Tüm uzuvlarımıza; kolumuza, elimize, bacağımıza, ayağımıza giden sinirlerimiz beyinden sonra omuriliğimizden dağılan elektrik kablolarına benzetilebilir. Sinirlerimiz uzuvlarımızda hareket, duyu ve reflekslerden sorumludurlar. Yukarıdan aşağıya doğru ağ şeklinde birbirleriyle bağlantılı olan sinirlerimiz tek bir sinir halinde vücudumuzun en uç noktalarına, parmaklarımızın uçlarına kadar ulaşırlar.
Brakial plexus ise üstte boyun ile koltuk altı bölgesi arasında üst uzuvlarımızın sinirlerini oluşturan bir sinir ağı yapısıdır.
Pleksus ve sinir yaralanmaları uzuvlarımızda her açıdan çok önemli yaralanmalardır. Bir ya da birden fazla sinir veya pleksus düzeyli bir yaralanma olduğunda yaralanma seviyesinin altında o sinir(ler)in sorumlu olduğu duyu alanında his kaybı ve bozukluğu, o sinirin elektriksel aktivitesini sağlayan kas gücünün kaybı ve kasın felci ile uzuv hareketlerinin bozulması kaçınılmazdır.
Sinir dokusu tedavi açısından da uzuvlarımızdaki diğer dokulardan (kemik-kas-tendon-deri) farklılık gösterir. İyi ve zamanında tedavi edilmesse mutlaka sekel ve eksiklikler bırakır, iyileşmesi diğer dokulara göre daha uzun süreli ve zordur. Sinir dokusu iyileşirken iyi bir onarımla kablolar yani sinir lifleri iyi eşleştirilmiş olsa dahi bu birleştirme sonrası yukarıdan aşağıya hastaya göre farklı (ortalama günde 1-2 mm) hızla aşağıya doğru iyileşme gösterir. Bu açıdan örneğin koltuk altında bir sinir yaralanmasının eldeki sonucunu görmek yılı, hatta daha uzun bir bekleme süresini alabilir. Sinir yaralanmasında yaralanma şeklinin ağır olması, sinir uçlarında kayıp olması, hastanın yaşının ileri ve yandaş hastalıkları olması, sinir yaralanma bölgesinin yukarıda olması, birden fazla sinirin birlikte yaralanması, yandaş başka dokuların yaralanmış olması,onarımın gecikmesi, hastanın sigara alışkanlığı vb. etmenler tedavinin başarısını olumsuz etkiler.
Üstte en sık Digital (parmak) sinirleri, Median sinir, Ulnar sinir ve Radial sinir yaralanmaları, daha nadir Muskulokutan, Axilller sinir ve diğer sinir yaralanmaları tekil halinde görülebilirken çoklu sinir yaralanmaları ve sinirlerin ağ yaptığı pleksus yaralanmaları şeklinde de görülebilir. Tekil yaralanmalar kesici delici alet (cam-bıçak kesileri) yaralanmaları sonucu sık görülürler.
Pleksus yaralanmalarına doğumda veya erişkin yaşta rastlanılabilir. Doğumda pleksus yaralanmaları, yüksek kilolu bebeklerde normal doğumlarda daha sıktır. Erişkin travma sonrası çoklu sinir yaralanmaları ve pleksus yaralanmalarında motor kazaları ve yüksek enerjili travmalar önemli rol oynarlar.
Altta, bacakta ise peroneal sinir yaralanmaları, siyatik sinir yaralanmaları sık görülen yaralanmalardır. Bacakta bu tür sinir yaralanmaları künt veya kesici delici yaralanmalarda tekil olarak yüksek enerjili travmalarda eşlik eden yaralanma olarak görülürler.
Sinir yaralanması geçiren bir hastada en önemli nokta hangi sinir ve sinirlerin yaralandığının tanınmasıdır. Tanının gecikmesi en olumsuz etkendir. Tanıda klinik muayene birincil önemlidir, bunun yanında sinir iletimini gösteren EMG testi (elektromiyografi) hem tanıda hem de takipte önemli bilgiler verir. Sinir yaralanmalarında özellikle kapalı yaralanmalarda radyolojik olarak MRG (manyetik rezonans görüntüleme) ve USG (ultrasonografi) gibi tetkiklere gerek duyulabilir.
Onarımın zamanlanması çok önemlidir. Bu süre sinirin tam kopması kesilmesi halinde bazen acil veya olabilecek en kısa sürede olmasını gerektirir. Bazı durumlarda ise sinir bütünlüğü tam olarak hasar görmemiş olabilir. Brakial pleksus ve radial sinirin künt travmalarında sık gördüğümüz bu yaralanma tiplerinde yaralanma hemen ameliyat edilmeyip hasta sıkı takibe alınabilir. Ameliyat zamanına çok iyi bir takiple iyileşmenin izlemiyle karar verilir.
Sinir onarımlarında tedavi başarısında en önemli olan; yeterli mikrocerrahi deneyimle ve teknikle sinir iki ucunun en uyumlu şekilde sinir liflerini karşılıklı adapte edilmesidir. Mikroskop büyütmesi altında yapılması gerekir. İçinde bir çok ince kablonun bulunduğu elektrik kablosu benzetmesiyle mikroskop ile bu kabloların uygun eşleşmesine izin verecek sinirin yaralanmadan önceki anatomisine uygun onarım başarıyı getirir.
Sinir onarımında eğer iki uç arasında açıklık varsa, yaklaşmıyorsa sinir dokusu gergin dikilemediği için mutlaka araya bir greft (yama) koymak gerekir. Greft sıklıkla vücudun başka bir bölgesinden alınan sinir dokularıdır. En çok bacaktan alınan sural sinir greft olarak kullanılır. Alınan greft hastada alınma bölgesinde önemli bir kayıp yaratmazken, sinir onarımında kullanılır. Birçok yaralanmada sinir grefti (yama) gereksinimi sinir onarımının gecikmesinde kaynaklanır. Gecikme sinir uçlarında körelme yaralanma bölgesinde sinirin geriye kaçması ile kopan sinirin ancak bir greft ile onarılması mümkün olabilir. Greftli onarımlarda, iyileşme daha uzun süreli ve zordur, o nedenle onarımların zamanlaması greft gereksinimi açısından da bir an önce olmalıdır.
Sinir onarımlarında tedavide birçok güncel yeni yaklaşım mevcuttur. Onarımlarda kullanılan yapıştırıcı maddeler, yama olarak kullanılan biyolajik veya sentetik sinir tüpleri başka insan kaynaklı sinirallogreftleri (sinir nakilleri) sinir iyileşimini arttıran ilçalar vb. üzerinde yoğunlaşılan yeniliklerdir. Sinir transferleri (sağlam sinir liflerinden yaralanmış sinirlere nakil) son yıllarda tedavi sonuçlarını olumlayan önemli bir cerrahi teknik olarak karşımıza çıkmaktadır. Tüm yeniliklerle birlikte tedavi başarısını etkileyen en önemli faktör iyi bir mikrocerrahi teknikle onarımdır.
Sinir onarımı sonrası rehabilitasyon onarımı başarısı açısından çok önemli olup hastaların iyi takip edilmesi gerekir. Onarım sonrası bazı hastalarda tamamlayıcı ikincil cerrahiler gerekebilir. İkincil cerrahiler tendon-kas taransferleri, nakilleri bazen eklem ve kemik girişimleri olabilir.
ARAMA MOTORLARI İÇİN İNGİLİZCE TANIMI : Brachial pleksus injury, Nerve injury, nerve repair, nerve transfer, nerve graft.
