindeki kokuya neden olabilecekl faktörler ekarte edilmelidir. Tanı koyabilmede süreç diş hekimi muayenesi ile başlamalı, K.B.B. muayenesi ile devam etmeli. Daha sonra gerek duyuldukça dahiliye ve diğer branş hekimlerinden yardım alınmalıdır.
Halitozisin tedavisi etyolojiye (kokunun kaynağına) yöneliktir. Ağız içi ve ağız dışı kaynaklar tesbit edilip, tedavi bu kaynakları ekarte etmeye yönelik uygulanmalıdır.
Ağız kokusu ağız içi kaynaklı ise, ağız kokusuna neden olan bakterilerin ağız içinde çoğalmasını engellemek için;
-Ağız hijyeni düzenlenmeli ve kalıcı hale getirilmeli
-Diş taşları temizlenip gingivitis ve periodontitis tedavi edilmeli
-Diş eti cepleri ortadan kaldırılmalı.
-Diş çürüklerinin gerekli tedavileri yapılmalı.
-Protez bakımları yapılıp eskimiş protezler, dolgular değiştirilmeli.
-Diş fırçalama öğretilmeli, dilin dorsal (üst) yüzeyide fırçalanmalı.
-Diş aralarıda iş ipi vasıtasıyla temizlenmeli.
-Çay, kahve, tütün kullanımı sınırlandırılmalı, çünkü dilin üzerinde plak oluşumunu kolaylaştırır.
Ağız kokusu yapan bakteriler volatile sülfir bileşimleri salımına neden olduğundan,
-Klorhexidin glukonat
-Setilpiridinyum kloridli gargaralar
-Çinko tuzları kullanılması sülfürleri bağlayarak halitozisin paliatif tedavisinde etkili olur.
Sonuç olarak halitozis kişinin psikolojisini ve sosyal iletişimi olumsuz olarak etkileyen bir faktör olmasının yanında bazı organik hastalıklarda görülen bir bulgudur. Etyolojisine yönelik araştırmalar öncelikli olarak ağız içi faktörlere yönelik olmalı ancak ağız dışı halitozis nedenleri de göz ardı edilmemelidir.
Örneğin, tonsiller (bademcikler) üzerindeki magmalar, tonsil taşları temizlenmeli, gerekli ise tonsillektomi (bademcik ameliyatı) yapılmalı.
Burun polipleri, burun içi deformiteler, sinüzit bulguları değerlendirilmelidir.
Mide-bağırsak sistemi şikayetleri aranarak, gerek görülürse dahiliye uzmanına yönlendirilmeli.
alternatif olarak içecek ve uygun yiyeceklerinizde tarçın kullanabilirsiniz. Tarçın ağız içi bakterilerle mücadelede önemli bir yardımcıdır. Şekersiz tarçınlı sakızlarda uygun bir öneri olabilir. Bol su tüketilmesi de bakterilerin en az seviyede tutulması için direk yardımcıdır. Ayrıca tükrük salgısını da arttırarak yardımcı olur.
Halitozisin etyolojisinin multi faktöriyel olabileceği unutulmayıp, ayırıcı tanıya gidilmeli ve olası nedenleri tesbit ederek buna yönelik bir tedavi uygulanmalıdır.
