Sesin enejik kullanımı - Vokal fitness:
Ses kullanımı vücudumuzun diğer fonksiyonları gibi en iyiyi elde etmek üzere geliştirilebilir. İstenen veya beklenen durum ve ortamda sesin kullanımı için kişinin kendisini hazır hissetmesidir. Vokal fitness basit bir konuşma için gereken kullanım tarzından, uzun süreli veya konser - stüdyo ortamlarında kullanıma kadar kişinin hazırlanmasını içermektedir.
En zor kullanım sakin ses kullanımıdır. Ses kullanımında "state of art" sakin ve anlaşılır bir sesi yaratabilmektir. Hepimiz sesimizin doğuştan olduğuna ve değiştirilemeyeceğine, Allah vergisi sesin çok daha önemli olduğuna inanmışızdır. Bu fikir bir bakımdan insanı rahatlatır ancak sesi için çalışmayacağı bir tembelliği de ortaya koyar. Bu fikir kesinlikle yanlıştır. Sese her zaman birşeyler eklemek mümkündür ve bu kişinin hayatını tahmin edemeyeceği oranda etkileyecektir.
Ses kullanımı bir özgüven meselesidir. "Vücuda hakimiyet". İnsanın kendisini kontrol edebiliyor olması ve bunu rahat bir biçimde gerçekleştirmesi karşısındaki kişide güven uyandırır. Vücutta en zor kontrol edilen fonksiyonun ses olduğunu söyleyebiliriz. Basit bir sesten bile karşımızdakine inanılmaz oranda kendimiz hakkında bilgi aktarabiliriz. Bu ses iyi hissettiğimiz durumlarda sorunsuz çıkacaktır, ancak kaygı, korku, güvensizlik gibi durumlarda ise bu olumsuz duygularla ilgili de akustik mesajları da karşımızdakine verecektir. Bunu seste ani bir patlama, şiddet ve ton kontrolsüzlüğü ve titreklik gibi tarifleyebileceğimiz küçük ve az farkedilir durumlarda bile karşımızdaki bunları bir profesyonel gibi bilemese de geçmiş yaşam tecrübelerinden beyni tanımlayacak ve sizin o anki durumunuz hakkında bir çıkarım ve yargıda bulunacaktır. Durum artık sizin değil karşınızdakinin kontrolüne geçecektir. Artık sahne sizin değildir. Avaz avaz bağırarak şarkı söylediğiniz durumlar ise aslında kontrolü en çok kaybettiğiniz fakat aynı zamanda kontrol beklentisinin en az olduğu durumdur. Bu nedenle daha kolay bir durumdur. Bu durumu en çok alkollü şarkı söyleyen bar müdavimlerinde görmek mümkündür. Unutmamak gerekir ki en basit durum bu olsa da ses telleri üzerindeki en büyük yıpranma da bu tarz kullanımda görülmektedir.
İyi bir ses, sağlıklı ses telieri ve iyi çalışan bir vücuttan çıkmaktadır. Bunun daha ötesi sesin mükemmel kullanımdır. Özellikle elit sanatçılarda olması gereken ve iyi bir performansın da ön şartıdır. Vücudumuzu nasıl günlük aktivitelerimize hazırlıyor isek sesimizi de hazırlyabiliriz. Bu durumu "ses jimnastiği" olarak tanımlıyoruz.
1. Uyku:
Günlük yaşama başlangıcımız sabah uyanma ile başlamaz, daha öncesini uykuyu da hesaba katmak gerekir. İyi bir uyku estesi günkü tüm aktivitelerimiz için temel belirleyicidir. Uyku ile iki durumu sağlıklı halde tutarız: bunlar kaslarımızın dinlenmesi, ikincisi de beynin kompleks uyku aktivitelerinin doğurduğu nöropskiyatrik durumlardır. Uyku kalitesi düşünce tüm kaslarımızda ki bunlara akciğer, gırtlak ve boğazımızdaki kaslar da dahil normal fonksiyonlarını görmekte yetersiz kalacaktır. Bu da uyandığımız andan itibaren kötü bir ses kalitesi veya erken yorulan, gergin, titrek bir ses kalitesi tarzında kendini gösterecektir. Sanatçılarda bu durumu sağlamak çoğunlukla zordur. Çoğunlukla programları geç saattedir ve diğer meslek gruplarının yaşam saatlerini uygulamaları mümkün değildir bu nedenle uyku düzeni de değişebilmektedir. Uyku zamanlaması bu nedenle kişiler arasında değişiklik gösterse de uykununu en az 7 saat ve kaliteli olması gerekmektedir. Kaliteli uyku denince aklımıza farklı şeyler gelebilir; ancak şöyle tanımlamak doğru olacak. Uyku sırasında nefes tıkanıklığı, çene sıkma, huzursuz bacak gibi durumların olmadığı, horultusuz, sessiz ve rahat bir uykudur. Uyandığımızda sesimizin de dinlenmiş ve rahat çıkması gerekir. Eğer sabah uyanınca ses problemi yaşanıyorsa bu durumun önemsenmesi ve tedavi edilmesi gerekebilir. Çoğunlukla "mahmur ses " olarak ta tabir edilen sabah kalınlık aslında doğal ve normal bir durum değildir. Çoğunlukla altında boğaz reflüsü veya kötü bir uyku kalitesi vardır. Sabah yorgun uyanma, gün içerisinde dikkati toparlayamama, özellikle yemeklerden sonra şekerleme ihtiyacı, yolda araç kullanırken uykuya meyil, gün içerisinde değişken yüksek tansiyon gibi durumlarda uyku apnesi olarak adlandırılan ve uyku sırasında solunum tıkanması problemi olabilir. Bu problem insan ömrünü etkileyen ve yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen bir problemdir. Uyku testi (polisomnografi) gibi incelemelerde değerlendirilmesi önerilir.
2. Sabah ses jimnastiği
Sabah uyandığımızda ses kalitemizin kalın veya bozuk olmaması gerekir. Problemsiz bir gırtlak, uyanınca zinde olmalı ve iyi bir ses üretebilmelidir. Bu nedenle sabahları basit birkaç ses jimnastiği gün içerisinde kaliteli bir ton tutmamızı sağlayacaktır. Nefes ve ses tellerini aynı anda çalıştıran kombine egzersizler sabah ses enerjisini sağlamada etkilidir.
