Selenyum, sanılanın aksine bir vitamin değil bir elementtir. İnsan vücudu için eser bir mineral olan Selenyumun, atom numarası 34, kütle numarası 78.96 olan, periyodik cetvelin 4. periyodunda bulunan vücut için gerekli olan bir element. Selenyum vücudumuzda yer alan birçok enzimin yapısına ek olarak katılır ve tiroid hormon mekanizması, antioksidan enzim savunması, bağışıklık sistemin düzenlenmesi gibi birçok olayda önemli görevleri vardır. Selenyum eksikliği sonucunda, yaşlanma, kanser, insülin direnci, diyabet, kardiyovasküler ve nörodejeneratif hastalıklar, ölüm hızında artış olabileceği yayınlarda gösterilmiştir. Selenyum vücudumuzda üretilemez ancak gıdalarda çok bulunan bir mineraldir. Dengeli beslenildiğinde eksikliğine pek rastlanmaz. Ancak stresli ve hızlı yasam koşullarına uymak için fast food tarzı beslenme sonucunda sık karşılaştığımız bir problem haline geldi.
Madem bu kadar önemli bir mineral, vücudumuzda hangi sistemde nasıl etkiler gösteriyor biraz onlardan bahsedelim.
Bağışıklık sistemine ve Kansere karşı etkisi:
Selenyum, vücut için gerekli olan en güçlü antioksidanlardan glutatyon’ un sentezlenmesi ve aktif çalışması için gereklidir. Çevresel faktörler ve vücuttaki yaşlanan hücrelerin ölümü sonucu oluşan oksidan serbest oksijen radikalleri dediğimiz zararlı maddeleri vücuttan temizlenmesine yardım eder. Bu sayede bağışıklık sistemimizin gücünü artırır. Böylece enfeksiyonlara yakalanmamayı, kanserden korunmayı sağlar. Özellikle meme, prostat ve kalınbarsak kanserlerine karşı koruyuculuğu mevcuttur.
Hafızaya etkisi:
Sinir sistemini de antioksidan etkisiyle korur. Bu sayede bellek desteklenir. Yapılan araştırmalarda Parkinson, Multipl skleroz, Alzheimer olasılığını azaltabildiğinden bahsediliyor.
Tiroide etkisi:
Tiroid organı vücudumuzun metabolizmasını, iştahı, uykuyu, vücut sıcaklığını düzenler. Selenyum tiroid dostu mineraldir. Tiroidi otoimmün saldırılara korur. Böylece toplumumuzda sık görülen Haşimato hastalığının oluşumunu engeller.
Kalbe etkisi: Kalpte de koruyucu etkisi var. Inflamasyonu azalttığından kalp damar hastalığı ihtimalini düşürür.
Cinsel fonksiyondaki etkisi:
Özellikle erkeklerde üreme gücünü artırır, sperm fonksiyonlarında ve hareketlerinde etkili bir mineraldir. Doğurganlığı artırıcı bu etkisi nedeniyle kısırlık tedavilerine ilave olarak verilir.
Solunum sitemindeki etkisi:
Inflamasyonun aktif olduğu Astımda, krize sebep olan maddelerin salınımını azaltabiliyor. Bu nedenle astımlı hastaların tedavilerine selenyum eklenir.
Neredeyse tüm vücudun fonksiyonlarında etkili olan selenyumun eksikliği saptanabilir mi?
Evet kanda Selenyum seviyesi ölçülerek eksikliğini saptamak mümkündür.
Gelelim asıl soruya vücudumuzda üretilemeyen Selenyumu hangi gıdalarda bulunur?
Vücudumuza Selenyumu esas olarak besinlerle alırız. Su ve havada önemsiz miktarlarda selenyum bulunmaktadır. Bitkileri içinde, turunçgiller ve sebzeler gibi protein içeriği düşük bitkilerin Selenyum içeriği tahıllardan düşüktür. Pişirme ile besinlerdeki selenyum miktarında yaklaşık %50 kayıplar olduğu ancak eğer besinler düşük ph’da pişirilirse selenyum kayıplarının azalacağı bildirilmiştir.
Selenyum kaynakları arasında;
Yumurta
Brezilya fındığı
Hemen hemen tüm balık çeşitlerinde bulunur. Özellikle ton balığında fazlaca
Hindi
Süzme peynir
Tavuk
Mantarlar
Ay çekirdeği
Sığır eti
Yulaf
Sığır Karaciğerinde Selenyum bolca bulunur.
Sağlıklı bir bireyin günlük ne kadar Selenyum’a ihtiyacı vardır?
İnsan vücudu için günlük 60-120 µg/gfü miktarında Selenyum alınmalıdır. Sağlıklı besleniyorsak Selenyum için ek bir hap olarak almaya gerek yoktur. Haftada bir iki defa yapacağınız ton balıklı salata ile harika bir selenyum deposu almış oluruz.
Selenyum eksikliğinin belirtileri nelerdir?
Üreme sorunları, kas güçsüzlüğü, yorgunluk, beyin sisi, tiroid fonksiyon bozukluğu ve saç dökülmesi, bağışıklık sistemi bozulacağından enfeksiyonlara sık yakalanma, kanser oluşumu Selenyum eksikliğinde görülebilir.
Sonuç olarak, Selenyum, insan sağlığı yönünden önemli bir mineral olduğunu biliyoruz. Selenyum seviyesinin istenilen düzeyde olması diyabet dahil olmak üzere bir çok kronik hastalığı önlemede rol oynamaktadır. Vücut selenyum seviyesinin besinlerle alınan selenyum direkt ilişkili. Bu amaçla beslenmemizde selenyum içeren gıdaları mutlaka yer vermeliyiz. Sağlıkla kalın.
