Tedavi seçeneklerini araştırmaya yeni başladıysanız veya kalça protezi ameliyatına geçmeye karar vermiş olsanız bile, bu bilgiler total kalça protezinin yararlarını ve sınırlarını anlamanıza yardımcı olacaktır. Bu makalede normal bir kalçanın nasıl çalıştığı, kalça ağrısının nedenleri, kalça protezi ameliyatından ne beklenmesi gerektiği , egzersizlerin ve aktivitelerin gücünüzü nasıl sağlayacağı ve günlük aktivitelere dönmenize nasıl yardımcı olabileceği anlatılmaktadır.
Kalçanız kireçlenme, kırık veya diğer rahatsızlıklardan zarar gördüyse, bir sandalyeye oturmak ve kalkmak gibi günlük aktiviteleriniz ağrılı ve zor olabilir. Kalçanızda sertleşme olabilir ve ayakkabılarınızı ve çoraplarınızı giymek zor olabilir. Dinlenirkende bu ağrılar devam edebilir ve rahatsız hissetmenize neden olabilir.
İlaçlar, günlük aktivitelerinizdeki değişiklikler ve yürüme desteklerinin kullanımı, yani cerrahi dışı bitakım tedavi uygulamaları semptomlarınıza yeterince yardımcı olmazsa, kalça protezi ameliyatını düşünebilirsiniz. Kalça protezi ameliyatı, ağrınızı hafifletebilen, hareketi artıran ve normal günlük aktivitelerin keyfini çıkarmanıza yardımcı olacak güvenli ve etkili bir işlemdir.
İlk olarak 1960 yılında yapılan kalça protezi ameliyatı, tüm zamanların en başarılı ameliyatlarından biridir. 1960'dan beri, eklem replasmanı cerrahi teknikleri ve teknolojisindeki gelişmeler, total kalça replasmanının etkinliğini büyük ölçüde artırmıştır. Her yıl Amerika Birleşik Devletleri'nde 300.000'den fazla toplam kalça replasmanı yapılmaktadır.
Kalça Anatomsi
Kalça vücudun en büyük eklemlerinden biridir
Leğen kemiği ve uyluk kemiği birbiri ile eklem yapar ve bu kemiklerin yüzeyleri eklem kıkırdağı ile kaplıdır,bu kemiklerin uçlarınının kolayca hareket etmelerini sağlayan pürüzsüz bir dokudır.
Sinoviyal membran denilen ince bir doku kalça eklemini çevreler. Sağlıklı bir kalçada, bu zar kıkırdağı yağlayan ve kalça hareketi sırasında neredeyse tüm sürtünmeyi ortadan kaldıran az miktarda sıvı üretir.
Ligamentler (kalça kapsülü) adı verilen doku bantları eklemi bağlar ve eklemin stabilitesini sağlar.
Kalça Ağrısının Olası Nedenleri
Uzun süreli kalça ağrısının en yaygın nedeni kireçlenmedir. Osteoartrit, romatoid artrit ve travmatik artrit bu hastalığın en sık görülen formlarıdır.
Osteoartrit, yaşla ilişkili "aşınma ve yıpranma" tipi artrittir. Genellikle 50 yaşında ve daha yaşlı olanlarda ve sıklıkla ailevi kireçlenme öyküsü olan kişilerde görülür. Kalça kemiklerini saran kıkırdak aşınır. Kemikler daha sonra birbirlerine sürtünerek kalça ağrısına ve sertliğe neden olurlar.
Romatoid artrit Bu, sinovyal membranın iltihaplandığı ve kalınlaştığı bir otoimmün hastalıktır. Bu kronik iltihaplanma, kıkırdağa zarar vererek ağrı ve sertliğe yol açabilir. Romatoid artrit, "inflamatuar artrit" adı verilen bir grup hastalığın en sık görülen tipidir.
Travma sonrası artrit Bu ciddi bir kalça yaralanması veya kırığı izleyebilir. Kıkırdak hasar görülebilir ve zamanla kalça ağrısına ve sertliğine neden olabilir.Genç yaş kireçlenmenin sık sebeplerindendir.
Avasküler Nekroz, kesin olarak bilinmeyen sebeplerden uyluk kemiği baş kısımının kanlanmasını sınırlanabilir. Buna avasküler nekroz (ayrıca yaygın olarak "osteonekroz" olarak da adlandırılır) denir. Kanlanmadaki zayıflık, kemiğin yüzeyinin çökmesine neden olabilir ve artrit ortaya çıkar. Bazı hastalıklar ve steroid kullanımı da avasküler nekroza neden olabilir.
Çocukluk çağı hastalığı, Bazı bebeklerde ve çocuklarda kalça problemleri vardır. Bu yüzden ülkemizde her yenidoğan kalça problemleri açısından rutin olarak taranmaktadır. Sorunlar çocukluk döneminde başarılı bir şekilde tedavi edilmesine rağmen, daha sonra ilerleyen yaşlarda kireçlenmelere neden olabilirler.
Nasıl Bir İşlem
Total kalça replasmanında (total kalça protezi olarak da adlandırılır), hasarlı kemik ve kıkırdak çıkarılır ve protez bileşenlerle değiştirilir.
• Hasarlı uyluk başı çıkarılır ve uyluğun içine metal bir stem değiştirilir. Bu metal kemiğe sıkıştırılır ve özel kaplaması sayesinde kemik metal üzerine büyüyerek kaynar.
• Bu metalin üst kısmına metal veya seramik bir top yerleştirilir. Bu top, çıkarılmış olan hasarlı uyluk başının yerini alır.
• Sonra hasarlı leğen kemiği kıkırdak yüzeyi çıkarılır ve metal bir soket ile değiştirilir. Soketi yerinde tutmak için bazen vida veya çimento kullanılır.
• Yumuşak bir kayma yüzeyi sağlamak için yeni top ve yuva arasına plastik, seramik veya metal bir ara parçası yerleştirilir. Kullanılan malzemelere hastanın ve hastalığın genel durumuna göre karar verilir.
Kalça Protezi Ameliyatı Sizin İçin Uygun Mu ?
Kalça protezi ameliyatı kararı, siz, aileniz ve ortopedi doktorunuz tarafından hep birlikte verilen bir karar olmalıdır. Bu karar ağrılarınız için ortopedi doktorunuz önerileriyle başlar ancak nihayi kararı verecek kişi hastanın kendisidir.
Cerrahi için Adaylar
Total kalça protezi için mutlak yaş veya kilo kısıtlaması yoktur.
Ameliyat için öneriler, hastanın yaşına değil, ağrısına ve sakatlığına göre yapılır. Total kalça protezi geçiren hastaların çoğu 50 ila 80 yaşları arasındadır, ancak ortopedik cerrahlar hastaları ayrı ayrı değerlendirmektedir. Juvenil artritli genç çocuktan dejeneratif artritli yaşlı hastaya kadar her yaşta total kalça protezi ameliyatı başarıyla gerçekleştirilmiştir.
Genel olarak bu ameliyatı ileri yaşlarda yapmak istemekteyiz ancak ağrılar genç yaşlarda çok fazla ise de hastanın genç yaşlarını aktif geçire bilmesi adına operasyonu tercih edebilmekteyiz.
Ameliyat Önerildiğinde
Doktorunuzun kalça protezi ameliyatını önerebilmesi için birkaç sebep vardır. Kalça protezi ameliyatından yararlanan kişiler genellikle:
Günlük aktiviteleri sınırlayan kalça ağrısı
Gece gündüz devam eden kalça ağrısı
Kalçayı hareket ettirme veya kaldırma becerisini sınırlayan kalçada sertlik
Ağrı kesici ilaçlar, fizik tedavi veya yürüme desteklerinden fayda görmeyen ağrısı devam eden hastalardır.
Ortopedik Değerlendirme
Tıbbi geçmiş genel sağlığınız hakkında bilgi toplanır ve kalça ağrınızın derecesi ve günlük aktiviteleri gerçekleştirme yeteneğinizi nasıl etkilediği hakkında sorular soracaktır.
Fiziksel inceleme Bu kalça hareketliliğini, gücünü ve eşlik eden problemleri değerlendirecektir.
Röntgen Bu görüntüler kalçanızdaki hasar veya deformasyonun derecesini belirlemeye yardımcı olur.
Diğer testler. Bazen, kalçanızın kemik ve yumuşak dokularının durumunu belirlemek için manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taraması gibi başka testlere ihtiyaç duyulabilir.
Kalça Protezi Ameliyatı Yapmaya Karar Verme
Ortopedi doktorunuz, değerlendirmenizin sonuçlarını sizinle birlikte gözden geçirecek ve kalça değiştirme ameliyatının, ağrınızı hafifletmek ve hareketliliğinizi iyileştirmek için en iyi yöntem olup olmadığını tartışacaktır. Diğer tedavi seçenekleri ilaçlar, fizik tedavi veya diğer ameliyat türleri gibi düşünülebilir.
Ayrıca, ortopedi doktorunuz, ameliyatın kendisi ve ameliyattan sonra zaman içinde ortaya çıkabilecekler de dahil olmak üzere, kalça protezi ameliyatının potansiyel risklerini ve komplikasyonlarını açıklayacaktır.
Anlamadığınız zaman doktorunuza soru sormaktan çekinmeyin. Ne kadar çok bilirseniz, kalça protezi ameliyatıyla hayatınızda yapacağınız değişiklikleri daha iyi yönetebilirsiniz.
Gerçekçi Beklentiler
Kalça protezi ameliyatı yapılıp yapılmayacağına karar vermede önemli bir faktör, prosedürün neyi yapıp yapamayacağını anlamaktır. Kalça protezi ameliyatı geçiren çoğu kişi kalça ağrısının dramatik bir şekilde azaldığını ve günlük yaşam faaliyetlerinde önemli bir iyileşme görür.
Normal kullanım ve aktivite ile, her kalça protezi başının soketiyle arasındaki malzeme aşınmaya başlar. Aşırı aktivite veya aşırı kilolu olmak bu normal yıpranmayı hızlandırabilir ve kalça replasmanının gevşemesine ve ağrılı hale gelmesine neden olabilir. Bu nedenle, çoğu cerrah koşu, jogging, zıplama veya diğer yüksek etkili sporlar gibi yüksek etkili aktivitelere karşı tavsiyede bulunur.
Total kalça protezini takiben kısıtlanmayan aktiviteler arasında sınırsız yürüyüş, yüzme, golf, araba sürme, yürüyüş, bisiklet, dans ve diğer düşük zorlayıcı olmayan sporlar sayılabilir.
Uygun aktivite modifikasyonu ile kalça protezinin ömrü uzun yıllar sürebilir.
Ameliyat Hazırlığı
Tıbbi değerlendirme
Kalça protezi ameliyatı yaptırmaya karar verirseniz doktorunuz, genel sağlık durumunuzu değerlendirecek var mevcut hastalıklarınız hakkında ilgili branşlardan değerlendirme isteyecektir.
Testler
Ameliyatınızı planlamak için kan ve idrar örnekleri, elektrokardiyogram (EKG) ve göğüs röntgeni gibi çeşitli testler gerekebilir.
Kilo kaybı
Aşırı kiloluysanız, doktorunuz yeni kalçalarınızdaki stresi en aza indirmek ve muhtemelen ameliyat risklerini azaltmak için ameliyat öncesi kilo vermenizi isteyebilir.
Diş değerlendirmesi
Kalça replasmanından sonra enfeksiyonlar yaygın olmasa da, bakterilerin kan dolaşımına girmesi durumunda enfeksiyon oluşabilir. Diş prosedürleri sırasında bakteriler kan dolaşımına girebileceğinden, kalça protezi ameliyatınızdan önce büyük diş prosedürleri (diş çekimi ve periodontal çalışma gibi) tamamlanmalıdır. Dişlerin rutin temizlenmesi ameliyattan birkaç hafta sonraya ertelenmelidir.
İdrar Değerlendirmesi
Son zamanlarda veya sık idrar yolu enfeksiyonu öyküsü olan bireyler, ameliyattan önce ürolojik bir değerlendirme yapmalıdır. Prostat hastalığı olan yaşlı erkekler, ameliyat öncesi gerekli tedaviyi tamamlamayı düşünmelidir.
Sosyal Planlama
Ameliyattan kısa bir süre sonra koltuk değnekleriyle ya da yürüteçle yürüyebilecek olsanız da, yemek pişirme, alışveriş, banyo ve çamaşır yıkama gibi konularda birkaç hafta boyunca yardıma ihtiyacınız olacaktır.
Ameliyat Süreci
Ameliyattan 1 gün önce hastaneye kabul edilirsiniz.
Anestezi
Başvurudan sonra, anestezi ekibinin bir üyesi tarafından değerlendirileceksiniz. En sık karşılaşılan anestezi türleri, genel anestezi (uyursunuz) veya spinal, epidural veya bölgesel sinir bloğu anestezisidir (uyanıksınız fakat vücudunuz belden aşağıya doğru hissizdir). Anestezi ekibi, sizin için hangi tür anestezinin en iyi olacağını belirleyecektir.
Protez Bileşenleri
Yapay kalça eklemlerinde birçok farklı tipte tasarım ve malzeme kullanılmaktadır. Bunların hepsi iki temel bileşenden oluşmaktadır: bilye bileşeni (yüksek derecede prüzsüzleştirilmiş güçlü metal veya seramik malzemeden yapılmıştır) ve soket bileşeni (bir dış metal kabuğa sahip olabilen dayanıklı bir plastik, seramik veya metal kap).
Prostetik bileşenler kemiğinizin bileşenlerin üzerine uzamasını sağlamak için kemiğe sıkıştırılarak yerleştirilebilir veya bunlar yerine yerleştirilebilir. Fit'e basma ya da bileşenleri çimentolama kararı, kemiğinizin kalitesi ve gücü gibi bir dizi faktöre dayanmaktadır. Çimentolu bir sapın ve çimentolu olmayan bir soketin bir kombinasyonu da kullanılabilir.
Ortopedi doktorunuz, ihtiyaçlarınızı en iyi karşılayan protez tipini seçecektir.
Ameliyat Prosedürü
Cerrahi prosedür birkaç saat sürüyor. Ortopedik cerrahınız hasarlı kıkırdağı ve kemiği çıkaracak ve kalçanızın hizalanmasını ve işlevini düzeltmek için yeni metal veya seramik implantları yerleştirecektir.
Ameliyattan sonra, anesteziden uyanma odasına alınacaksınız. Uyandıktan sonra, hastane odanıza götürüleceksiniz.
Erken Dönem
Ameliyatınızın başarısı, ameliyattan sonraki ilk birkaç hafta boyunca ortopedik cerrahınızın evde bakımla ilgili talimatlarını ne kadar iyi takip ettiğine bağlıdır.
Yara bakımı
Yaranın boyunca ya da cildinizin altındaki bir sütürde dikiş veya zımba olabilir. Dikişler ameliyattan yaklaşık 2 hafta sonra çıkarılacaktır.
Yarayı ıslatmak yasak. Giysilerden ve destek çoraplarından kaynaklanan tahrişleri önlemek için yarayı bandaj yapmaya devam edebilirsiniz.
Diyet
Genellikle demir takviyesi ile dengeli bir diyet, uygun doku iyileşmesini desteklemek ve kas gücünü iyileştirmek için önemlidir. Bol miktarda sıvı aldığınızdan emin olun.
Aktivite
Ameliyatı takiben 3 ila 6 hafta içinde günlük normal yaşam aktivitelerinin çoğunu devam ettirebilmelisiniz. Aktivite ile az miktarda ağrı birkaç hafta boyunca yaygındır.
Başlangıçta evinizde ve daha sonra dışarıda hareketliliğinizi yavaş yavaş artırmak uygun olacaktır.
Oturma, ayakta durma ve merdiven çıkma gibi diğer normal ev aktivitelerinde kısıtlama yok
Cerrahinin Olası Komplikasyonları
Kalça protezi ameliyatı sonrası komplikasyon oranı düşüktür. Eklem enfeksiyonu gibi ciddi komplikasyonlar, hastaların% 2'sinden daha azında ortaya çıkar. Kalp krizi ya da felç gibi büyük tıbbi komplikasyonlar daha az sıklıkla ortaya çıkar. Bununla birlikte, kronik hastalıklar komplikasyon potansiyelini artırabilir. Nadir görülmekle birlikte, bu komplikasyonlar ortaya çıktığında tam iyileşmeyi uzatabilir veya sınırlayabilirler.
Enfeksiyon
Enfeksiyon yaraya ya da protezin çevresinde derinlemesine yüzeysel olarak meydana gelebilir. Hastanede ya da eve gittikten sonra olabilir. Yıllar sonra bile ortaya çıkabilir.
Yaranın küçük enfeksiyonları genellikle antibiyotiklerle tedavi edilir. Majör veya derin enfeksiyonlar daha fazla ameliyat ve protezin çıkarılmasını gerektirebilir.
Kan pıhtıları
Bacak damarlarında veya pelviste kan pıhtıları kalça replasman cerrahisinin en sık görülen komplikasyonlarından biridir. Bu pıhtılar, boşalırlarsa ve akciğerlerinize giderse hayatı tehdit edebilirler. Ortopedik cerrahınız kan inceltici ilaçlar, ayak bileği egzersizleri ve erken mobilizasyonu içeren bir önleme programını ana hatlarıyla belirleyecektir.
Bacak Uzunluğu Eşitsizliği
Bazen kalça değiştirildikten sonra, bir bacak diğerinden daha uzun veya daha kısa hissedebilir. Ortopedik cerrahınız, bacak uzunluklarınızı eşitlemek için her türlü çabayı gösterecektir, ancak kalçanın stabilitesini ve biyomekaniğini en üst düzeye çıkarmak için bacağınızı biraz uzatabilir veya kısaltabilir. Bazı hastalar ameliyat sonrası ayakkabı desteği ile daha rahat hissedebilirler.
Çıkık
Dokuların iyileşmesi sırasında dislokasyon riski cerrahiden sonraki ilk birkaç ayda en yüksektir. kapalı bir yerine oturtmayla genellikle daha fazla ameliyata ihtiyaç duymadan tekrar yerine konabilir. Kalça çıkığı devam ettiği durumlarda, daha ileri cerrahi gerekebilir.
Gevşetme ve İmplant Aşınma
Yıllar geçtikçe kalça protezi yıpranabilir veya gevşeyebilir. Bu genellikle günlük aktivitelerden kaynaklanır. Ayrıca osteoliz denilen kemiğin biyolojik inceltilmesinden de kaynaklanabilir. Eğer gevşeme ağrılı ise, revizyon olarak adlandırılan ikinci bir ameliyat gerekebilir.
