Sinsi düşman: yüksek tansiyon
Atardamarlardaki kan basıncının normalden yüksek olmasını ‘hipertansiyon’ olarak tanımlamaktayız. Anormal olarak kabul edilen kan basıncı konusunda hala tartışmalar sürmekle birlikte kan basıncındaki küçük artışların dahi kişinin hayatı üzerinde olumsuz etkileri olduğu aşikar. Hatta kan basıncı değerlerinin 115/75 nmm-Hg üzerine çıkmaya başlaması ile birlikte hipertansiyonun zararlı etkilerinin de başladığını da biliyoruz.
***
Ülkemizde 20 yaş ve üzerindeki nüfus ele alınacak olursa yaklaşık 5 milyon erkek ve 6 milyon kadında hipertansiyon varlığından söz edilebilir. Bu rakamlar sadece kan basıncı değerleri 140/90mm-Hg ve üzeri olarak alındığında hesaplanan rakamlar olup yüksek normal olarak adlandırılan grup da hesaba katılırsa ne denli büyük bir problem ile karşı karşıya olduğumuz anlaşılabilir. Zira 65 yaşında ve kan basıncı 130-139/85-89mm Hg olan hastaların yüzde 50’sinde, kan basıncı 120-129/80-84mm-Hg olan hastaların ise yüzde 26’sında 4 yıl içerisinde hipertansiyon gelişir.
***
Hipertansiyon görülme sıklığı yaşla birlikte artış gösterir. 30-39 yaş grubunun yüzde 19’unda izlenirken, 50-59 yaş grubundaki erkeklerin yarıdan biraz azı, kadınların ise yarıdan fazlasında hipertansiyon gözlenir. Altmış yaşından sonra ise her üç kişinin neredeyse ikisinde hipertansiyona rastlanmaktadır.
Küçük kan basıncının yüksekliği genellikle 50 yaşından genç hastalarda görülürken daha yaşlı kişilerde vücuttaki büyük damarların sertleşmeleri sonucu büyük kan basıncındaki yükseklikler daha belirgindir. Tedavide amaç her iki kan basıncını da düşürmektir. Yapılan çalışmalarda büyük kan basıncındaki yüksekliklerin daha tehlikeli olduğu sonucuna varılmıştır.
***
Hipertansiyon tanısı konulan hastaların yaklaşık yüzde 95’inde altta yatan herhangi bir neden tespit edilemez. ‘Esansiyel hipertansiyon’ olarak adlandırılan bu grubun dışında kalanlarda ise başlıca nedenler arasında:
Kronik böbrek hastalıkları
Aort damarının koarktasyonu (daralması)
Vücutta aşırı steroid hormon üretimi
İlaçlara bağlı olarak ortaya çıkan hipertansiyon
Tıkayıcı idrar yolu hastalıkları
Böbrek damar tıkanıklıkları
Uyku apnesi
Tiroid veya paratiroid bezinde görülen hastalıklar
Böbrek üstü bezinin tümörleri sayılabilir.
***
Hipertansiyonun korkulan sonuçları arasında beyin damar tıkanıklıklarına veya kanamaya bağlı ortaya çıkan felçler, kalp krizi, kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği, demans ve genç yaşta görülebilen ölümler sayılabilir. Hipertansiyonun tedavisi tüm bu korkulan sonuçların önüne geçebilir.