KANSIZLIK VE BESLENME
Vücutta demir ve bazı vitaminlerin eksikliğinde anemi ya da diğer adıyla kansızlık oluşur. En yaygın kansızlık türü demir eksikliğidir.Demir vücutta oksijen taşıma görevindeki alyuvarların yapımı için gerekli bir maddedir. Kandaki hemoglobin (Hb) değerlerinin 11 g/ dl'nin altına düşmesi olarak tanımlanır. Kansızlık Türkiye' de en sık karşılaşılan sağlık problemlerinden biridir. Türkiyede kansızlık oranı ortalama % 40 dır.
Dünyada ;
-Her 5 erkekten biri ( % 20'si)
-Her 3 kadından biri ( %35'i)
-Her 2 gebeden biri ( %50'si)
-Her 5 çocuktan ikisi ( % 40' ı) kansızdır, ancak pek çoğu bu durumlarını ne yazık ki bilmemektedir.
KANSIZLIĞIN NEDENLERİ:
1- Yetersiz ve dengesiz beslenmeye bağlı olarak demir gereksiniminin karşılanmaması
2- Tahıl ağırlıklı beslenme (Tahıllar içerisinde bulunan fitat, demirin emilimini azaltır)
3- Aşırı çay, kahve tüketimi (kafein içeren besinler demir alımını azaltır)
4- Bağırsaklarda enfeksiyon sonucu parazitler ürediyse
5- Kötü çevre ve yaşam koşulları
6- C vitamini içeren besinlerin yetersiz tüketimi
7- Bebeklerde ek besine geç başlanması
8- Vejetaryanlık ve yanlış diyet uygulamaları
9- Adet kanamasının fazlalığı
10- Sık doğum, çoğul gebelik
11- Ülser kanamaları
12- Uzun süren ishaller, kronik enfeksiyonlar, sindirim sisteminde bozukluklar
13- Kurşun zehirlenmesi; özellikle yoğun araç trafiğinin yaşandığı kent merkezleri başta olmak üzere akaryakıttaki kurşunun havaya karışması ile oluşan kurşun zehirlenmeleri de kansızlığa neden olabilmektedir.
Hekim muayenesi ile birlikte yapılacak basit bir kan sayımı ile kansızlık tanısı konulabilir.
Demir yetersizliği anemisinde hemoglobin e, hematokrit değerleri
|
Yaş- cinsiyet |
Hb( g/dl' den az) |
Htc ( % ' den az) |
|
6 yaş ve altı 6-14 yaş Yetişkin erkek Yetişkin kadın Gebe kadın
|
11 12 13 12 11 |
33 36 40 36 33 |
BELİRTİLERİ:
- Toprak ve çiğ prinç yeme
- Ağız kenarında çatlak ve yaralar
- Baş dönmesi
- Yorgunluk, halsizlik, baş dönmesi, çabuk yorulma,
- Çalışma kapasitesinde azalma,
- Sık hastalanma,
- İştahsızlık, bulantı,
- Ciltte, göz kapaklarının iç kısmında ve avuçta solukluk,
- Çarpıntı ve nefes darlığı,
- Daha fazla üşüme,
- Konsantrasyon bozukluğu
KANSIZLIK VE BESLENME
1- Mutlaka doktorunuzun verdiği ilaçınızı düzenli olarak kullanın ve belli aralıklar ile doktorunuza kontrole gidiniz.
2- Kırmızı et, tavuk, yumurta ve balık(somon) demirden zengindir,bol tüketmeye çalışın.
3- Hergün 1 tane mutlaka yumurta tüketin. Özellikle sarısı demir açısından çok zengindir. Kahvaltıda tüketemez isenizde çorba ve sebze yemeklerine ilave edip tüketebilirsiniz.
4- Çay ve kahve tüketimi demir emilimini %75 oranında azaltmaktadır. Bu nedenle çaylarınızı yemekten 1saat sonra tüketmeye ve mümkün oldukça açık içmeye çalışın.
5- C vitamini yönünden zengin gıdalar (portakal suyu vs.) tüketin. C vitamini demirin emilimini artırmaktadır. Kahvaltıda portakal suyu tüketebilir, her öğünde domates, maydonoz, yeşil biber tüketebilir ve salatalrınıza bol limon ilave edebilirsiniz.
6-Yüksek miktarda kalsiyum ve magnezyumda demir emilimini azaltacağı için kullanacağınız demir ilacı ile beraber kalsiyum veya magnezyum ilaç alınmaması gerekmektedir.
7-Demir yönündne zengin pekmez, pestil, kuru meyvelerin ( kuru kayısı, kuru üzüm..) tüketin.
8- Demir (kansızlık) ilaçlarını aldığınız öğünde süt ve süt ürünleri tüketmeyin.
9-Kepeğin içerisinde bulunan fitat, demir alımını azaltır. Bu nedenle kepekli ekmek yerine tam bugday veya çavdar ekmeği tüketin.
10-Kuru baklagiller (kuru fasulye, mercimek) bol tüketin.
11-Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, pazı), fındık, fıstık ve susam tüketin.
