Rahim ağzı Kanseri taraması nedir ?
Rahim ağzı kanseri taraması, rahim ağzı hücrelerinde kansere yol açabilecek değişiklikleri bulmak için kullanılır. Tarama servikal sitolojiyi (Pap testi veya Pap smear olarak da adlandırılır), insan papilloma virüsü (HPV) testini veya her ikisini (Co-test) de içerir. Çoğu kadın düzenli olarak rahim ağzı kanseri taraması yaptırmalıdır.
Rahim ağzı (Serviks) kanseri nasıl oluşur ?
Rahim ağzı rahme açılan kapıdır ve vajinanın üst kısmında yer alır. İki tip hücreden oluşan ince bir doku tabakası ile kaplıdır:
1) skuamöz hücreler olarak adlandırılan “deri benzeri” hücreler ve
2) servikste mukus üreten glandüler hücreler.
Kanser, servikal hücreler anormal hale geldiğinde ve zamanla kontrol dışı büyüdüğünde ortaya çıkar. Kanser hücreleri servikal dokunun derinliklerine doğru ilerler. İlerlemiş vakalarda kanser hücreleri vücudun diğer organlarına yayılabilir.
Rahim ağzı (Serviks) kanserinin sebebi nedir ?
Rahim ağzı kanseri vakalarının çoğu HPV (human (insan) papilloma virüs) enfeksiyonundan kaynaklanır. HPV, rahim ağzı hücrelerine girer ve onların değişmesine neden olabilir. Bazı HPV türleri rahim ağzı kanserinin yanı sıra vulva, vajina, penis, anüs, ağız ve boğaz kanseriyle de bağlantılıdır. Kansere neden olabilecek HPV tipleri “yüksek riskli tipler” olarak bilinir. Bu ve diğer HPV tipleri cinsel aktivite sırasında kişiden kişiye geçebilir. HPV çok yaygındır - cinsel olarak aktif olan çoğu insan yaşamları boyunca bir HPV enfeksiyonu geçirecektir. HPV enfeksiyonu genellikle hiçbir belirtiye neden olmaz. Çoğu insan enfekte olduğunu bile bilmez.
HPV her zaman rahim ağzı (serviks) kanserine sebep olur mu?
Yüksek riskli HPV türlerine sahip kadınların sadece küçük bir kısmı rahim ağzı kanserine yakalanacaktır. Vücudun enfeksiyonla savaşma konusundaki doğal yeteneği nedeniyle, HPV enfeksiyonlarının çoğu kendiliğinden geçer. Bu kısa süreli enfeksiyonlar tipik olarak servikal hücrelerde sadece hafif veya “düşük dereceli” değişikliklere neden olur. HPV enfeksiyonu temizlendikçe hücreler normale döner.
Az sayıda kadında HPV geçmez. HPV enfeksiyonu uzun süre devam ederse, “kalıcı” enfeksiyon olarak tanımlanır. Yüksek riskli tiplerle kalıcı HPV enfeksiyonu, servikal hücrelerde daha ciddi veya “yüksek dereceli” değişikliklere neden olabilir. Tedavi edilmedikleri takdirde 1 veya 2 yıl boyunca devam eden yüksek dereceli değişikliklerin kansere dönüşme olasılığı daha yüksektir.
Sigara kullanımı, zayıf bağışıklık sistemi ve insan bağışıklık yetmezliği virüsü (HIV) enfeksiyonu gibi faktörlerin HPV enfeksiyonunun devam etme olasılığını artırdığı düşünülmektedir, ancak bu faktörlere sahip olmayan kadınlarda da kalıcı enfeksiyonlar meydana gelmektedir.
Rahim ağzı kanser taraması neden önemlidir?
Rahim ağzı hücrelerindeki yüksek dereceli değişikliklerin kansere dönüşmesi genellikle 3 ila 7 yıl sürer. Rahim ağzı kanseri taraması bu değişiklikleri kansere dönüşmeden önce tespit edebilir. Düşük dereceli değişiklikleri olan kadınlar, hücrelerinin normale dönüp dönmediğini görmek için daha sık test edilebilir. Yüksek dereceli değişiklikleri olan kadınlar, hücreleri aldırmak için tedavi olabilirler.
Rahim ağzı kanseri taraması hayat kurtarır. Amerika Birleşik Devletleri'nde son 30 yılda rahim ağzı kanseri vakalarının ve ölümlerin sayısı yarı yarıya azalmıştır. Bunun başlıca nedeni kadınların düzenli olarak rahim ağzı kanseri taraması yaptırmasıdır.
Rahim ağzı kanser taraması nasıl yapılır ?
Rahim ağzı kanseri taraması Pap testi, HPV testi veya her ikisini de içerir. Her iki testte de rahim ağzından alınan hücreler kullanılır. Tarama süreci basit ve hızlıdır. Bir muayene masasına uzanırsınız ve vajinayı açmak için bir spekulum kullanılır. Spekulum rahim ağzının ve üst vajinanın net bir görüntüsünü verir.
Hücreler serviksten bir fırça veya başka bir örnekleme aleti ile alınır. Hücreler genellikle özel bir sıvıya konur ve test için bir laboratuvara gönderilir:
- Pap testi için örnek, anormal hücrelerin mevcut olup olmadığını görmek için incelenir.
- HPV testi için örnek, en yaygın yüksek riskli HPV tiplerinin varlığı açısından test edilir. Genellikle Pap testi için alınan örnek HPV testi için de kullanılabilir. Bazen iki hücre örneği alınır. Bu, kullanılan Pap testinin türüne bağlıdır.
Rahim ağzı kanseri tarama testleri ne sıklıkta yapılmalı ?
Rahim ağzı kanseri taraması, kadın sağlığı hizmetlerinin önemli bir parçasıdır. İlk kez ne zaman seks yapmaya başladığınıza bakılmaksızın 21 yaşında tarama yaptırmaya başlamalısınız. Rahim ağzı kanseri taramasını ne sıklıkla yaptırmanız gerektiği ve hangi testleri yaptırmanız gerektiği yaşınıza ve sağlık geçmişinize bağlıdır:
- 21-29 yaş arası kadınlar her 3 yılda bir tek başına Pap testi yaptırmalıdır. Tek başına HPV testi 25-29 yaş arası kadınlar için düşünülebilir, ancak Pap testleri tercih edilir.
- 30 ila 65 yaş arasındaki kadınların test için üç seçeneği vardır.
- Her 5 yılda bir Pap testi ve HPV testi (Co-test) yaptırabilirler.
- Her 3 yılda bir tek başına Pap testi yaptırabilirler.
- her 5 yılda bir tek başına HPV testi yaptırabilirler
Hangi yaştan sonra rahim ağzı kanser taraması gerekli değil ?
Kadınlar aşağıdaki durumlarda 65 yaşından sonra rahim ağzı kanseri taraması yaptırmayı bırakmalıdır:
- orta veya şiddetli anormal servikal hücreler veya servikal kanser öyküsü bulunmaması ve
- Son 10 yıl içinde arka arkaya üç negatif Pap testi sonucu,
- arka arkaya iki negatif HPV testi veya
- arka arkaya iki negatif ortak test (Co-test) sonucu almış olmaları.
- En son test, testin türüne bağlı olarak son 3 veya 5 yıl içinde yapılmış olmalıdır.
Rahim alındıktan sonra tarama yapılmalı mı?
Histerektomi geçirmiş kadınların yine de tarama yaptırması gerekebilir. Karar, rahim ağzının alınıp alınmadığına, histerektominin neden gerekli olduğuna ve CIN 2-3 gibi high grade (ciddi) rahim ağzı hücresi değişiklikleri veya rahim ağzı kanseri öyküsü olup olmadığına bağlıdır.
Histerektomi sırasında rahim ağzı alınmış olsa bile, rahim ağzı hücreleri vajinanın üst kısmında hala mevcut olabilir. Rahim ağzı kanseri veya CIN 2-3 gibi high grade (ciddi) rahim ağzı hücresi değişiklikleri geçmişiniz varsa, ameliyatınızdan sonra 20 yıl boyunca tarama yaptırmaya devam etmelisiniz.
Rahim ağzı kanserinden nasıl korunabilirim ?
HPV aşısı, en yaygın olarak kansere neden olan HPV enfeksiyonlarına karşı korunmaya yardımcı olmanın önemli bir yoludur. Ancak HPV aşısı, kansere neden olabilecek tüm HPV türlerine karşı koruma sağlamaz. Bu nedenle HPV aşısı olan kadınların yine de kendi yaş grupları için rahim ağzı kanseri tarama önerilerine uymaları gerekir.
Kimlere daha sık tarama gerekli ?
- Rahim ağzı kanseri öyküsü olan,
- HIV ile enfekte olan, bağışıklık sistemi zayıflamış olan veya
- doğumdan önce dietilstilbestrol'e (DES) maruz kalan kadınlar daha sık tarama gerektirebilir ve bu rutin yönergeleri takip etmemelidir.
21 yaş altı kadınlarda neden rahim ağzı kanseri taraması önerilmiyor ?
Rahim ağzı kanseri bu yaş grubunda son derece nadirdir. Rahim ağzı kanseri vakalarının 1.000'de 1'inden daha azı 15-19 yaş arası genç kadınlarda görülür. Çoğu kadın vajinal ilişkiye girmeye başladıktan kısa bir süre sonra HPV ile enfekte olur. Bu enfeksiyonlar neredeyse her zaman servikal hücrelerde herhangi bir değişikliğe neden olmadan 1 ila 2 yıl içinde kendiliğinden geçer. Değişiklikler meydana gelirse, hücreler neredeyse her zaman normale döner. Araştırmalar, bu yaş grubunda rahim ağzı kanseri taramasının rahim ağzı kanseri oranını azaltmadığını ve gereksiz tedaviye yol açabileceğini göstermektedir.
Cinsel aktif olmayan bayanlarda da rahim ağzı kanser taraması öneriliyor mu ?
Nadir durumlarda, HPV cinsel ilişki olmaksızın genital temas yoluyla yayılabilir. Bu, aynı cinsiyetten biriyle genital teması içerebilir. Ayrıca, HPV rahim ağzı kanserinin ana nedeni olmasına rağmen, tek nedeni değildir. Sigara ve HIV enfeksiyonu gibi diğer faktörler HPV'ye yakalanma ve rahim ağzı kanseri geliştirme riskinizi etkileyebilir.
Neden Co-test (Pap smear + HPV tarması) 21-29 yaş arası grupta önerilmiyor ?
HPV enfeksiyonu bu yaş grubunda yaygındır. Bu enfeksiyonlar genellikle birkaç yıl içinde kendiliğinden geçer ve servikal hücrelerde kalıcı bir değişikliğe neden olmaz. Birlikte testin 30 yaşından genç kadınlarda kullanılması çoğunlukla kansere yol açmayacak kısa süreli HPV enfeksiyonlarını tespit edecektir. Bu test, daha sık ve gereksiz takip testlerine neden olacaktır.
Rahim ağzı kanser tarama testlerimde sonuç ANORMAL geldi. Ne anlama gelir ?
Birçok kadının rahim ağzı kanseri tarama sonuçları anormaldir. Anormal bir sonuç kanser olduğunuz anlamına gelmez. Servikal hücre değişikliklerinin genellikle kendiliğinden normale döndüğünü unutmayın. Normalleşmezlerse, yüksek dereceli değişikliklerin bile kansere dönüşmesi genellikle birkaç yıl alır.
Anormal bir tarama testi sonucunuz varsa, CIN 2-3 gibi high grade (yüksek dereceli) değişikliklerin mi yoksa kanserin mi gerçekten mevcut olduğunu bulmak için ek testler yapılması gerekir. Takip testlerinin sonuçları yüksek dereceli değişiklikleri gösteriyorsa, anormal hücreleri içeren bölgenin cerrahi olarak ortadan kaldırmak için tedaviye ihtiyacınız olabilir.
Rahim ağzı kanser tarama testlerinin doğruluk oranı nedir ?
Her laboratuvar testinde olduğu gibi, rahim ağzı kanseri tarama sonuçları da her zaman doğru değildir.
- Bazen, hücreler normal olduğu halde sonuçlar anormal hücreler gösterir. Buna yanlış pozitif sonuç denir.
- Rahim ağzı kanseri taraması ayrıca anormal hücreleri mevcut olduklarında tespit etmeyebilir. Buna yanlış negatif sonuç denir.
Rahim ağzı kanser tarama testlerinde yanlış sonuçlara neden faktörler neler?
- Numune çok az hücre içerebilir.
- İncelenecek kadar anormal hücre olmayabilir.
- Bir enfeksiyon veya kan anormal hücreleri gizleyebilir.
- Douching veya vajinal ilaçlar anormal hücreleri yıkayabilir veya seyreltebilir.
Yanlış negatif veya yanlış pozitif sonuçları önlemeye yardımcı olmak için, testinizden önceki 2 gün boyunca duş yapmaktan, cinsel ilişkiden ve vajinal ilaçlar veya hijyen ürünleri kullanmaktan kaçınmalısınız. Ayrıca adet döneminizde rahim ağzı kanseri taraması yaptırabilirsiniz, ancak taramayı başka bir zamanda planlamak en iyisidir. Adet döneminiz sonuçların doğruluğunu etkileyebilir.
Doktorum, artık rahim ağzı kanser taraması gerekmediğini söyledi. Halen yıllık jinekolojik muayeneye gelmeli miyim ?
Evet. Rutin bakım ziyaretleri için kadın hastalıkları ve doğum uzmanınızı düzenli olarak görmeniz hala önemlidir. Bu ziyaretler, hamileliğe nasıl hazırlanacağınızı öğrenmeniz, doğum kontrol seçeneklerinizi tartışmanız veya menopoz sorunlarını ele almanız için bir fırsattır.
- Ayrıca, kadın doğum uzmanınız diyabet veya kalp hastalığı gibi belirli tıbbi durumlar açısından risk altında olup olmadığınızı belirlemenize yardımcı olabilir.
- Zamanı gelmişse HPV aşısı da dahil olmak üzere belirli aşıları da yapabilirler.
- Ziyaretiniz pelvik muayene veya klinik meme muayenesi de içerebilir.
