Sağlıklı anne, Sağlıklı bebek. Asıl Mesele Bu!
Tüm anne adayları, gebeliklerinin herhangi bir döneminde özellikle de doğum yaklaştıkça doğumun normal mi yoksa sezaryen ile mi gerçekleştirileceği endişesini yaşar. Bu haklı endişe genelde çevreden her iki yöntem hakkında duyulan olumsuz düşünceler ve bilgi kirliliğinden kaynaklanmaktadır. Her iki yönteminde kendisine göre avantajları ve dezavantajları vardır. Bu nedenle doğuma yakın dönemde anne adayları her iki yöntem hakkında da bilgilendirilmeli ve akıllarındaki soru işaretleri ortadan kaldırılmalıdır.
Anne adaylarının çoğu genelde normal doğumdan korkmaktadır. Bunun sebebi ise daha ziyade çevreden duydukları olumsuz örnekler ve internetten edindikleri yanlış bilgilerdir. Annelerin kaygılarını ve korkularını yakından anlıyorum ve hak veriyorum. Bu nedenle de bu yazıda onların kaygılarını gidermek amacıyla bilgilendirmeyi hedefledim. Bir hekim olarak en çok karşılaştığım soru: “Normal doğum mu yoksa sezaryen mi daha iyidir?”. Açıkçası bu soruya şu veya bu yöntem daha iyidir gibi yaklaşmak doğru değildir. Çünkü bu gebeden gebeye değişen bir durumdur. Kimi anne adayı için sezaryen daha uygun görülürken, kimi için ise normal doğum yöntemi tavsiye edilir. Bu soruyu anne adayının sağlığı ve bebeğin sağlığı için hangisi uygun ise onu uygulamak en doğrusudur diye yanıtlamak gerekir.
Normal Doğumda Ağrı
Anne adaylarını korkutan ilk kaygı doğum esnasında yaşanacak ağrı. Bu nedenle öncelikle ağrı konusundaki gelişmelerden bahsedelim. Günümüzde ağrısız doğum denilen ‘epidural anestezi” yöntemi ile normal vajinal doğumda ağrı anne adayları için artık sorun olmaktan çıkmıştır. Doğumun belirli bir aşamasında anestezi doktoru belden bir kateter yerleştirir ve bu kateterden ağrı kesici madde verilir. Doğumun sonuna kadar hasta herhangi bir ağrı hissetmeyeceği gibi doğum esnasında da epizyotomi gerekmiş veya yırtıklar oluşmuş ise bu anestezi ile hasta ağrı hissetmeden bunlar onarılır. Epidural anestezinin bir diğer faydası da acil sezeryan gereken durumlarda bu anestezi ile devam edilebilmesidir.Doğum sonrası dikişlerde hafif ağrılar hissedilir ise bu da ağrı kesiciler ile giderilir.
Normal doğumla ilgili diğer korkular nelerdir?
Ağrı haricinde, doğum süresinin uzunluğu, epizyotomi ve bebekle ilgili sorun olma ihtimali gibi birçok korkuyla karşılaşmaktayım. Bunları da kısaca anlatmak istiyorum.
Doğumda bebeğin çıkışını kolaylaştırmak için “ epizyotomi” dediğimiz vajene küçük bir kesi uygularız. Bunun amacı doğum sırasında oluşabilecek yırtıklardan hastayı korumaktır. Çünkü epizyotomideki düz bir kesinin onarılması ve iyileşmesi yırtıklara göre daha kolaydır ve daha az nedbe dokusu bırakır. Tüm doğumlarda epizyotomi uygulanması gerekmeyebilir. Ancak uygulandığında da anne epidural anestezi altında olduğu için herhangi bir sıkıntı hissetmez.
Diğer en sık merak edilen konular ise normal doğumda doğum süresinin uzunluğu ve bebekle ilgili sorun olma ihtimalidir. Her doğum farklı şekillerde ve sürelerde ilerler. Ben doğumun başından sonuna kadar anne adayının yanında olup onun kendini güvende hissetmesini sağlıyorum. Muayene, ultrasonografi ve NST ile doğumu yakın olarak takip ettiğimden, anne ve bebekte oluşabilecek sorunları görüp hemen müdahale edebiliyorum.
“Bilgi Kirliliği Var”
Bir kadının doğum hakkında bilgi edinmesi son derece normal ve hatta gerekli. Ancak çoğu zaman bu durum bilgi edinmenin ötesine geçiyor. İlk doğumunu gerçekleştirecek anne adayı, ailesinden tutun da eşine dostuna kadar herkesten farklı bir yorumlar duyuyor. Bu da anne adayının kaygılarını iyice arttırıyor. Bazen anne adayları bir yöntem için daha meyilli hatta fikse olabiliyorlar. Ama asıl sorun anne adayının bilgileriyle sizin önerileriniz çelişince yaşanıyor.
Ben hastalarımı takip süresince zaman zaman bilgilendirip sorularını cevaplıyorum ama doğuma yakın dönemde doğumla ilgili tekrar konuşup akıllarında kalan soru işaretlerini gideriyorum. Gebeliğin başından beri takip ettiğim anne adayları ile bu süre zarfında belli bir iletişim ve güven oluşuyor. Böylece birlikte karar vermek daha kolay oluyor.
Peki, bir hekim doğum yöntemine neye göre karar verir?
Bu birkaç parametre temel alınarak yanıtlanması gereken bir soru. Burada hekimin kendisine sorması gereken soru, hangi yöntem kadın için daha sağlıklı bir sonuç getirecek. İşte ben bu sorunun yanıtını kendime bu soruyu sorarak veriyorum. Eğer anne adayı ve bebek için her şey uygunsa adı üzerinde normal doğum tercih edilmelidir. Ancak maalesef ki ülkemizde %15 olması gereken sezeryan oranları(özellikle isteğe bağlı sezeryan nedeniyle) oldukça yüksek! Burada önemli olan anne adayı sadece ağrı korkusu nedeniyle sezeryan olmak istiyorsa bu konuda doğru bilgilendirilmelidir. Yazının başında da söylediğim gibi her iki doğum şeklininde avantaj ve dezavantajları vardır.
Normal vajinal doğumun avantajları nelerdir?
· Normal vajinal doğum, bebek doğum kanalından geçerken akciğerlerdeki sıvının dışarı çıkmasına neden olur. Bu da yeni doğan bebeklerde geçici olarak ortaya çıkan solunum sıkıntısı ve yaş akciğer problemlerinin daha az görülmesini sağlar.
· Doğumdan sonra iyileşme daha çabuk olur, anne daha çabuk ayağa kalkar ve doğum sonu ağrılar daha az hissedilir. Hastanede kalış süresi daha kısadır.
· Normal vajinal doğum ile doğan bebeklerin bağışıklık sistemleri daha güçlü olur.
· Normal vajinal doğum sonrası anneyle bebek arasında ten teması daha kısa sürede gerçekleşir. Bunun sonucunda da anneler bebeklerini daha hızlı ve daha etkin bir şekilde emzirebilir.
· Normal vajinal doğum ile doğum sırasında ve sonrasında daha az kanama ve enfeksiyon olur.
· Normal vajinal doğum yapan annenin rahminde bir kesi olmayacağı için sonraki doğumlarını da vajinal yolla yapma şansı vardır.
Ancak normal vajinal doğumun her aşamasında da acil sezeryan doğum gerekebileceği her zaman akılda tutulmalıdır.
Peki, sezeryanı ne zaman tercih ediyoruz?
Sezeryan doğum, normal vajinal doğumun mümkün olmadığı hallerde(bebeğin yan gelişi, çocuğun eşinin önde olması vb gibi) veya doğum sırasında anne ve bebek açısından riskli durumlarda( bebeğin doğum stresine girmesi, iri bebek olması, annede olan kanamalar gibi) başvurulan bir yöntemdir. Ancak burada unutulmaması gereken sezeryan doğumun bir ameliyat olduğu ve ameliyatın her türlü cerrahi ve anestezi risklerini taşıdığıdır. Özellikle isteğe bağlı sezeryan ile doğum isteyen annelere bu ameliyatın fayda ve zararları anlatılarak bilgilendirilmelidir.
Sezaryen doğumda herhangi bir ağrı ya da acı var mı?
Günümüzde tüm sezeryan ameliyatları genel, epidural veya spinal olmak üzere mutlaka anestezi altında yapılıyor. Bu nedenle anne ameliyatta herhangi bir ağrı hissetmiyor, fakat bazı anneler ameliyat sırasındaki çekilmeleri hissetmekten rahatsızlık duyabiliyor. Sezeryan sonrasında da bazı anneler ameliyat yerinde ağrı, gaz sancısı gibi sıkıntılar yaşıyabiliyorlar. Bu durumlarda tıbbi tedavilerle kolaylıkla çözümleniyor.
Peki ya estetik açıdan hangi doğum şekli anne adayında daha az iz bırakıyor?
Günümüzde kullanılan teknik ve malzemelerle estetik açıdan rahatsız eden nedbe dokuları her iki yöntemde de sık görülmüyorlar. Ancak bazı kadınlarda vajinal doğumdan sonraki ileri dönemlerde "rahimde veya idrar torbasında sarkma" adını verdiğiniz hem estetik açıdan hem de tıbbi sorunlar görülebiliyor. Bu sorunlar genelde iri bebek doğumları veya doğumun son evrelerinde fazla miktarda ıkınmadan kaynaklanıyor. Ancak, bunlarda cerrahi olarak düzeltilebilinecek sorunlardır.
Son söz
Normal vajinal doğum da, sezeryan da doğum yöntemidir. Eğer daha önceden belirenmiş tıbbi bir durum yoksa doğum yönteminin seçimi doğum eylemi başladıktan sonra muayeneler sonrası belirlenir. O zaman ve şartlarda anne ve bebek sağlığı için hangisinin uygun olduğunu düşünüyorsak o yöntemin tercihi ve takibi uygun
