İlkbahar ayları, yoğun kış döneminden sonra doğanın canlanmaya başladığı günler olarak bilinir. Havaların ısınmasıyla birlikte ağaçlar çiçeklenir, otlar yeşerir, aynı zamanda kalın giysilerimizi çıkarır daha ince giysiler giymeye başlarız.
Bitki polenleri bu dönemde atmosferde görülmeye başlar. Bitkilerin polenleri botanikçiler için onların çoğalmasını sağlayan sporlar olarak değerlendirilirken, biz allerji uzmanları ise polenleri allerjen taşıyan tanecikler olarak kabul ederiz. Polenler önce ağaç ve otsu bitkilerin polenleri olarak ikiye ayrılır, otsu bitki polenleri de çayır polenleri ve yabani ot polenleri olarak ikiye ayrılır. Sonuç olarak bitki polenleri ağaç polenleri, çayır polenleri ve yabani ot polenleri olarak üç grupta incelenir.
Ağaçlar ilkbaharın başlangıcı ile birlikte en erken dönemde polen oluşturmaya başlarlar. Ağaç polenlerinin atmosferde yoğun olarak bulundukları süre ağaç cinslerine bağlı olarak değişmekle birlikte genellikle 1-2 ay kadardır. Ağaçların hemen ardından çayır polenleri atmosferde görülmeye başlar. Çayır polenlerinin atmosferde bulunduğu süre çok daha uzun olup ortalama olarak 6 ay kadardır (Nisan-Eylül arası). Yaza doğru yabani ot polenleri ortaya çıkar. Yabani ot polenleri de yine ağaçlar gibi atmosferde 1-2 ay gibi bir sürede bulunurlar.
İlkbahar döneminde burunda akıntı, kaşıntı ve tıkanma, gözlerde kızarıklık, kaşıntı ve akıntı gibi bulguların ortaya çıktığı hastalık tablosu Allerjik nezle yada Saman nezlesi olarak isimlendirilir ve en sıklıkla polenlere bağlı olarak görülür. Nisan, Mayıs gibi aylarda başlayan şikayetler hastalığa sebep olan allerjik polenlerin cinsine göre yaz sonuna kadar devam edebilir. Bazı olgularda sadece allerjik nezleya ait burun ve göz belirtileri ortaya çıkmakta iken bazılarında öksürük, hırıltı ve nefes darlığı gibi astım bulguları görülebilmektedir. Genel olarak 10 mikrondan daha büyük polenler sadece burun ve göz bulguları ortaya çıkarırken, 10 mikrondan daha küçük polenler akciğer içi havayollarına ulaşarak astım bulgularına neden olurlar.
Marmara bölgesi ve Bursa ilimiz özellikle yoğun bitki florası nedeniyle allerjik rinit ve allerjik astıma neden olabilen birçok ağaç cinsine sahiptir. Bölgemizde bulunan ağaç polenleri arasında ilk sırada zeytin ağacı polenleri gelmekle birlikte, ıhlamur ağacı, servi ağacı, çınar ağacı, çam ağacı gibi polenler ön sıralarda yer almaktadır. Apartman bahçelerinde, parklarda ve yol kenarlarında bulunan çayır ve çimenlere ait polenler, aslında allerjik rinit ve allerjik astımda en sık rastlanan allerjenler olarak dikkati çekerler ve atmosferde 6 ay gibi uzun bir süre kalarak hassas kişilerde allerjik bulgulara neden olurlar.
Polenlere allerjik olan kişilerde ilkbahar ve yaz aylarında dış ortam aktiviteleri sırasında allerjik belirtiler ortaya çıkar. Örneğin ailenin pikniğe gitmesini takiben burun, göz ve akciğerlere ait belirtiler görülür. Polenlere allerji gösterdiği düşünülen hastalarda öncelikle 0-18 yaş grubunda çocuk allerji uzmanları tarafından, erişkinlerde ise erişkin allerji uzmanları tarafından deri testleri yapılarak tanı konur. Deri testlerinde allerjik olduğu tesbit edilen polenlerden uzak durmak tedavideki en önemli yaklaşımdır. Bu nedenle polenlere allerjisi tespit edilen allerjik astımlı yada allerjik rinitli olguların ilkbahar döneminde piknik yapmamaları, park ve bahçelerde gezi yapmamaları iyice anlatılmalıdır. Ayrıca antiallerjik ilaçların kullanılması uygun olur. Polenlerden korunabilmek gerçekten zordur. Rüzgarlarla 100 km kadar uzağa taşınabildiği gösterilmiştir. Yağmurlu günlerde azalırken güneşli günlerde sayıları artar. Polenlerden korunmanın mümkün olmadığı durumlarda ise allerji aşıları uygulanır.
