Varis Nedir?
Bacaklarda şişme ve ağrıya sebep olan; derinin hemen altındaki toplardamar genişlemelerine varis denir.
Bilinen en eski rahatsızlıklardan birisidir ve görülme sıklığı çok fazladır.
Nasıl Oluşur?
Bacaklarımızdaki toplardamarlar kirli kanı yer çekiminin tersi yönünde temizlenmesi için akciğerlere ve kalbe taşıyan damarlardır.
Bu damarların içinde yukarı doğru akımın sağlanabilmesini kolaylaştıran ve aşağıya doğru kanın toplanmasını engelleyen kapaklar vardır.
Bu kapakların görevini tam yapması ,bacak baldır kaslarının çalışması ve derin nefes aldığımızda göğüs boşluğunda ortaya çıkan negatif basınç sayesinde kan kalbe doğru tek yönlü ilerler. Ancak kapaklarda hasar oluştuğu zaman kalbe yönlenmesi gereken kan geriye kaçarak damarın genişlemesine ve kapakçıkların daha da bozulmasına yol açarak yüzeysel toplardamarlarda varisler oluşur.
Varis neden olur ve kimlerde görülür?
Genetik yatkınlık en büyük etken buna ek olarak varis oluşumunu arttıran faktörler;
Ayakta uzun süre hareketsiz olarak durmayı ve oturmayı gerektiren işlerde çalışma. (doktorlar, öğretmenler, şoförler, ev hanımları, sekreterler) meslek hastalığı diyebiliriz.
Gebelik
Doğum kontrol ilaçları
Geçirilmiş damar iltihabı ve damar tıkanıklığı sonrası kapakçıkların bozulmasına bağlı varisler ortaya çıkabilir.
Ve tabiî ki her hastalığın kaynağı obezite varis hastalığı için risk faktörü olarak kabul edilmektedir.
Toplumda sıklığı %20 ile 40 arasında olduğu belirtilen varisler yaşam kalitesini etkileyen önemli bir halk sağlığı sorunudur.
Varis Hastalığı nedeni ile gün içinde giderek artan bacak ağrısı, bacaklarda çabuk yorulma ve ağırlık hissi olur. Hastalarda semptomları rahatlatmak için öğleden sonra oturma ve bacaklarını yukarıya kaldırma isteği görülebilir. Tedavi edilmediğinde ilerleyerek pıhtı oluşumlarına neden olabilir.
Daha ciddi seviyelerdeki varis hastalarında deride renk değişikliği ve yaralar oluşabilir.
60 yaş üstü yetişkinlerin %1’inde varis hastalığına bağlı yaralar görülmektedir. Mutlaka önemsenmeli ve tedavisi ihmal edilmemelidir
Varis Belirtileri nelerdir.
Gözle görülür varis olmadan da bu şikayetler görülebilir
Şişlik(ayak bileği ve dizaltında)
Ağrı(ayak bileği ve ayak tabanında)
Kaşıntı
Huzursuz bacak sendromu(uyku bozukluğu)
İlerlemiş venöz yetmezlik hastalarında bacakta renk değişikliği ile başlayıp ciltte incelme, erkek hastalarda kıllarda azalma ve sonrasında ayak bileği çevresinde kendiliğinden ortaya çıkan ve tedavisi oldukça zor olan yaralar ortaya çıkar.
Variste Tanı yöntemleri
Detaylı anamnez(hastanın hikayesi) ve ayrıntılı bir muayenenin ardından yapılan Doppler ultrasonografi varis hastalığının teşhisi ve uygulanacak tedavi yönteminin belirlenmesi için esastır.
Varis hastalığım var ne yapmalıyım?
Öncelikle hastalığınızın derecesinin ve size uygun olan tedavi seçeneğinin belirlenmesi amacı ile hastalar bir Kalp ve Damar Cerrahisi uzmanına başvurmalıdır.
Detaylı Doppler tetkikini yapan hekimin varis hastalığı konusunda deneyimli olması doğru teşhis ve başarılı tedavi için çok önemlidir.
Gerek ülkemizde gerekse dünyada varis hastalarının çok büyük bir kısmı yanlış yada eksik teşhis nedeni ile başarısızlık ile sonuçlanan tedavilere mahkum edilmektedir. Daha da kötüsü bazı hastalar gereksiz veya erken girişimlere maruz kalmaktadırlar.
Varis tedavisinde ideal olan bu hastalığın teşhisinin, tedavisinin ve takibinin aynı hekim tarafından yapılmasıdır. Ancak bu şekilde sağlıklı bir tedavi yapılabilir.
Variste Tedavi yöntemleri
“DoğruTedavi DoğruTanıyla Başlar.”
Hastanın şikayetlerinin dikkatlice dinlenmesi, ayrıntılı muayene ve ardından ayrıntılı dopler ultrasonografi ile damarların çapı, içlerinde pıhtı olup olmadığı, damar kapakçıklarında kaçak olup olmadığı, kaçak varsa kaçağın önem derecesi, derin ve yüzeyel damarlar arasındaki bağlantı damarlarının durumu gibi varislerin kaynağı belirlenerek venöz haritalama yapıldıktan sonra hastaya uygun tedavi başlanır.
İlaç Tedavisi
Varis hastalığı ve tedavisi konusunda en sık karşılaştığımız sorular
“ilaçla varis tedavisi olur mu?” “varis kremi ile varislerim geçer mi?” sorularıdır. Her 2 sorunun da cevabı maalesef hayır dır. Varis tedavisinde kullanılan ilaçlar sadece hastalığın ilerleme hızının azalması, hastanın şikayetlerinin azalması tarzında etki ederler. Varis kremlerinin de benzer şekilde hastanın ağrısını, kaşıntısını azaltma şeklinde bazı olumlu etkileri olabilir. Ancak varisin temel nedeni ortadan kaldırılmadıkça varis ve şikayetler ortadan kalkmaz.
Varis çorabı
Tedavi edici etkisi olmamasına rağmen varis hastalığının ilerlemesini engellemek veya yavaşlatmak ayrıca varise bağlı şikayetlerin azalması için son derece faydalıdır. Bununla beraber doğru yapılan bir varis tedavisinin temel amaçlarından biriside hastayı varis çorabından kurtarmak olmalıdır.
Skleroterapi
Damar içerisine çok ince iğneler kullanılarak damarı kapatıcı ilaç verilmesi ve bu yolla varisli damarın ortadan kaldırılmasıdır. Verilen ilacın dozajına, uygulama şekline, uygulayan kişinin tecrübesine bağlı olarak değişik sonuçlar elde edilebilmektedir.
Bazı varis tedavisi yapan kişiler tarafından varisin tek tedavisi olarak lanse edilse de her tıbbi girişim gibi ufakta olsa riskleri mevcuttur. Yapıldıktan sonra ciltte renk değişikliğine sebep olabilir.
Köpük Skleroterapi Skleroterapide kullanılan ilacı (Aethoxysclerol) belirli oranda hava ile karıştırılarak köpük haline getirilmesi, daha sonra damar içine verilmesi işlemidir. (1-2.5mm çaplı damarlara temelde herhangi bir patoloji yoksa.veya temeldeki patoloji düzeltildikten sonra yapılır.)
Cilt laseri (1mm ve altı kılcal damarlara temelde herhangi bir patoloji yoksa.veya temeldeki patoloji düzeltildikten sonra kozmetik amaçlı yapılır.) Kullanılan lazer cihazının cinsi ve kalitesi çok önemlidir. FDA onayı almış Nd-Yag lazer cihazı dışındaki cihazlar cilt üzerinden varis tedavisi için çok önerilmez.
EVLA (Endovenöz Lazer Ablasyon)
Yaygın olarak lazerle varis tedavisi olarak bilinen bu yöntemde ultrasonografi eşliğinde artık işlevini kaybetmiş bozulan ve derin toplardamarın yükünü arttıran damarın içine diz civarından lazer kateteri (yaklaşık 2mm çaplı) yerleştirilerek kasıkta ana toplardamara döküldüğü yere kadar ilerletilir. Damar hattı boyunca lazerin etraf dokulara ve sinirlere zarar vermesini önlemek amacıyla içinde lokal anestezi bulunan soğuk serum içeren tümesan anestezi yapıldıktan sonra lazer enerjisi ve ısısıyla kateter belli hız ve aralıkta çekilerek damarın yapışarak kapanması sağlanır. Bozuk olan damar kapandıktan belli bir süre sonra vücut tarafından yok edilir.
Avantajları:
Lokal anestezi ile kolay uygulanabilir bir yöntem
Hastanede yatış gerektirmez.
Hasta aynı gün normal hayatına dönebilir.
Sadece iğne deliğinden yapıldığı için iz yoktur.
VNUS (Endovenöz Radyofrekans Ablasyon)
Damar içi lazerle varis tedavisi yöntemi ile hemen hemen aynı olup kullanılan enerji türü açısından farklıdır. Burada kateterin ucundan verilen radyofrekans enerji ile ısı oluşmakta ve damar kapatılmaktadır. Ultrasonografi eşliğinde artık işlevini kaybetmiş bozulan ve derin toplardamarın yükünü arttıran damarın içine diz civarından lazer kateteri (yaklaşık 2mm çaplı) yerleştirilerek kasıkta ana toplardamara döküldüğü yere kadar ilerletilir. Damar hattı boyunca lazerin etraf dokulara ve sinirlere zarar vermesini önlemek amacıyla içinde lokal anestezi bulunan soğuk serum içeren tümesan anestezi yapıldıktan sonra lazer enerjisi ve ısısıyla kateter belli hız ve aralıkta çekilerek damarın yapışarak kapanması sağlanır. Bozuk olan damar kapandıktan belli bir süre sonra vücut tarafından yok edilir.
Avantajları:
Lokal anestezi ile kolay uygulanabilir bir yöntem
Hastanede yatış gerektirmez.
Hasta aynı gün normal hayatına dönebilir.
Sadece iğne deliğinden yapıldığı için iz yoktur.
Variclose (zamk ile yapıştırma)
Variclose varis ameliyatları için geliştirilmiş nispeten yeni bir tedavi metodudur..
Bozulan damarın içine diz civarından kateter (yaklaşık 2mm çaplı) yerleştirilerek kasıkta ana toplardamara döküldüğü yere kadar ilerletilir. Damar içine siyanoakrilat adında yapıştırıcı verilerek kateter geri çekilir ve damarın yapışması sağlanır. Bir süre sonra vücut tarafından yok edilir.
Bu sistemin öne sürülen avantajları;
-Lazer ve radyofrekans ablasyonda olduğu gibi ısı enerjisi kullanılmadığından doku yanığı, cilt yanığı gibi komplikasyonlarının olmaması.
-Diğer sistemlerde olduğu gibi damar etrafına serum verilmesi gerekli olmadığından (tümesan anestezi) tek bir iğne girişi yeterli olmaktadır ve buda herhangi bir anestezi yapılmasına gerek bırakmamaktadır.
-Ayağa kalkma süreleri daha kısa olması
-İşlem süresi daha kısadır (10 dakika)
-Bacakta hiç bir şekilde morluk ve ekimoz oluşmaz
-İşlem yapılan damar bölgesinde herhangi bir şekilde sertlik ve germe hissi olmaz.
Modern cerrahi
Doppler usg nin cerrahide kullanılmaya başlamasıyla direk hastalıklı bölge üzerine nokta atışı yaparak minik kesilerle işlem yapabilmekteyiz. Öncesinde yapılan haritalama eşliğinde eksiksiz ve dikişsiz varis ameliyatları artık mümkün.
İşlem sonrası hastalar aynı gün taburcu olup 3 gün sonra normal hayatına dönebilmektedir.
Ameliyat öncesi tanı ve haritalamada Doppler usg yaptıktan sonra, operasyonda da usg kullanarak hastalıklı olan bölge lokal olarak usg ile görülerek daha küçük kesilerle eksiksiz olarak işlem yapabilmekteyiz. Kesiler küçük olduğundan genelde dikiş gerektirmemektedir ve hastalar aynı gün taburcu olabilir.
Tedavi olmazsam ne olur?
Varis maalesef ilerleyici bir hastalıktır, tedavi edilmeyen varisler giderek kötüleşir.
Varise bağlı ağrı, kaşıntı, bacaklarda huzursuzluk, şişme, ilerlemiş vakalarda bileklerin çevresinde renk değişiklikleri ve yaralar görülür.
Damar genişlemesine ve kan akımı azalmasına bağlı damarda pıhtı oluşarak damar tıkanıklığına sebep olur. Bu hastalarda ani başlayan bacak baldır kısmında ağrı ve bacakta ileri derecede şişme ve sıcaklık artışı olur. Buradan kopan bir pıhtı parçası akciğere giderek pulmoner emboli dediğimiz ölümcül bir hadiseye yol açabilir.
Genişlemiş varislerde kanama riski vardır.
Koruyucu Önlemler
Düzenli egzersiz (yürüyüş,bisiklet ve yüzme)
Kilonuz fazlaysa kilo verin
Ayaklarınızı her fırsatta kaldırıp dinlendirin.
Her duştan sonra soğuk suyla aşağıdan yukarıya masaj yapın.
Baldır kaslarınızı çalıştıracak basit egzersizler yapın.
Uzun süre hareketsiz ayakta durmak ve oturmaktan kaçının.
Toplardamarlarınızdan kan akımını engelleyebilecek çok dar giysilerden kaçının.
Dinlenirken ayaklarınızı kalp seviyesinin üzerine kaldırın
Ağrı yük taşımaktan sakının.
Sıcak yerlerde uzun süre kalmayın, varislerinizi güneş ışığı ve çok sıcak sulara maruz bırakmayın.
