Tüp Bebek Tedavisinin Aşamaları Nasıldır?

Bir yıllık korunmasız ilişkiye rağmen gebeliğin oluşmaması durumunda infertilite (kısırlık) tanısı konur. Bu tanı konulduktan sonra infertilitenin nedeni araştırılır ve diğer birinci basamak tedaviler uygulanılır. Uygulanan bu tedaviler sonuç vermezse yada yaş faktörü zaman kaybı gibi sebeplerle hemen tüp bebek tedavisine geçilir. Tüp bebek tedavisinde gebeliğin elde edilmesi için tedavinin aşamaları vardır. 

Polikistik over sendromu hastalarda tüp bebek tedavisinin ilk aşaması önceden var olan yumurtalık kistlerinin baskılanması için kullanılacak doğum kontrol hapları ile başlar. Tüp bebek tedavisinin başlangıcı için kullanılan GnRH analoğu isimli ilaçlar ise yumurtaların normal döngüyü baskılamamaları ve yumurtaların erken çatlamasını engellemek için kullanılır. Tedavinin diğer aşamalarını; yumurtalıkların (overlerin) uyarılması, yumurtaların olgunlaşması, yumurtaların toplanması (OPU), döllenme, embyroların transferi ve gebelik testi oluşturur.

Yumurtalıkların Uyarılması

Tüp bebek tedavisinin bu aşamasında mümkün olan en fazla yumurtayı uyararak en iyi sonucu elde etmek amaçlanır. Birden fazla yumurta oluşturmak istenilmesinin sebebi; embriyoların en iyisinin seçilerek rahme yerleştirilmek istenmesidir. Bu süreçte GnRH analoğu ilaçlarla normal döngü baskılanarak uyarıcı ilaçlarla (hormonlar- FSH-) yumurtalıklar uyarılır ve hastanın düzenli kan hormon ve ultrasonda yumurta büyüklükleri takip edilir. Bu takip ile ovaryan hiperstimülasyon sendromu dediğimiz yumurtaların aşırı uyarılması durumunu engelleyecek ve yumurta toplama zamanlamasını ayarlamamızı sağlayacaktır.

Yumurta Toplama

Yumurtalık uyarımı sonrasında yeterli büyüklüğe ulaşmış folliküller (ultrasonografide gözlenen içi sıvı dolu yumurta içeren yapılar) vajinal ultrason eşliğinde ince bir iğne ile toplanılır. Toplanan yumurtaların çatlamasını engellemek için hCG, Profasi, Pregnyl veya Ovidrel gibi iğneler den birisi hastaya uygulanarak, uygulamadan 34-36 saat sonra yumurta toplama aşamasına geçilir. Yumurta toplama işlemi sırasında hasta jinekolojik masada yatar pozisyonda tam olarak uyutulmamakta ancak yüzeysel bir anestezi almaktadır. Yumurta toplama işlemi yaklaşık 15-20 dakika sürer. Bir saat istirahat sonrası, hasta evine gidebilir

Mikroenjeksiyon

Mikroenjeksiyon (intrasitoplazmik sperm enjeksiyonu) sperm sayısının ve kalitesinin klasik tüp bebek (ivf) için yetersiz olduğu veya klasik ivf yöntemi ile döllenmenin sağlanamadığı durumlarda sperm hücresinin mikrocerrahi yöntemler kullanılarak yumuta içerisine enjekte edilmesidir. Klasik tüp bebek uygulaması olan IVF den tek farkı döllenme safhasıdır bunun dışındaki basamaklar ise tamamiyle aynıdır. Klasik tüp bebek uygulaması sperm problemi olmayan olgularda tercih edilen bir yöntemdir. Yıkanan sperm yumurta yanına konur ve sperm kendisi döllemeyi gerçekleştirir. Mikroenjeksiyon yöntemi ise spermin problemli olduğu durumlarda kullanılan bir yöntemdir. Öncelikle, yumurta etrafındaki hücreler eritilir ve bu şekilde yumurta mikroenjeksiyona hazır hale getirilir. Yumurtanın olgunluğu değerlendirildikten sonra sperm yumurtalara mikroenjeksiyon yapılır.

Embriyo Transferi

Tüp bebek uygulamasında döllenme (fertilizasyon) elde edildikten sonra belirlenen sayıda embriyo anne rahmi içerisine yerleştirilir, buna embriyo transferi denir. Embriyo transferi genellikle yumurta toplama işleminden 3 gün sonra yapılır. Bazı özel durumlarda ise 5 gün sonra embriyo transferi yapılır. (blastokist transferi)

Gebelik şansı ve çoğul gebelik oranı transfer edilen embriyo sayısı arttıkça artmaktadır. Çoğul gebeliklerde erken doğumla birlikte çeşitli komplikasyonların oranı arttığı için amacımız çoğul gebelik riskini arttırmadan gebelik şansını en yükseğe çıkarmaktır. Çoğul gebelik riski nedeni ile çoğu Avrupa ülkesinde transfer edilen embriyo sayısı konusunda kanuni sınırlama vardır. Ülkemizde de embriyo sayısının 3 den fazla olmaması ile ilgili Sağlık Bakanlığının tavsiye kararı vardır. Bazı özel durumlarda transfer edilen embriyo sayısının arttırılmasına izin verilmektedir. Hastanın yaşı, embriyo kalitesi ve daha önce tüp bebek uygulaması yapılmasına gore embriyo sayısını belirliyoruz. Embriyo transferi genellikle çok basit 5 dakika süren bir işlemdir ve işlemin yapılacağı gün özel bir hazırlığa gerek yoktur. İşlemden önce vajene özel bir speculum yerleştirilip ıslak gazlı bezle temizliği yapılır ve özel kültür sıvısı ile rahim ağzı yıkanır. Laboratuardan getirilen embriyolar katetere yüklenerek getirilir ve embriyo transferi yapılır. Genellikle ağrısız bir işlem olsada çok nadir hafif kramp tarzı ağrılar yaşanabilir. Anestezi hemen hemen hiç gerekmemektedir ve yarım saatlik istirahat sonrası hasta evine dönebilir.