Göz Hareketleriniz Öğrenme Biçiminizi Belirtiyor
Size göz hareketleriniz baskın temsil sisteminizi ele veriyor dersem ne düşünürsünüz? Yine sizde başkalarının temsil sistemini onların göz hareketlerinden öğrenebilirsiniz. Her insanın gözbebekleri onun baskın temsil sistemine göre hareket eder. Aşağıdaki şekil bunu net olarak göstermektedir. Özellikle öğretmenler; öğrencilerinin göz hareketlerine ve aşağıdaki bölümde açıklandığı gibi, öğrencilerin konuşurken kullandıkları kelimelere dikkat ederek onlara uygun bir ders anlatım stratejisi geliştirebilirler. Böylece onların hafızalarının dilinden bilgileri aktarmış olurlar. Sizler de uyarıcıları/bilgileri hafızanıza alırken, güçlü hafıza tekniklerini uygularken temsil sistemlerinizden faydalanmalısınız.
Görsel Hatırlanan: Görsel insanlar bir şeyleri hatırlarken gözbebekleri o yöne doğru kayar. Bunu öğrenmek için kişiye şu soruları sorabilirsiniz: "Çalışma odanda ceketini nereye koyarsın?", "Deden hangi koltukta otururdu?".
Görsel Yapılanmış: Daha önce görülmeyen şeylerin hayalini görürken ya da daha önce görüldüğünden farklı biçimde görüldüğünde gözbebekleri o yöne doğru kayar. Bunu öğrenmek için kişiye şu soruları sorabilirsiniz: "Odanın öbür ucundan nasıl görünürsün?"
İşitsel Olarak Hatırlanan: Daha önce duyulmuş bir sesi hatırlamak için gözbebekleri o yöne doğru kayar. Bunu öğrenmek için kişiye şu soruları sorabilirsiniz. "Ben en son neden bahsettim?", "Evindeki duvar saatinin sesi neye benziyor?"
İşitsel Yapılanmış: Daha önce o şekilde işitilmemiş kelimelerin işitilmesi sırasında gözbebekleri o yöne doğru kayar. Bunu öğrenmek için kişiye şu soruları sorabilirsiniz: "Şu an yeni bir şarkı besteliyor olsaydın, nasıl bir şey olurdu?"
İşitsel Dijital: Eğer bir kişi içinden kendi kendine konuşuyorsa gözbebekleri şekilde belirtilen yöne doğru kayar. Bunu öğrenmek için kişiye şu soruları sorabilirsiniz: "Gençliğe hitabeyi ezbere oku."
Dokunsal: Duyguları hissetme, dokunma, kas hareketlerini hissetme içerisinde olduğu zaman öğrencinin gözbebekleri şekilde belirtilen yöne doğru kayar. Bunu öğrenmek için kişiye şu soruları sorabilirsiniz: "Köpeği sevmek nasıl bir histir?", "Ders çalışmak nasıl bir histir?"
Baskın olan temsil sisteminizi tespit edebilmek için aşağıdaki "anketi"* kullanabilirsiniz. Hangi bölüme daha fazla işaret koymuşsanız sizin baskın olan temsil sisteminiz odur. Her anketin altında ise o temsil sistemine sahip olan kişilerin özellikleri verilmiştir. Anketi uyguladıktan sonra bu özelliklere de sahipseniz sizin baskın temsil sisteminiz odur.
Dokunsal Öğrenme Biçimi
2. ( ) Sandalyede otururken sallanırım.
3. ( ) Bacağımı sallarım.
4. ( ) Kalemimi elimde döndürürüm, masada tempo tutarım.
5. ( ) Her şeye dokunmak isterim.
6. ( ) Kapının üst çerçevesine asılarak odaya atlamak isterim.
7. ( ) Bir şeye dokunmadan sadece görerek ve duyarak ona inanmam.
8. ( ) Genellikle hiperaktif olduğum söylenir.
9. ( ) Objeleri biriktirmeyi severim.
10. ( ) Kürdanlan, kibritleri küçük küçük parçalara kıranm.
11. ( ) Aletleri açar boşaltır sonra yine bir araya getiririm.
12. ( ) Genellikle çok banyo yapar ya da duş alırım.
13. ( ) Genellikle ellerimi kullanarak ve hızlı konuşurum.
14. ( ) Başkalarının sözünü keserim.
Dokunsal insanın özellikleri: Çok yavaş hareket ederler, oldukça duygusaldırlar, sesleri daha az çıkar, az ve öz konuşurlar. Bu nedenle konuşma araları uzundur. "Evet" ve "hayır" kelimelerini çok sık kullanırlar. Konuşurken; "sırtımda ağır bir yük var", "konuya parmak basmak", "gururuna dokunmak", "soğuk insan" gibi mecazları çok sık kullanırlar. Somut şeyleri kavramaları daha kolaydır. Bu kişiler derin bir diyafram nefesi alırlar. Mutlaka karar vermeleri gereken bir şeye dokunmaları gerekmektedir.
İşitsel Öğrenme Biçimi
1. ( ) Konuşmayı severim.
2. ( ) Dinlemeyi severim.
3. ( ) Kendi kendime konuşurum.
4. ( ) Yüksek sesle okurum.
5. ( ) Okurken parmağımla takip ederim.
6. ( ) Okurken kâğıda çok yaklaşırım.
7. ( ) Gözlerimi ellerime dayarım.
8. ( ) Genellikle diyagram ve grafiklerle aram iyi değildir.
9. ( ) Yazılı karikatürleri tercih ederim.
10. ( ) Görsel ve sözcük hatırlama hafızam iyi değildir.
11. ( ) Kopyalanacak bir şey olmadan kolay çizemem.
12. ( ) Haritalardan çok sözel tarifleri ve yönergeleri tercih ederim.
13. ( ) Öğrenmek için jingle kullanırım.
14. ( ) Sembol ve simgelerle aram iyi değildir.
15. ( ) Sessizliğe dayanamam. Ya ben ya da diğerlerinin konuşmasını isterim.
İşitsel insanın özellikleri: Kullandıkları kelimeleri seçerek kullanırlar. Yani duyarak konuşurlar. Konuşmaları daha ritimlidir. Kelimeler onlar için çok önemlidir, söyleyeceklerine çok önem verirler. Sözel olan şeylere daha fazla tepki gösterirler. Konuşmalarında sesle ilgili kelimeleri ve cümleleri çok kullanırlar; "aynı telden çalmak", "kulakları tırmalamak", "kulağa hoş gelmek", "kulak vermek" vb. gibi. Bu kişiler sözlerinin kesilmesini hiç sevmezler.
Görsel Öğrenme Biçimi
2. ( ) Sözel tariflerin tekrarlanmasını isterim.
3. ( ) Sözcükleri hatasız yazarım.
4. ( ) Konuşmacının ağzını izlerim.
5. ( ) Şarkı sözlerini hatırlamada zorlanırım.
6. ( ) Çok not tutarım.
7. ( ) Başkalarının ne yaptığını gözlerim.
8. ( ) Radyo ve televizyonu yüksek sesle dinlerim.
9. ( ) Diyagram ve grafikleri kolay algılarım.
10. ( ) Telefonda konuşmayı sevmem.
11. ( ) Biri bana ders verir gibi bir şeyler anlatırsa başka dünyalara dalarım.
12. ( ) Sözel yönergeleri kullanamam. Haritaya gereksinim duyanm.
İşitsel (Sözel) Temsil Sistemine (Öğrenme Tarzına, Beyin Tipine ve Hafıza Türüne) Sahip Kişilere Öneriler
Eğer bu temsil sistemine sahipseniz bilgileri hafızaya alırken ve hafıza tekniklerini uygularken şu hususlara dikkat edin:
1. Sessiz ortamda yüksek sesle bilgileri hafızaya almaya özen gösterin.
2. Uyarıcıları şiir, şarkı gibi kafiyelendirerek hafızanıza almaya çalışın.
3. Hafızanıza alacağınız bilgileri tekrar tekrar dinlemeye özen gösterin.
4. Seminer, konferans, ders gibi sözel ifadelerin olduğubilgi toplantılarında anlatıcının ses tonuna dikkat edin.O konu ile ilgili soru sorulduğunda o bilgiyi ses tonunagöre hatırlarsınız.
5. Çevredeki seslerden çok etkilenirsiniz. Bu nedenle dikkatiniz dağılabilir. Konsantrasyon sağlamak size avantaj sağlayacaktır.
6. Hafızaya bilgileri alırken belgesel kaset, CD, VCD vb.yararlanın.
7. Hafıza tekniklerinin en önemli noktası olan hayal kurma aşamasında seslere yer verin, işitsel kelimeler kullanın. Hayalinizde konuşmaya önem verin.
8. Grup halinde çalışarak bilgileri hafızaya almak daha verimli olur.
Görsel (Kinestetik, Duygusal) Temsil Sistemine Sahip Kişilere Öneriler
Eğer bu temsil sistemine sahipseniz bilgileri hafızaya alırken ve hafıza tekniklerini uygularken şu hususlara dikkat edin:
1. Bilgileri hafızaya alacağınız ortam düzenli ve tertipli olmalı.
2. Hafızaya alacağınız bilgiler ile ilgili araç gereçleri mutlaka kullanın. Coğrafya dersi çalışıyorsanız yanınızda mutlaka atlas olsun.
3. Hafızanıza alacağınız uyarıcıları (bilgileri) zihninizdegörmeye çalışın. Böylece bilgi size gerekli olduğundagözünüzde canlandırabilirsiniz. Örneğin; coğrafya kitabında yağış grafiğini inceliyorsunuz. Bunu
zihninizdede görselleştirin. Yazılıda bu soru sorulduğunda coğrafya kitabındaki o grafiğin olduğu sayfayı zihninizde canlandırın.
4. Okurken, yazarken renkli kalemler kullanın.
5. Uyarıcıları hafızaya alırken abartılı, komik, saçma bir şekilde görselleştirin.
6. Şemalar, grafikler kullanmaya özen gösterin. Düz metinleri şemalaştırm.
7. Size bilgi aktaran kişinin ağzını görmeye çalışın.
8. Not tutarken, bilgileri hafızaya alırken düzenli ve tertipli olun.
9. Hafıza tekniklerinin en önemli noktası olan hayal kurma aşamasında görselliğe yer verin, görsel kelimelekullanın.
Bu bölümde size bilgileri hafızaya alırken kullanmanız gereken baskın temsil sistemlerini gösterdim. Ancak bilgiler sadece baskın temsil sistemine göre hafızaya alınmamalı. Baskın temsil sistemi yoğun olarak kullanılmalı ama bilgiler hafızaya alınırken tüm temsil sistemleri de etkin bir şekilde kullanılmalıdır. Örneğin; bir futbol takımında siz golcü (baskın temsil sistemi) olabilirsiniz. Ama takımdaki diğer futbolcular (diğer temsil sistemleri) sizle çalışmazsa veriminiz düşecektir. Siz golcülüğün gerektirdiği bilgiyi, tecrübeyi, hırsı bileceksiniz ama diğer takım arkadaşlarınızdan da en iyi şekilde faydalanacaksınız ki, başarıya ulaşabilesiniz.
Uzm. Psikolog RAMAZAN ŞİMŞEK
