Disleksi zekası normal ve normal üstü olduğu halde okuma , yazma, matematik becerilerinde bozukluk ve dinleme, düşünme , anlama , kendini ifade etme becerilerinde görülen aksaklıklar ile karakterize olan bir bozukluktur.
En temel belirtisi ilk okula başladığında okumayı öğrenmede zorluk ve okuma beceilerinin yaşıtlarının çok altında olması ve okumaya karşı isteksizliktir. Yazısı yaşıtlarına göre oldukça kötüdür. Hem okurken hem yazarken harfleri karıştırır. Çalışmasına rağmen akademik başarısı düşük olabilir.
Disleksi rehabilite edilebilen ancak tamamen yok edilemeyen bir bozukluk. Doğuştan itibaren başlar ve ömür boyu devam eder. Ancak belirttiğim gibi rehabilite edilebilir yani disletik bir çocuğun yaşadığı zorluklar özel eğitim yöntemler ile hayatını etkilemeyecek bir ölçüye indirilebilir.
Gelişmiş ülkelerde özellikle İngiltere ve Amerika'da disleksi olan çocuklara yönelik araştırmalar ile eğitim ve tedavi yöntemleri sürekli olarak geliştirilmektedir. Disletik çocuklara yönelik eğitsel tedavi merkezleri hatta bu çocukların gidebileceği sadece disletiklere yönelik kurulmuş okullar bile bulunmaktadır.
Bu ülkelerde bu çocuklar yönelik yapılan bunca yatırımın tek nedeni herkesin eğitimi ihtiyacı olduğu için değildir. Diğer ve daha pragmatik olan neden bu çocukların diğer bireylere göre farkı bakış açılarına sahip olmaları, yaratıcılıkları ve normal üstü zekaya sahip olma ihtimallerinin diğer çocuklara göre daha fazla olmasıdır.
Görüldüğü gibi adı geçen bu ülkeler bu değerli potansiyeli harcamamak için çalışmakta ve ciddi maddi kaynak harcamaktadır.
Maalesef ki disleksi ülkemizde farkındalığı tam oluşturulamamış bir alan bu nedenle geçmişte disleksi olup ta okul hayatını başarısızlıklar ile geçirmiş ve değerlendirilememiş nice potansiyeli kaybettiğimizi düşünmek maalesef ki çok üzücü.
Oysaki özel eğitim yöntemleri ile bu kişilerin akademik olarak daha yukarılarda olmaları sağlanabilir, disletik belirtileri en aza indirilebilirdi.
Yetişkin yaşa gelmiş ancak halen disletik belirtiler gösteren ve hayatlarının değişik alanlarında zorluklarlar yaşayan disletik yetişkinlerin sayısı oldukça fazladır. Yetişkinler de görülen disleksi belirtilerini anlayabilmek amacıyla aşağıda geçerliliği ve güvenirliği yapılmış olan bir testi sunuyorum.
Vinegrad Testi (Disleksi)
Aşağıda sunulan Vinegrad Testi yetişkin gruplara önerilir.
Yetişkinler için Disleksi Testi sayesinde disleksili bireyler hakkında bilgi edinmek mümkündür. Her ne kadar Disleksi Enstitüsünde geliştirilmiş olsa da test revise eden Dr Michael Vinegrad'ın adıyla anılmaktadır. Test Evet veya Hayır şeklinde cevaplandırılacak 20 sorudan oluşmaktadır. Bu basit test yaşları 18 ile 68 arası olan % 79'u öğrenci olan 679 yetişkine uygulanmıştır. Bu gruptaki 32 öğrenci disleksili olarak değerlendirilmiş ve bu sayede disleksili (ortalama 12.7 evet cevabı vermiş) olanlar ile disleksili olmayanlar (ortalama 4.4 evet) arasında bir karşılaştırma yapmak mümkün olmuştur. Testi dolduranların %90'ı sekiz ve daha az soruya evet cevabı vermiştir. Diskriminant fonksiyon analizi, Sağ ve sol ayrımı yapmakta zorlanıyor musunuz? vb 12 sorunun özellikle disleksi için iyi birer indikatör olduğunu göstermiştir.
Martin Turner
Psikoloji Bölüm Başkanı
Disleksi Enstitüsü
06 May 1999
Numaralandırılmış soruları evet veya hayır şeklinde cevaplayınız.
Evet
Hayır
1. Sağ ve sol ayrımı yapmakta zorlanıyor musunuz?
2. Harita takibinde veya yol bulmakta zorlanıyor musunuz?
3. Yüksek sesle okumaktan rahatsızlık duyuyor musunuz?
4. Bir sayfayı okumanız normalden daha uzun bir zaman mı alıyor?
5. Okumakta olduğunuz konuyu takip etmekte zorlanıyor musunuz?
6. Uzun kitap okumaktan sıkılır mısınız?
7. Yazınız ve imlanız zayıf mı?
8. El yazınız okunaksız mı?
9. Kalabalık önünde konuşmakta zorlanıyor musunuz?
10. Telefonda başkaları için not alıp gerekli kişiye iletmekte zorlanıyor musunuz?
11. Uzunca bir kelimeyi söylemekte zorlanıyor musunuz?
12. Kafanızdan hesap yapmakta zorlanıyor musunuz?
13. Telefon çevirirken (tuşlarken) numaraları karıştırıyor musunuz?
14. Ayları peş peşe doğru sırada söylemekte zorluk çekiyor musunuz?
15. Ayları sondan başlayarak geri sıralamakta zorluk çekiyor musunuz?
16. Hiç tarihleri karıştırıp randevularınızı kaçırdığınız oluyor mu?
17. Çek yazarken yanlışlıklar yapıyor musunuz?
18. Form doldururken zorluk çekiyor musunuz?
19. Örneğin 59 ile 95 gibi otobüs numaralarını karıştırıyor musunuz?
20. Öğrenciyken çarpım tablosunu ezberlemekte zorluk çekmiş miydiniz?
