Zamanında doğan yenidoğan bebeklerin %60’ında; erken doğan bebeklerin ise %80’inde yenidoğan sarılığı görülür. Yenidoğan bebeklerde görülen sarılıkların çoğu fizyolojik sarılıktır. Bilirubin adı verilen, cilde sarı rengi veren bir maddenin kandaki seviyesinin yükselmesi ve deride birikmesi sonucu oluşur.
Yenidoğanlarda görülmesinin başlıca nedenleri: Yenidoğan bebeğnizin kırmızı küre hücreleri (alyuvarlar) daha fazladır. Doğumla birlikte daha fazla oksijen içeren bir çevreye ulaşılması neticesinde kırmızı küre hücreleri parçalanması sonucu bilirubin maddesi ortaya çıkar.
Doğumdan önce bebeğin bilirubinini annenin karaciğeri temizler; doğumdan sonra ise bebeğin karaciğerinin bilirubini temizleyebilecek kapasiteye erişmesi birkaç gün alır; bu sırada bilirubin artarak sarılığa neden olur. Sarılık bebeklerde ilk olarak gözlerin beyazında sonra yüzde, ardından boyun ve karın bölgesine son olarak da diz-dirseklerden aşağı el-ayaklarda görülür. Olası sarılık şüphesinde bebeğinizi iyi gözlemlemeniz gerekir, özellikle koyu tenli çocuklarda ciltte sarılık belirtilerini görmek zordur. Emin olmak için en ideali gün ışığında bebeğinizin burnuna, alnına yada karın bölgesine hafifçe parmağınızla bastırıp geri çektiğinizde bölgede beyazlık değil sarılık görürseniz şüphelenebilirsiniz.
Sarılığın başlıca şüphelendirici belirtileri bebeğin cildindeki sarılık giderek koyulaşıp belirginleşir, daha çok uyur, emmesi azalır (bu sarılığı daha da arttırır). Eğer bilirubin aşırı yükselirse beyni etkiler (kernikterus), havaleye kadar gidebilir ve de bebekte zeka-motor gelişim geriliği, işitme, görme sorunları oluşturabilir. Bu nedenle bebeğinizde sarılık olduğunu farkeder etmez, sarılık seviyesinin tespiti için en kısa en yakın sağlık merkezine başvurmanız çok önemlidir.
İlgili doktor yapacağı muayeneden sonra cihaz(biliçek) ile kan tetkiki almadan sarılık değeri ölçecektir. Eğer değer anlamlı yüksek gelirse uygun görürse kandaki değerine bakacaktır. Çıkan sonuca göre sarılık için tedavi veya yakın takip önerecektir. Fizik muayeneye göre sarılık kabaca 2 mg/dl civarında ise gözde 5 mg/dl civarında ise baş-yüzde 10 mg/dl ise gövdenin üst bölümü 15mg/dl ise gövdenin alt kısmı dizlere kadar 20 mg/dl ise diz-dirsek altına inmiştir. >20 mg/dl ise eller ve ayaklar sararır Sarılık açısından riskli bir bebekler:
Erken doğmuş bebekler (37 hafta altında) Doğum esnasında kafa derisi altında kanama meydana gelmiş olanlar, ilk 24 saatte sarılığı belirgin tespit edilenler, Emme sorunu olup buna bağlı olarak iyi beslenemeyen bebekler, Annede hamileliğe bağlı şeker veya tiroid hastalığı olanlar Anne-bebek arasında kan uyuşmazlığı(Rh veya ABO ) Dışkı açık ve idrarın koyu renkte olması Kardeşlerinin bebeklik dönemlerinde sarılık geçirmiş olmaları. Doktorunuz baktığı bilirubin değerini bebeğin doğum yaşına, kilosuna ve risk grubuna göre tedaviye başlar.
En yaygın ve en basit tedavi şekli halk arasında ışık tedavisi denilen fototerapidir. Dirençli ve/veya yüksek düzeyli vakalarda doktoru ayrıntılı tetkikler yaparak gerekirse kan değişimi, IVIG ve nedenine göre tedaviler de uygular. Fototerapi bebeğe herhangi bir şekilde zarar vermez, gözleri ışıktan zarar görmemesi için kapatılır. Bazen yan etki olarak ciltte kırmızı döküntüler, bronzlaşma veya sık ve sulu dışkılamaya neden olabilir. Işık tedavisi sonlandırıldıktan bir iki gün sonra bilirubin seviyesi genellikle tekrar yükselir. Bu dönemde de doktor kontrolü tavsiye edilir.
Yenidoğan sarılığı tedavi edilmezse risk yaratır mı?
Yenidoğan sarılığı, sarılık eğrisi çizelgesinin üstünde ise bebek sarılıktan etkilenmeden bir an önce tedavi edilmesi gerekir. Çünkü yenidoğanlarda beyni koruyan beyin bariyeri tam gelişmediği için bilirubin beyne geçip sağırlık dahil kalıcı hasarlara yol açabilir? PAYLAŞIM YALNIZCA BİLGİLENDİRME AMAÇLIDIR, TANI VE TEDAVİ İÇİN MUTLAKA DOKTURUNUZA DANIŞINIZ
