Ses teli felci, ses tellerine hareket uyarımı taşıyan sinirlerde ki hasarlanma sonucu oluşur. Ses telini hareket ettiren kasın felç olmasıdır. Bu hasar sinirin çıkış yeri olan beyinde olabileceği gibi, sinirin ses teline girdiği yerde de olabilir.
Kısaca ses tellerinin yapısı ve görevlerinden bahsedecek olursak; Ses telleri soluk borumuzun en üst kısmını kapatan, sağ ve sol olmak üzeri iki adet bant şeklinde kas yapısıdır, ön kısmı birleşik arka kısmı açılıp kapanır. Ses bantlarının arka kısmı açık olduğunda yani ses bantları birbirlerinden uzakta durduğunda soluk borusundan nefes alırız, ses bantları kapandığında veya bir birine yaklaştığında, aradan geçen havanın titreştirmesi ile ses oluşur. Ayrıca ses bantlarının en önemli görevlerinden biri de yemek yeme ve su içme esnasında soluk borusunun üstünü kapatarak soluk borusuna bir şeyler kaçmasını engellemesidir.
SES TELİ FELCİ BULGULARI
Bir veya her iki ses telinin felç olmasına göre farklı bulgular ortaya çıkar.
İki ses telinin aynı anda felç olması çok nadir bir durumdur ancak ciddi bir durumdur ve hayati önem arz eder. Çünkü iki ses teli felç olduğunda ses telleri kapalı pozisyonda kalır yani soluk borusunun üst kısmını her iki yandan kapatır ve soluk alma zorluğu oluşur. Soluk borusuna solunumu devam ettirmek için bir pencere açılması gerekir.
Tek taraflı ses teli felci çok daha sık görülür. Tek taraflı olarak ses teli hareket edemediğinden, ses telleri yutma sırasında soluk borusunu tam kapatamaz ve kaçak olur, bunun sonucunda öksürük boğulma hissi oluşur. Ayrıca konuşma sırasında sestelleri bir araya gelemediğinden yetersiz boğuk ses oluşur.
Ses Teli Felcinde Sık Görülen Bulgular
Seste kısılma, boğuklaşma,
Konuşma ve ses kapasitesi azalması, konuşurken sık sık nefes alma ihtiyacı,
Yemek yerken, su içerken veya tükrüğünü yutarken öksürme veya boğulma,
Yüksek sesle konuşamamak ve bağıramamak,
Öğürtü refleksinde azalma,
Güçlü öksürememek,
Sık sık boğaz temizleme ihtiyacı,
Ikınma gücünde ve birşeyleri kaldırırken zorlanma olur.
2 haftayı geçen bütün ses kısıklıklarında doktora gidilmelidir.
Ses sinirinin seyri
Ses teli felç sebeplerine gelmeden ses sinirinin ilginç seyrinden bahsetmekte fayda var. Direk beynimizden çıkan sinir, boyun ana damarları arasında bütün boynu aşağı doğru kat eder. Ana sinir ses tellerinin yanından geçerken üst dallını verir, ancak asıl ses kaslarını hareket ettiren alt dalını vermez. Alt dal göğüs boşluğuna girerken ana sinirden ayrılırlar ve göğüs boşluğu üst kısmındaki ana atar damarların altından dolaşarak tekrar yukarı döner geldiği yolun bir kısmını kat eder ve tiroid bezi alt orta kısmından gırtlağımızın içine girer. Ses telerine uyarı taşıyan sinirlerin uzun ve dolambaçlı bir seyir göstermesi kolay hasarlanmalarına sebep olur.
Ses Teli Felci Sebepleri
Sinir çevresinde yapılan ameliyatlardan sinirin zarar görmesi: En sık tiroid ve paratiroid bezi ameliyatları, boyun fıtığı ameliyatları, aort ameliyatları, yemek borusu ameliyatları ve göğüs boşluğu ameliyatları sırasında sinir hasar görebilir.
Boyun ve göğüsü ilgilendiren yaralanmalar: Künt ve kesici cisimle olan boyun ve göğüs yaralnmaları, trafik kazaları sonucu sinirin zarar görmesi.
Beyinde pıhtı veya kanama gibi sebeplerle sinirin ana çekirdeğinin zarar görmesi.
Tümörler: Kanser veya kanser dışı boyun ve göğüs boşluğu kitleleri. Tiroid bezi nodülleri, boyun kitleleri, boyun lenf bezi hastalıkları, göğüs boşluğu ve akciğer tümörleri. Gırtlak tümörleri.
Enfeksiyonlar: Lyme hastalığı, Epstein-Barr virus ve herpes enfeksiyonları sinir çevresinde ödeme sebep olarak veya direk siniri tutarak zarar verebilir.
Nörolojik hastalıklar: Multipl skleroz veya Parkinson gibi hastalıklarda da ses teli felci olabilir.
Sebebi bulunamayan ses teli felci: Sıkça görülen bir durumdur, yapılan tetkik ve araştırmalar sonucu herhangi bir hastalık tespit edilemez ancak ses teli felçlidir.
Ses Teli Felci Tedavisi
Tek taraflı ses teli felci sonrası ses kısıklığı veya yiyecek içecek kaçağı varsa ve vücut bunu kompanse edemiyorsa, tek taraflı olarak ses telini orta hatta doğru yaklaştırmaya yönelik ameliyatlar ile bu tedavi edilebilir. Bu ameliyatların genel ismi vokal kord medializasyonu dur. Bunun en kolay olanı dolgu maddesi enjeksiyonu ile ses teli kapanışının sağlanması lokal veya genel anestezi ile yapılabilir. Uygulaması nispeten daha kolay olup her hangi bir bölgeye kesi yapılmadan iğne enjeksiyonu şeklindedir. Gırtlak çatı cerrahisi ile medializasyonda gırtlak kartilajına açılan bir pencereden yerleştirilen silikon veya gore-tex gibi maddelerle gırtlak kasının orta hatta doğru itilmesi ameliyatıdır. Dışardan yapılan 3-4 cm’lik bir kesi ile yapılır, lokal veya genel anestezi ile uygulanabilir.
Çift taraflı ses teli felçlerinde hastada solunum sıkıntısı olduğundan konuşma önemini yitirir ve hastanın normal soluk alıp vermesi önem kazanır, bu hastalara genelde rahat nefes alsın diye soluk borusuna pencere açılması ameliyatı zaten çoğunlukla yapılmıştır, hastayı bundan kurtarmak için ses teli açıklığını artıran ameliyatlar yapılır. Bu ameliyatlar bir önceki anlatılanların zıttı girişimlerdir. Yani ses teli kenara çekilir, bunlar genel olarak lateralizasyon ameliyatları olarak adlandırılır. Tek taraflı ses telinin kısmi olarak alınması, tek ses telinin iple kenara çekilmesi ve/veya ses teli yapışma yeri kıkırdağının tek taraflı alınması gibi operasyonlar yapılabilir.
