Şarbon, insanlara infekte hayvanlardan bulaşır, etkeni Bacillus anthracis isimli bakteridir. Dünya’da ve ülkemizde azalma eğilimindedir. Ülkemizde başta Doğu Anadolu Bölgesi olmak üzere birçok ilde hem hayvanlarda hem de insanlarda şarbon olguları halen görülmektedir.
İnfeksiyon insanlara infekte hayvanlardan, direkt veya indirekt yolla bulaşır.
keçi kılı, yün deri, post ve kemik gibi, sanayide işlenmesi esnasında oluşur.
Ülkemizde görülen şarbon olguları genellikle tarımsal kökenlidir. Hayvancılıkla uğraşanlar, kasap ve veteriner hekimler şarbon yönünden risk gruplarını oluşturmaktadırlar.
Şarbon hastalığının insanlar arasında bulaşma riski çok düşüktür. Hastalığın en sık görülen şekli deri şarbonu olup olguların %95’ini oluşturur. Deri şarbonunda uygun antibiyotik tedavisiyle ölüm oranı çok düşük olup, %2’den azdır. Tüm olguların %5’inden azını oluşturan gastrointestinal sistem ve akciğer şarbonunda ise tedaviye rağmen ölüm oranları %50 kadar yüksek olabilmektedir.
Deri Şarbonu
Vakaların %95’i bu formdadır. Lezyon küçük, ağrısız fakat sıklıkla kaşıntılı bir papül olarak başlar. Papül büyüdükçe vezikül meydana gelir. İki gün içerisinde ülserleşerek çevresel ödemi olan son derece belirgin siyah eskar oluşur. Veziküler sıvının gramında pozitif koklar saptanır.
Akciğer Şarbonu
Nadir görülen bir formdur. Vakaların %5’inden azını oluşturur. İnkübasyon süresi yaklaşık 10 gündür ancak bazı vakalarda uzayabilir. Bu form ÜSYE şeklinde başlar ancak birkaç gün içinde dispne, öksürük, titreme ve bakteriyemi ile fulminant seyreder. Hemorajik bir mediastinit şeklinde seyreder ve son derece fataldır.
GİS Şarbonu Nadir görülmektedir. Mukozal ülserasyonunu eşlik ettiği mezenterik adenittir. Afrika ve Asya’da bildirilen vakalar var.
Tanı
Öykü Deri lezyonunun büyüklüğü ile orantısız ödem varlığı. Enfeksiyonun başlangıç fazında ağrının olmaması. Gram boyamada PNL oranının düşük olması. Organizma KAB kolay ürer ve hemoliz yapmayan gri-beyaz koloniler oluşturur.
Tedavi
Deri şarbonu Pen-G iyi yanıt verir (7-10 gün). Doksisiklin deri şarbonunda etkilidir. Siprofloksasin ve Kloramfenikol, penisilin allerjisi olanlara karşı endikedir.
Korunma
Doksisiklin veya siprofloksasin hastalık oluşmadan önce temas eden kişilere verilirse akciğer hastalığı gelişmesini engelleyebilir. En az 6 hafta verilmelidir. Riskli gruplar için aşısı mevcuttur.
