*İyot tüketimi yetersizliği, tüm dünyada zeka geriliğinin en önde gelen nedenleri arasındadır.
* Koruyucu tedavi yöntemleri sağlanarak iyot yetersizliği önlenebilir.
İyot minerali, insanların büyüme ve gelişme, beyin ve sinir sisteminin normal bir şekilde çalışması, vücut ısısı ve enerji harcanmasını denetleyen tiroit hormonunun yapımı için gerekli olan elzem bir mineraldir. Yetişkin bir insan vücudunda ortalama olarak 20-30 mg kadar iyot bulunur. Bunun % 75’ i tiroit bezinde, kalanı da kan, süt salgılayan meme bezi, mide mukozası ve diğer dokularda bulunur.
İyot minerali vücuda; su, deniz ürünleri ve besinler yoluyla alınır. Ancak besinin içerdiği iyot miktarı besinin yetiştiği ortamın toprağının iyot miktarıyla da alakalıdır. İyot yetersizliği özellikle dağlık ve toprak erozyonunun görüldüğü bölgelerde yaygın olarak görülebilmektedir. Toprağın, suyun, iyot yönünden yetersiz olması, ayrıca guatrojen içeren besinlerin de (soğan, sarımsak, brüksel lahanası, şalgam, turp, lahana, karalahana vs.) tüketimi iyodun yeterli şekilde vücuda alınamamasını veya kullanılamamasına neden olmaktadır.
İyot yetersizliği sonucu ortaya çıkan hastalıklar anne karnındaki embriyonun etkilenmesiyle başlar. İyot yetersizliği sonucunda embriyoda birçok hasara neden olmaktadır; düşük tehlikesi, ölü doğumlar, doğuştan anomaliler, mental gerilik, sağırlık, şaşırlık, cücelik, psikomotor bozukluklar vs. Özellikle iyot yetersizliği yeni doğan bebeklerde guatr, kretenizm ve zeka geriliklerine neden olmaktadır. Yetişkinlerde de yetersiz iyot alımına bağlı olarak guatr (tiroit bezinin büyümesi) ve hipotiroidi (tiroit bezinin az çalışması) görülmektedir. İyot yetersizliği nedeniyle, tiroit bezinden salgılanan bir hormonun (TSH) uyarılması guatr oluşumuna neden olmaktadır.
Tiroit bezinin olması gerekenden daha az çalışması (hipotroidizm), vücudun yeterli miktarda tiroit hormonu salgılamadığını ifade eder. Bu durumda; hareketlerde yavaşlık, sürekli bir uyku hali, deride kuruma, soğuğa karşı aşırı duyarlılık, kabızlık, küçük çocuklarda bunlara ilave olarak mental gerilik ve büyüme geriliği gözlenmektedir.
İyot dengesi çalışmalarına göre yetişkin kişilerde en az 2 mcg/kg/gün iyot alınması gerekmektedir. Dünya Sağlık Örgütü’ nün raporuna göre önerilen iyot miktarı; gebe ve emzikli kadın 250, güvenilir üst alım düzeyi 500, 2 yaş ve altı çocuklarda 90, üst alım düzeyi 180’ dir.
İyot yetersizliğinin en riskli grupları; doğurganlık çağındaki kadınlar, gebeler, bebekler ve çocuklardır. Bebekler ve çocuklarda; büyüme, gelişme ve zeka düzeyleri akranlarına göre en az 13,5 puan daha düşük bulunmuştur.
İyot eksikliği Hastalıklarının Önlenebilir bir sorun olduğu unutulmamalıdır.
Tüketilen besinlerle yeterli iyot alınamadığı durumlarda iyodu dışarıdan almanın en ucuz, uygun, kolay ve yaygın yolu, 1994’ te UNICEF ile işbirliği yapılarak başlatılan iyotlu tuz tüketimidir.
İyotlu tuz tüketimi, hastalıkları iyileştirici değil hastalıkların oluşumlarını önleyici özellik gösterir.
İyotlu tuzlar, iyot kaybını önlemek için; koyu renkli kavanozlarda, serin, ışık ve güneş almayan yerlerde saklanmalıdır.
Sadece iyotlu tuz kullanımını sağlayarak toplumumuzu önemli bir halk sağlığı sorunu olan İyot Yetersizliği Hastalıklarından koruyabiliriz.
